عدم تصمیم‌گیری در حوزه استخراج ارزهای دیجیتال نه تنها کشور را از مزایای این تکنولوژی بی‌بهره ساخته بلکه راه را برای استفاده از منابع ارزان قیمت انرژی در کشور، توسط سودجویان هموار کرده است. همین خلاء قانونی باعث شده افرادی با استفاده از برق ارزان قیمت ایران، اقدام به وارد کردن تجهیزات ماینینگ و راه‌اندازی مزارع استخراج ارز دیجیتال کنند.
با افزایش ۷ درصدی مصرف برق خرداد ماه امسال نسبت به سال قبل، موضوع مزارع استخراج ارز دیجیتال با استفاده از برق ارزان قیمت در کشور مطرح شد. این در حالیست که اگر چه واردات تجهیزات ماینینگ غیرقانونی است اما براساس مصوبه وزارت صمت استخراج ارز دیجیتال در کشور غیرقانونی نیست. این تناقض باعث قاچاق تجهیزات و ایجاد مزارع استخراج ارز دیجیتال، به صورت غیرقانونی شده است.
ذکر این نکته ضروری است که با توجه به ممنوعیت واردات و استفاده از تجهیزات ماینینگ، تاکنون بیت‌کوین با استفاده از رایانه‌های خانگی تولید می‌شد و در همین مورد گاهاً شایعاتی مبنی بر کریپتوجکینگ نیز وجود داشت. همچنین قوانین جدید دولت چین که به دلیل اتلاف منابع و آلودگی‌های زیست محیطی، فشار فزاینده بر صنعت استخراج ارز دیجیتال به همراه داشته، منجر به خروج ماینرهای بیت‌کوین از چین به سوی کشورهای دیگر شده است. اگرچه هنوز حضور استخراج‌کنندگان چینی در ایران تایید نشده، اما در صورت اثبات باید گفت ایران تنها مقصد استخراج‌کنندگان چینی نیست.
تا به امروز معادن بیت‌کوین، تاثیر مثبتی بر اقتصاد کشور چین و نقش مهمی در احیای اقتصاد و تامین اشتغال در شهرهایی غیروابسته به مراکز اقتصادی، داشته است. به عنوان مثال می‌توان از تولید برق آبی اضافی در استان سیچوان چین و استخدام کارگران مغولستان، نام برد. اما بعد از قوانین محدود کننده دولت چین کشورهایی هستند که از این تصمیم استقبال کرده و مقصدِ معادن استخراج ارز دیجیتال شده‌اند.
یکی از این کشورها کاناداست. کانادا بیشترین الزامات استخراج بیت‌کوین را برآورده می‌کند. کانادا به طور طبیعی دارای آب و هوای سرد است که برای خنک کردن سیستم‌های کامپیوتری استخراج بیت‌کوین، ضروری است. در همین راستا استان کبک در کانادا استخراج‌کنندگان بیت‌کوین را جذب می‌کند و «بیت‌ماین» که بزرگترین شرکت استخراج بیت‌کوین در جهان است، در حال مذاکره با مقامات کانادایی است.
دومین کشوری که از تصمیم چین در خصوص قوانین استخراج بیت‌کوین سود می‌برد سوئیس است. در سال‌های اخیر، سوئیس خود را به عنوان یک مقصد برای ارائه عرضه اولیه سکه‌های رمزارز ICOs)) تبدیل کرده است. این کشور اکنون تلاش می‌کند که استخراج‌کنندگان بیت‌کوین را نیز جذب کند. «بیت‌ماین» نیز یک شرکت تابعه را در زوگ که یک شهر کوچک سوئیسی است تاسیس کرده است. این شهر به نام «دره رمز» (Crypto Valley) شناخته می‌شود. سوئیس انرژی آبی بسیاری دارد اما قیمت کلی برق ارزان نیست. اخیرا دولت سوییس اعلام کرده است به کاربران صنعتی، برق با تخفیف ارائه می‌شود. این امتیاز در راستای اقدامات این کشور برای تقویت شهرت خود به عنوان یک مقصد بین‌المللی رمزارزها است که با حضور استخراج کنندگان بیت‌کوین این شهرت تقویت خواهد شد.
قوانین محدودکننده چین همچنین می‌تواند به سود ایالات متحده نیز تبدیل شود. زیرا «بیت‌ماین» در حال حاضر در آمریکا نیز دفتر خود را تاسیس کرده است. آمریکا با مقدار زیادی انرژی آبی و دمای هوای سرد، می‌تواند شاهد رونق در استخراج بیت‌کوین باشد. براساس گزارش CNBC، یک شهر کوچک در ایالت واشنگتن، به ده‌ها تن از بزرگترین استخراج‌کنندگان بیت‌کوین اجازه مهاجرت داده است زیرا نزدیکی به معادن بیت‌کوین می‌تواند موجب کاهش زمان تأخیر در شبکه شود.
اما در مقابل در کشور بحران زده‌ای مانند ونزوئلا، استخراج بیت‌کوین به‌عنوان ابزاری برای زنده ماندن است (وضعیت رمز ارز ونزوئلا را در این یادداشت بخوانید). ترکیه نیز در سال گذشته پس از کاهش ارزش لیر در مقابل دلار، شاهد افزایش ۱۵۰ درصدی افزایش حجم مبادلات بیت‌کوین بود. مردم برای حفظ دارایی خود به خرید بیت‌کوین روی آورده تا جایی‌که صرافی‌های ترکیه بیت‌کوین را ۵۰۰ دلار گران‌تر از قیمت جهانی آن به متقاضیان می‌فروختند. در واقع علاوه بر کشورهای پیشرفته، در کشورهایی با اقتصاد ضعیف و تورم بالا نیز استخراج ارز دیجیتال رو به افزایش است. اما همه این موارد تاثیر مثبت استخراج رمز ارز را در اقتصاد ایران تایید نمی‌کند.
ارز دیجیتال نجات دهنده کل اقتصاد یک کشور نیست، اما برای کشورهایی که درگیر تورم بالا و تحریم‌های اقتصادی هستند می‌تواند راه گریز موقت باشد. بنابراین راه حل هرچه هست، ممنوعیت نیست. زیرا هم اکنون نیز شاهد کشف مزارع استخراج هستیم. از طرفی تعلق یارانه دولتی برق به استخراج‌کنندگان داخلی و یا احتمالا چینی، منصفانه نیست. اگر چه افرادی با دلایلی مانند بالانس کردن شبکه برق، از استخراج ارز دیجیتال با استفاده از منابع برقی دفاع می‌کنند، اما لازم است قوانین و ضوابطی در خصوص برق مصرفی مزارع استخراج ارز دیجیتال، اتخاذ شود. یکی دیگر از راهکارهای کاهش هزینه‌های مصرف برق، استفاده از پنل‌های خورشیدی است که مقرون به صرفه‌تر از برق معمولی است و هزینه‌های استخراج را به شدت کاهش می‌دهد و با توجه به شرایط اقلیمی کشور ما راهکاری مناسب به نظر می‌رسد. اگر چه باید برای سرد کردن تجهیزات تدبیری دیگر اندیشید.
در نهایت برای قانونگذاری استخراج ارزهای دیجیتال، در کنار مصرف بالای انرژی و آلودگی زیست محیطی، بایستی چالش‌هایی مانند استفاده از ارزهای دیجیتال در فرار از مالیات، پولشویی، دارک‌وب‌ها و فعالیت‌های غیرقانونی را نیز در نظر گرفت و با واکاوی همه ابعاد آن قوانین مناسب اعمال شود. با توجه به ضرورت اصلاح قوانین و رفع ابهام از قوانین کلی ارزهای دیجیتال باید همه سازمان‌های متولی و ذینفع اطلاعات خود را در خصوص ارزهای دیجیتال گسترش داده تا قانونگذاری با آگاهی کامل انجام پذیرد.
در این راستا علاوه بر قوانین استخراج، لازم است تا قوانین تبادل نیز شفاف شود. همچنین بایستی صدور مجوز و مقررات‌گذاری برای صرافی‌های آنلاین تحت نظارت حاکمیت به نحوی باشد که مکانیزم KYC و احراز هویت متناسب با رمزارزها اعمال شود و افراد ملزم به استفاده از هویت‌های واقعی برای فعالیت در صرافی‌ها باشند؛ سیستم ضد پولشویی طراحی و استفاده شود؛ از سیستم‌های ایمنی سایبری جهت محافظت از کلیدهای خصوصی حساب مشتریان استفاده شود و امکان ارائه جزئیات تراکنش‌ها برای حاکمیت وجود داشته باشد.
منبع: ایبِنا
زهرا لطیفی (پژوهشگر بانکداری الکترونیک)
