کامران ندری استاد اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) در گفتگو با خبرنگار ایبِنا با اشاره به اینکه بیش از یک سال از زمان رونمایی از اوراق گواهی اعتبار مولد (گام) می گذرد اظهار داشت: این طرح اعطای اعتبار مستقیم همانند اعطای تسهیلات بانک ها نیست. به همین خاطر منجر به خلق پول نمی شود. بلکه به نوعی شبیه به ال سی داخلی است. یعنی شرکت های بزرگ می توانند به اتکای قراردادهایی که دارند، از بانک ها درخواست یک نوع از اوراق را داشته باشند (که نام آن اوراق گام می باشد)، در واقع مکانیزم این اوراق به این شکل است که بانک بازپرداخت وجه روی اوراق را در سررسید، ضمانت می کند. یعنی آن شرکت یک نوع ضمانت نامه تابع خرید و فروش را در اختیار دارد. به بیان دیگر تفاوت این نوع ضمانت نامه با نمونه عادی همین است که یک نوع ضمانت نامه قابل خرید و فروش و استاندارد را در اختیار شرکت های بزرگ قرار می دهد.
این صاحبنظر اقتصادی افزود: شرکت ها نیز بر مبنای این اعتباری که زیر خط ترازنامه بانک قرار می گیرد، می توانند سرمایه در گردش مورد نیاز خود را تامین کنند. به عنوان، مثال قطعه سازان با این ضمانت نامه ها، اقدام به خرید کنند و به جای اینکه مبلغ معامله را به پول رایج تسویه بکنند، مبلغ معامله را با این اوراق تسویه بکنند.
البته وجه نقد نیست؛ یعنی قطعه ساز در ازای تحویل قطعات به ایران خودرو، این اوراق را دریافت می کند، ولی این امکان وجود دارد که این اوراق را در بازار نقد کند و یا می تواند تا زمان سررسید، نزد خود نگه دارد.
ندری تاکید کرد: مهم این است که مبلغ درج شده روی اوراق گام، توسط بانک ضمانت شده است. یعنی اگر خودروساز این مبلغ را پرداخت نکند، بانک متعهد و مکلف به پرداخت آن مبلغ اوراق است.
اما این سازوکار یک خطر دارد و آن این است که در زمان سررسید، شرکت مورد نظر، مبلغ را نکول کند و بانک مجبور شود به ضمانتی که داده عمل کند، حال سوال این بود که در این حالت چه اتفاقی می افتد که تصور می کنم اگر شرکتی نکول کرد، آن مبلغ تبدیل به تسهیلات به آن شرکت از زمان سررسید به بعد خواهد شد.
وی اذعان داشت: این یکی از ابهاماتی است که نیازمند شفاف سازی است تا مشخص شود که این تسهیلات با چه نرخی و در چه مدتی خواهد بود. همچنین شرکت هایی که متقاضی اوراق گام هستند، ممکن است اعتبار کافی نزد بانک نداشته باشند، که این ابهامات به نظرم باعث شده که بانک ها رغبتی برای انتشار این اوراق نداشته باشند، البته بانک مرکزی این بانک ها را تشویق به ارائه اوراق به شرکت ها می کند. هرچند تا به این لحظه اطلاعی ندارم که بانک مرکزی برای رفع این ابهامات و چالش ها، چه تصمیمی اتخاذ کرده تا بانک ها قبول کنند این اوراق را در اختیار شرکت ها قرار دهند.
این استاد اقتصاد در پایان گفت: در مجموع اگر این اشکالات و سوالات رفع شود و اگر انتشار این اوراق باعث تشدید ناترازی بانک ها نشود و همچنین باعث افزایش مطالبات غیرجاری بانک ها از این شرکت ها نشود، این اوراق برای اقتصاد و نظام بانکی، مطلوب و اثرگذار خواهد بود و می تواند به حل مشکل تامین مالی و سرمایه در گردش بنگاه ها کمک کند، بدون اینکه به خلق پول منتهی شود.
وی تاکید کرد: آثار تورمی این اوراق تا حدودی می توان گفت خیلی کمتر خواهد بود. زیرا این اوراق قدرت نقدینگی را ندارد که بخواهد در همه معاملات مورد استفاده قرار بگیرد و بیشتر در خرید مواد اولیه واحدهای تولیدی مورد استفاده قرار می گیرد؛ بنابراین خاصیت تورم زایی نقدینگی در اوراق گام خیلی کمتر است.
