تمایل برخی از بانک‌های اسلامی به عملیات بانکداری متعارف

به گزارش ایبِنا به نقل از انجمن مالی اسلامی ایران، بر اساس تحقیق مشترک جدید مدرسه کسب و کار Cass، برخی از بانک‌های اسلامی تمایلی بیشتری برای اتخاذ رویکردها و استفاده از شیوه‌های چالش‌انگیز ارائه‌شده توسط بانک‌های متعارف در مقایسه با رویکردهای معرفی‌شده توسط بانک‌های اسلامی دارند.

این تحقیق داده‌های مربوط به ۱۴۳ بانک اسلامی در ۲۳ کشور را مورد بررسی قرار می‌دهد؛ از این مجموعه تعداد ۱۰۱ «بانک داخلی» محسوب می‌شوند. در حالی که ۴۲ بانک اسلامی تحت مالکیت یک بانک متعارف غالبا شناخته شده در سطح بین‌المللی، فعالیت می‌کنند و «بانک خارجی» در نظر گرفته می‌شوند.

بین سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۷ ارزش دارایی بخش بانکداری اسلامی سه برابر شده و از ۵۰۹ میلیارد دلار آمریکا به بیش از ۱.۵ تریلیون دلار آمریکا افزایش یافته است. این رشد سریع مشوقی برای سرمایه‌گذاری بانک‌های متعارف در این بخش بوده است. در واقع این سطح از پیشرفت موجب شده که بانک‌های متعارف فعالیت‌های خود را در بخش بانکداری اسلامی آغاز کنند.

البته آنها غالبا در این زمینه رویکردهایی را اتخاذ کرده‌اند که در تقابل با اصول شرعی بانکداری اسلامی قرار می‌گیرد. از جمله بحث برانگیزترین رویکردها، بحث مشتقات مالی است که بعضا با قوانین شریعت ناسازگار است و اصول بانکداری اسلامی را نقض می‌کند.

نتایج این پژوهش حاکی از آن است که با وجود اختلاف نظر پیرامون مشتقات مالی، بانک‌های اسلامی سنتی مایل به پذیرش رویکردها و شیوه‌هایی هستند که توسط بانک‌های متعارف به عنوان بانک خارجی ارائه شده‌اند. اغلب موارد این رویکردها توسط بانک‌های اسلامی سنتی به عنوان ابزاری برای رقابت با بانک‌های‌ خارجی اتخاذ می‌شود.

دکتر سیاخورزا؛ نویسنده همکار در این مقاله از مدرسه کسب و کار Cass، در اینباره اظهار داشت: با افزایش سطح رقابت بین بانک‌های اسلامی سنتی با بانک‌های خارجی، معمولا آنچه اتفاق می‌افتد این است که دغدغه‌های شرعی کم‌رنگ‌تر می‌شود. آنچه که بانک‌های سنتی اسلامی انجام می‌دهند تبعیت از بانک‌های خارجی است. رویکرد و استدلال این دسته از بانک‌های اسلامی این است که چنین فعالیت‌هایی برای سرپا ماندن در برابر بانک‌های سرمایه‌داری ناسالم ضروری است. البته این نوع مشتقات توسط سایر بانک‌های اسلامی اصیل رد می‌شود؛ زیرا مدیران این بانک‌ها معتقدند این رویکرد می‌تواند به خلوص و پاکی بانکداری اسلامی آسیب وارد نماید.

وی افزود: هنگامی که یک بانک اسلامی این اصول را نقض می‌کند، سایر بانک‌ها نیز احساس خطر می‌کنند که مبادا با این کارشکنی تصویر کلی آنها مخدوش شود و هم‌شان بانک‌های متعارف تلقی شوند.