به گزارش خبرنگار ایبِنا، سفته از لحاظ حقوقی سندی تجاری است که صادرکننده آن تعهد می‌کند مبلغ معینی پول را در سررسید معین یا عندالمطالبه به دارنده آن، بپردازد. در نتیجه می‌توان گفت ماهیت سفته تعهد به پرداخت مبلغی پول در آینده است. استفاده از سفته به دلیل مزایایی که برای دارنده آن به همراه دارد، امروزه در روابط اشخاص با یکدیگر رواج یافته است. بنابراین ممکن است شما نیز تاکنون درصدد صدور این سند یا به اصطلاح عرفی «دادن سفته» برآمده باشید یا از کسی درخواست کرده باشید که سفته‌ای را به نفع شما صادر کند، یعنی همان چیزی که در عرف از آن با نام «گرفتن سفته» یاد می‌شود. در نوشته پیش‌رو، خواهیم دید که سفته چیست و برخی نکات کاربردی در خصوص سفته را مرور خواهیم کرد.
مزایای سفته برای دارنده چیست؟
فرض کنید شخص «الف» سفته‌ای را به نفع شخص «ب» صادر کند و شخص «ب» با امضا کردن پشت آن، سفته را به شخص «ج» انتقال دهد و «ج» نیز به همین ترتیب سفته را امضا کند و به شخص «د» انتقال دهد و در نهایت «د» این سفته را به شما انتقال دهد. حال شما به عنوان دارنده نهایی سفته، برای وصول وجه سفته می‌توانید به هر کدام از اشخاصِ صادرکننده یعنی الف و ظهرنویسان یعنی ب، ج و د، مراجعه کنید. همچنین می‌توانید به همه آنها با هم مراجعه کنید ولی توجه کنید که در این حالت نمی‌توانید از هر کدامشان یکبار کل طلب‌تان را بگیرید! بلکه از مجموع آنها می‌توانید یکبار طلب‌تان را وصول کنید. از این مزیت سفته که در موارد عادی انتقال طلب وجود ندارد، به عنوان مسئولیت تضامنی مسئولان سفته یاد می‌شود.
زمانی‌که سفته پرداخت نمی‌شود، شما می‌توانید از دادگاه درخواست کنید که معادل وجه سفته را از اموال هر کدام از آنها (صادرکننده یا ظهرنویسان)، تا زمان صدور حکم توقیف نماید. این درخواست که برای اطمینان یافتن از رسیدن شما به طلب‌تان انجام می‌گیرد، درخواست تامین خواسته نام دارد.
اگر شما برای طلب خود سفته‌ای در دست نداشتید، دادگاه به راحتی چنین درخواستی را از شما نمی‌پذیرفت و ممکن بود شما برای به‌دست آوردن تامین خواسته، ناچار شوید که مبلغی را نزد دادگاه به ودیعه بگذارید. اما با در اختیار داشتن سفته و به شرط رعایت تکالیفی که در ادامه خواهد آمد، دادگاه تقاضای شما را بدون دریافت این مبلغ خواهد پذیرفت. به همین دلیل است که از این مورد نیز به عنوان مزیت سفته یاد می‌شود.
برات چیست؟
بَرات نوشته‌ای است که بر اساس آن شخصی به شخص دیگری امر می‌کند مبلغی در وجه یا حواله کرد خودش یا شخص ثالثی در موعد معینی بپردازد. کسی که برات را صادر می‌کند، برات‌کش یا مُحیلیا صادر کننده و کسی که برات را باید بپردازد برات‌گیر یا مُحالٌ علیه و کسی که مبلغ برات را دربافت می‌کند، دارنده برات یا مُحالٌ لهیا محتال می‌نامند. برات‌گیر می‌تواند پرداخت مبلغ برات را قبول کند یا از پذیرش آن خودداری (نکول) کند.
برات از مهم‌ترین اسناد تجاری و از وسایل مهم پرداخت و کسب اعتبار در معاملات بین‌المللی و داخلی به‌شمار می‌رود.
منشا پیدایش برات برای انتقال طلب بوده‌است. به این ترتیب که وقتی شخصی طلبی از دیگری داشته که هنوز موعد پرداخت آن فرا نرسیده، با انتقال طلب خود به شخصی دیگر امکان یک معامله نسیه را برای خود فراهم می‌کند و بدین‌ترتیب باعث صرفه جویی در یک نوبت جابجایی پول می‌شده است، یا شخص برای جلوگیری از خطرات حمل و نقل پول در سفرهای طولانی پول خود را به شخص دیگری پرداخته و همان مبلغ را از همکار یا دوست آن شخص در شهر مقصد دریافت می‌کرده است. اما امروزه با تحول در روش‌های جابجایی پول اهداف صدور برات تغییر کرده و صدور برات لزوماً به معنای انتقال طلب نیست.
تفاوت برات و سفته
یکی از مهم‌ترین موضوعات حقوقی که با ضمانت اجراهای قانونی نیز روبرو شده، تفاوت های سفته و برات است که در این گزارش، آنچه در مورد این نوع معامله لازم است بدانید ذکر شده است.
١- در برات معمولا سه نفر شرکت دارند:
محیل (برات کش)
محال له (دارنده برات)
محال علیه (پرداخت کننده وجه برات)
اما در سفته تنها دو نفر شرکت دارند:
متعهد
متعهد له
٢- موضوع قبولی در سفته وجود ندارد، زیرا حواله بر عهده شخص دیگری نیست که احتیاج به قبولی وی باشد.
٣- در برات مکان و چگونگی پرداخت وجه شرط اصلی است. هرگاه گیرنده وجه برات، مطالبه یا اعتراض کند آثاری بر آن مترتب است. اما در سفته که بدهکار آن را امضا می کند وجود محل اهمیتی نخواهد داشت، به این معنا که در موعد مقرر باید سفته پرداخت شود.
٤- در برات قید اسم محتال (طلبکار) الزامی است. زیرا از شرایط اساسی برات این است که اسم شخصی که برات در وجه یا حواله کرد او پرداخت می شود ذکر شود. اما در سفته می‌توان به نام حامل، بدون ذکر اسم شخص معینی سفته را صادر کرد.
٥- صدور برات یک عمل ذاتا تجاری است اما صدور سفته در صورتی یک عمل تجاری به شمار می آید که طرفین معامله، تاجر یا صراف یا بانکدار باشند.
