به گزارش ایبِنا و به نقل از روابط عمومی نقشه و مسیریاب نشان، با شیوع کرونا در کشور از ابتدای اسفند ماه، پیش‌بینی می‌شد که سطح سفرهای بین‌شهری کاهش عمیقی نسبت به سال گذشته داشته باشد اما راهی برای سنجش این کاهش وجود نداشت. در این میان، نشان بررسی سفرهای بین شهری را از ۲۳ اسفند آغاز کرد. در این نمودار، مقایسه‌ی سفرهای بین‌شهری در نوروز ۹۸ با نوروز ۹۹ نمایش داده شده است.
داده‌های نشان، گویاست که ۲۵ اسفند، روز اوج مسافرت‌ها بوده است و نسبت به سال گذشته، سفرهای بین‌شهری تنها ۳۶ درصد کاهش یافته‌اند. اما از طرفی می‌توان دید که پس از ورود به سال ۹۹ و نزدیک شدن به نیمه دوم تعطیلات، سفرها کمتر و کمتر می‌شوند؛ به گونه‌ای که در روز ۱۳ فروردین، حجم سفرهای بین‌شهری ۸۴ درصد کمتر از سال گذشته بوده است. شاید بتوان این مسئله را ناشی از تاثیر و هشدار رسانه‌های مختلف بر مردم جهت کاهش سفرها دانست.
موج دوم کاهش سفرها از هشتم فروردین آغاز می‌شود؛ جایی که برای اولین بار طرح فاصله‌گذاری اجتماعی مطرح و محدودیت‌های شدیدی برای ترددهای غیرضروری وضع شد. از سوی دیگر روز ۱۳ فروردین، کم‌سفرترین روز در جاده‌های کشور بوده است. دلیل این موضوع نیز ارتباط مستقیمی با تشدید محدودیت‌ها و اعمال جریمه ۵۰۰ هزار تومانی داشت.
در مجموع، این آمار نشان می‌دهد که به شکل میانگین، سفرهای بین شهری ۷۱ درصد کمتر از سال گذشته بوده‌اند.
اما شلوغ‌ترین و خلوت‌ترین شریان‌های اصلی کشور کدام جاده‌ها بوده‌اند؟ نقشه و مسیریاب نشان، میزان کاهش سفرهای بین شهری در بازه زمانی ۲۳ اسفند تا ۱۶ فروردین در ۹ محور اصلی کشور را برای یافتن این پاسخ بررسی کرده است.
این بررسی نشان می‌دهد که محور اصفهان-یزد با ۸۹ درصد کاهش ترافیک، کرج-چالوس با ۸۸ درصد کاهش ترافیک، اصفهان-شیراز با ۸۶ درصد کاهش، ۳ محوری بوده‌اند که بیشترین افت ترافیک را به نسبت تعطیلات سال گذشته تجربه کرده‌اند.
اما از طرف مقابل محور تهران-همدان فقط ۵۹ درصد کاهش ترافیک داشته است و شلوغ‌ترین جاده کشور در این دوران لقب گرفته است. این احتمال مطرح است که انتشار آمارهای تفکیک شده‌ی استانی از سوی وزارت بهداشت، و وجود آمار کم از مبتلایان به کرونا در همدان، باعث شلوغی بیشتر در جاده‌ی این استان و سوق یافتن مسافرت‌ها به همدان شده باشد.
فاصله‌گذاری اجتماعی رعایت شد؟
نقشه و مسیریاب نشان در بخش دیگر گزارش خود، رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی را در ۸ شهر بزرگ ایران بررسی کرده است. این بررسی شامل گستره‌ی حضور مردم در محل‌هایی مانند بانک، ایستگاه اتوبوس، داروخانه، پمپ‌بنزین، بیمارستان، مساجد، مراکز دولتی محلی، پارک و سوپرمارکت‌ها می‌شود.
گزارش موجود، میزان مراجعه به این مراکز در بازه زمانی ۲۰ اسفندماه تا ۲۰ فروردین را روی نمودار پیاده کرده است و میزان کاهش آن نسبت به میانگین مراجعه بهمن ماه که مردم زندگی عادی خود را داشته‌اند را محاسبه شده است.
بر اساس این اطلاعات، مراجعه به جایگاه‌های سوخت در سراسر ایران، کمترین کاهش را داشته است. در واقع تعداد مراجعه کاربران نشان به پمپ بنزین‌ها تنها ۴۹ درصد کاهش داشته است. از سوی دیگر به علت شیوع کرونا، مساجد ۷۹ درصد کاهش مراجعه داشته‌اند.
همچنین زمانی که صرفا به آمارهای مربوط به تهران توجه کنیم می‌بینیم که مساجد با ۷۸ درصد و ادارات و سازمان‌ها با ۷۷ درصد کاهش مراجعه، خلوت‌ترین نقاط شهر تهران بوده‌اند. اما از سوی مقابل مراکز خدمات درمانی تنها ۴۶ درصد کاهش مراجعه داشته‌اند و شلوغ‌ترین نقاط پایتخت ایران بوده‌اند.
نقشه و مسیریاب نشان تلاش کرده است تا با بررسی طرح فاصله‌گذاری اجتماعی، موفق بودن یا نبودن آن را با روایت آمار بررسی کند. به این شکل تصمیم‌گیران و مردم می‌توانند آگاهی بیشتری از موفق بودن یا نبودن این تصمیمات و همچنین مکان‌های پرخطر و شلوغ داشته باشند.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره جزییات این بخش از گزارش می‌توانید این فایل PDF را دانلود کنید. در این فایل، گزارش‌های مربوط به شهرهای تهران، مشهد، اصفهان، کرج، قم، رشت، شیراز و تبریز با جزئیات بیشتری ارائه شده‌اند.
چگونگی تحلیل آمارها
«جواد عامل»، مدیرعامل نقشه و مسیریاب نشان درباره هدف از انتشار این گزارش، اعلام می‌کند که نشان از هفته‌های پایانی سال ۹۸ با آشکار شدن شرایط ویژه کرونا، بخش زیادی از فعالیت‌های ویژه نوروزی خود رو متوقف کرد و سعی نمود در جهت کمک به شرایط گام بردارد. او در همین رابطه گفت: «اولین تلاش ما برای مقابله با کرونا، ارایه‌ی لایه‌ی آنلاین محل‌های پرتردد روی نقشه‌ی نشان بود تا افراد بتوانند محل‌های پرخطر و شلوغ را تشخیص دهند.»
به گفته عامل، گوگل‌مپس در روزهای گذشته گزارشی از روند رشد یا کاهش تردد در برخی مکان‌ها را برای بیش از 130 کشور منتشر کرد که ایران به دلیل تحریم در بین این کشورها جایی نداشت: «به هر حال گزارش گوگل موارد خوبی برای یادگرفتن داشت. در گزارش گوگل روندهای کلی هر کشور در کنار گزارش جزیی و تفکیکی شهر به شهر ارائه شده بود. بر همین اساس ما هم در کنار گزارش کلی سفرهای نوروزی، روندهای مراجعه کاربران به مکان‌های مختلف شهری در این مدت را هم گنجاندیم و البته مثل همیشه سعی کردیم فقط کپی نکنیم، بلکه جزییات و ایده‌های متفاوت‌تری را هم ارائه بدیم.»
مدیرعامل نقشه و مسیریاب نشان، درباره چگونگی به دست آمدن نتایج، و قابل استناد بودن آمارهای ارائه شده از سوی این مسیریاب نیز اعلام کرد: «مبدا و مقصد انتخابی کاربر، مهم‌ترین داده‌ای است که در اختیار یک مسیریاب قرار دارد. از سوی دیگر داده‌های مربوط به جستجو، به ما نشان می‌دهد که کاربران بیشتر به دنبال چه مواردی روی نقشه هستند. همچنین ما اخیرا به کاربران امکان داده‌ایم تا مکان‌های پرتردد را گزارش کنند. ترکیب این داده‌ها و تحلیل روندها به ما کمک کرد تا اولین نقشه‌ای باشیم که نواحی پرتردد شهر را با داده‌کاوی و مشارکت کاربران خود ارائه می‌کنیم. ضمن آن‌که تنها نقشه‌ای هستیم که این محل‌ها را به صورت آنلاین و هر ساعت به روز می‌کنیم. در گزارش جدید خود نیز خروجی همین سرویس را برای پیدا کردن روندها به کار گرفتیم.»
او درباره چگونگی تحلیل داده‌های مربوط به سفرهای بین‌شهری نیز اعلام کرد: «این گزارش بر اساس تعداد کاربرانی که با نشان در جاده‌ها مسیریابی کردند ارائه شده. این گزارش نکات جالبی را درباره سفرها آشکار می‌کند که بعضی از آن‌ها را در خبرها دیده‌ایم. مطمئنم افراد خبره می‌توانند جزئیات و نتایج بیشتری را از این گزارش برای تصمیم‌گیری استخراج کنند.»
مدیرعامل نقشه و مسیریاب نشان همچنین درباره حفظ حریم خصوصی کاربران در فرآیند جمع‌آوری داده‌ها برای تهیه این گزارش توضیح داد: «کاربران جهت استفاده از مسیریاب نشان، نیاز به ارائه‌ی هیچ اطلاعات هویتی ندارند و بدون نیاز به لاگین یا داشتن حساب کاربری می‌توانند از تمام قابلیت‌های نقشه و مسیریاب استفاده کنند. ساختن یک حساب کاربری و ورود به آن، کاملا اختیاری است و صرفا به کاربر کمک می‌کند تا بتواند نقشه را شخصی سازی و اطلاعات مورد نظر خود را برای آینده ذخیره‌سازی کند. با این حال باز هم برای لاگین کاربر را ملزم به ارائه شماره موبایل نکرده‌ایم و کاربر برای ثبت نام صرفا به یک آدرس ایمیل نیاز دارد. نکته مهم‌تر اینکه در مجموع، کمتر از ۱۰ درصد کاربران نشان وارد حساب کاربری می‌شوند و بیش از ۹۰٪ به شکل کاملا ناشناس از سیستم استفاده می‌کنند.»
