ضرورت گسترش مناسبات بین‌المللی بانکی
تهرانفر مدیرعامل بانک کارآفرین در خصوص سازوکار فعالیت اینستکس گفت: محدودیت‌هایی برای فعالیت این شرکت در نظر گرفته شده است. از جمله سقف یک میلیارد دلاری و محدودیت نوع کالاهایی که مبادله خواهد شد. اما به هر حال این ارتباط باید به طریقی برقرار شود. ان‌شاءالله با همکاری دست‌اندرکاران نظام بانکی در داخل، ارتباطات بین‌المللی ما گسترش داده خواهد شد.
وی افزود: متاسفانه تصور غلط برخی در کشور این است که در صورت نپذیرفتن FATF دولت‌ها با ایران وارد چالش خواهند شد، این تصور غلط است. در صورت رعایت نکردن قواعد FATF، عملاً هیچ بانکی با ما کار نخواهد کرد. با این که بانک‌های کوچک از طرف دولت‌هایشان تحت فشار قرار ندارند، ارتباطات بانکی را که در حال حاضر با این بانک‌ها داریم، از دست خواهیم داد.
تهرانفر خاطرنشان کرد: پس از برجام، با سایر کشورها مذاکرات خوبی در حال انجام بود. دولت‌ها می‌خواستند روابط بانکی خیلی زود به پیش از تحریم‌ها برگردد، اما این بانک‌های خارجی بودند که تصمیم گرفتند که فعلاً دست نگه دارند و در برقراری ارتباط تأمل کنند و شتابزده وارد نشوند.
تهرانفر با بیان این که حتی در صورت اعمال فشار از سوی دولت‌ها، بانک‌های خارجی نمی‌پذیرند که با بانک‌های ایرانی کار کنند، خاطرنشان کرد: اگر FATF را نپذیریم، ارتباط بانکی ما با کل دنیا قطع خواهد شد؛ به این معنی که کانال‌های رسمی آن را از دست خواهیم داد، هرچند ممکن است بتوانیم با هزینه‌های گزاف بتوانیم از طریق کانال‌های غیررسمی کارهایی انجام دهیم.
تهرانفر تصریح کرد: غیر از ایران تنها ۸ کشور در دنیا تاکنون به کنوانسیون پالرمو ملحق نشده‌اند. بررسی شرایط این کشورها به تمامی سوالات موجود در این زمینه پاسخ خواهد داد. آیا نام ایران باید در کنار این کشورها قرار بگیرد؟ FATF شامل چهل اصل است. هیچ کدام از کشورهای عضو، به همه این چهل اصل به طور کامل عمل نمی‌کند. این امر در مورد تمام قواعد بین‌المللی صادق است. پذیرفتن و تصویب پیوستن ایران به FATF قدم اصلی است. در ادامه تلاش خواهیم کرد که تا حد امکان به قواعد آن عمل کنیم.
وی با اشاره به نظر اکثریت مخالفان پیوستن به FATF گفت: عده‌ای فکر می‌کنند که اگر ما FATF را نپذیریم، بانک‌ها با مشکل مواجه می‌شوند؛ اما حقیقت این است که فعالیت بانک‌ها در رده دوم قرار دارد. رد کردن FATF نه‌تنها بانک‌ها، بلکه بخش‌های دیگر اقتصادی و کل کشور را با مشکل جدی مواجه خواهد کرد. اگر قادر به وارد کردن دارو و مایحتاج اساسی کشور نباشیم، نه فقط شبکه بانکی، بلکه اقتصاد ملی در معرض خطر قرار می‌گیرد.
گشایش بیشتر در ارتباطات بین‌المللی با اینستکس
سیاوش نقشینه رئیس کانون بانک‌های ایرانی در اروپا (فرانکفورت) در خصوص سازوکار مالی پیشنهادی اروپا تصریح کرد: اینستکس بدون تردید باعث گشایش در ارتباط بین‌المللی بانکی برای ایران خواهد شد. میزان این گشایش بستگی به حوزه عمل اینستکس دارد. این که نوع کالاهایی که مبادله می‌شود به کالای اساسی و بشردوستانه محدود باشد یا امکان مبادله کالاهای دیگر هم فراهم شود، نقش بسیار مهمی در این زمینه خواهد داشت. موضوع مهم دیگر این است که این حساب چگونه تغذیه شده و اعتبار آن چگونه تامین شود. هر نوع تخصیص ارز به اینستکس باید از محل یک موجودی در داخل کشور انجام شود. این امر باید به صورت کاملاً سنجیده و به صورت گام به گام بررسی و اجرا شود و به تدریج توسعه پیدا کند. باید ببینیم این فعالیت به سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس محدود خواهد ماند و یا کل اروپا را شامل خواهد شد. جلساتی در این زمینه برگزار شده که نتایج خوبی داشته است.
وی افزود: بانک‌های ایرانی پس از تحریم‌ها به نوعی با یک سکته مواجه شدند که باعث شد فعالیت آنها به صورت مقطعی مختل شود. این بانک‌ها ناچار شدند با تقبل هزینه‌های سنگین، کادر آموزش دیده خود را مرخص کنند. اما بعد از برجام، مجدداً اقدام به بازسازی ساختار خود کردند و خود را برای انجام معاملات آماده کردند. این بانک‌ها هم از لحاظ سخت‌افزاری و هم از لحاظ نرم‌افزاری تواناییهایی دارند. اما متاسفانه برخی مسائل و مشکلات باعث کند شدن روند فعالیت این بانک‌ها شده است.
موضوع مهم دیگر شرکت‌های طرف قرارداد هستند. شرکت‌های کوچک که بازار آمریکا را به بازار ایران ترجیح نمی‌دهند، مبادلات خود را با ایران قطع نکرده‌اند. اما در مورد شرکت‌های بزرگ وضع تا حدودی متفاوت است. این شرکت‌ها در حال حاضر با احتیاط رفتار می‌کنند و فعالیت خود را با ایران قطع کرده‌اند تا بازار بزرگ‌تر را از دست ندهند.
وی تاکید کرد: اگر شرایط و ضوابط FATF توسط ایران یا هر کشور دیگری رعایت نشده باشد، امکان فعالیت به طور کامل از بانک‌های آن کشور سلب خواهد شد. اگر طی سه ماه آینده ایران از لیست خاکستری به لیست سیاه منتقل شود، همین روابط محدود کارگزاری را هم از دست خواهیم داد.
اینستکس مثبت و سازنده است
دکتر نادر مالکی نایب رئیس هیات مدیره کانون بانک‌های ایرانی در اروپا (فرانکفورت) در پاسخ به پرسشی در خصوص نحوه شکل‌گیری کانون گفت: کانون بانک‌های ایرانی در اروپا (فرانکفورت) در حدود دو سال پیش تشکیل شد. هدف از تشکیل انجمن این بود که یک کانون اقتصادی بانکی به وجود بیاوریم؛ چرا که تا قبل از آن، بانک‌ها فعالیت‌های بین‌المللی خود را به صورت مستقل انجام می‌دادند. البته شرایط در زمان تشکیل انجمن متفاوت بود و برجام هنوز اجرا نشده بود. بعد از این که توافق نسبی با آمریکا حاصل شد، این سازمان اهمیت بیشتری پیدا کرد؛ زیرا روابط میان بانک‌های ایرانی با بانک‌های اروپایی بیشتر شده و نیاز به وجود چنین سازمانی بیشتر از قبل حس می‌شود.
وی افزود: تا به حال اروپا در کنار ایران مانده و برای همکاری با بانک‌های ایرانی اعلام آمادگی کرده است. شرکت اینستکس که توسط دولت‌های آلمان، فرانسه و انگلیس تشکیل شده و مقر آن در پاریس است، برای ما مسئله مهمی است. به عبارت دیگر انجمن بانک‌های ایرانی در اروپا در واقع مشابه شرکت اینستکس است.
رئیس کانون بانک‌های ایرانی در اروپا (فرانکفورت) در خصوص دیدگاه منتقدان پیوستن به FATF و در اختیار قرار گرفتن اطلاعات محرمانه کشور در اختیار این کارگروه تاکید کرد: وظیفه FATF فقط شفاف‌سازی است و بنا نیست از اطلاعات ارائه شده استفاده دیگری بشود. یک مقایسه ساده بین تعداد کشورهایی که FATF را پذیرفته‌اند، به ما کمک می‌کند که تصمیم بگیریم در جامعه بین‌المللی قرار بگیریم یا در کنار تعداد بسیار اندک کشورهایی که از پذیرفتن FATF سر باز می‌زنند.
تهدید امنیت ملی با نپذیرفتن FATF
ماجدی سفیر سابق ایران در آلمان در پاسخ به پرسشی مبنی بر این که با پیوستن به FATF منافع ملی به مخاطره خواهد افتاد خاطرنشان کرد: پاسخ سوال شما به این بستگی دارد که منافع ملی را چگونه تعریف کنیم. نکته‌ای که مطرح است این است که حجم کل مبادلات ارزی یک کشور مهم‌تر است یا موارد دیگری از قبیل کمک‌هایی که به کشورهای خاص می‌کنیم. اگر کشور درآمد ارزی نداشته باشد، عملاً امکان ادامه این کمک‌های بین‌المللی را هم نخواهد داشت. بنابراین آنچه باید اصل قرار بگیرد، مبادلات ارزی کشور است که نباید قطع شود.
وی افزود: سه کشور اروپایی با وجود تهدیدهای آمریکا، سازوکاری را برای حمایت از ایران تعریف کرده‌اند. این اقدام این کشورها بسیار ارزشمند است و ما باید به عنوان یک فرصت، حداکثر استفاده را از آن بکنیم. حقیقت این است که اگر حمایت سیاسی این سه کشور اروپایی را از دست بدهیم، وضعیت بدتری از لحاظ اقتصادی در انتظار ما خواهد بود. این فرایند زمان‌بر و پیچیده است. بنابراین باید به نحوی مدیریت شود که مجدداً در دام تحریم‌ها قرار نگیریم.
همانطور که قبلاً اشاره شد، دولت‌ها شرکت‌های خصوصی را برای قطع فعالیت با ایران تحت فشار قرار نمی‌دهند. اما این که سه دولت اروپایی از ایران حمایت کنند، قطعاً در تصمیم شرکت‌های مستقر در آن کشورها هم تاثیرگذار خواهد بود. درهم‌تنیدگی اقتصاد جهانی به صورتی است که همانطور که در حال حاضر قواعد بازدارنده‌ای برای ایران در نظر گرفته است، ممکن است به همان نحو این قواعد بازدارنده برطرف شوند.
