به گزارش ایبِنا، مجله تازه‌های اقتصاد در گفت‌وگویی با مهرداد سپهوند به بررسی استانداردسازی گزارشگری مالی «XBRL» پرداخته است. این استاندارد در چند سال اخیر در دنیا به‌صورت گسترده از سوی کشورهای توسعه‌یافته و درحال توسعه به مرحلهٔ اجرایی رسیده است تا یک زبان مالی مشترک بین کشورها حاکم شود.
در چند سال اخیر و در دههٔ ۱۳۹۰، اجرایی‌شدن XBRL در بورس ایران آغاز به کار کرد. در همین حال، بانک مرکزی نیز از چندی پیش تا به حال در اندیشهٔ پیاده‌سازی این استاندارد گزارشگری برای نظام بانکی است تا صورت‌های مالی شرکت‌های بانکی با زبان استانداری تهیه و تفسیر شود.
متن کامل گفت‌وگوی سپهوند و مجله تازه‌های اقتصاد به شرح زیر است:
برای اطلاع از مزایا، فرصت‌ها، و چشم‌انداز XBRL در نظام بانکی، با مهرداد سپهوند - مدیرگروه پژوهشی بانکداری پژوهشکده پولی و بانکی - گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه آن را می‌خوانید.
اجرای استاندارد XBRL چقدر می‌تواند کیفیت گزارشگری مالی بانک‌ها را ارتقا دهد؟
هدف از پیاده‌سازی XBRL استانداردسازی گزارشگری مالی بانک‌ها به بانک مرکزی است. نخستین مسئله در گزارشگری مالی آن است که در گزارش‌ها مفاهیم به‌صورت تخصصی و استاندارد وارد شوند. بسیار اهمیت دارد روابط سلسه‌مراتبی، که میان مفاهیم وجود دارد، رعایت شود. از سویی دیگر، بسیار مهم است که وقتی یک فرم از طرف بانک‌ها تکمیل می‌شود و به‌سمت بانک مرکزی می‌آید، حتی قبل از ارسال آن، بحث صحت و اعتبارسنجی[۱] اطلاعات انجام شده باشد. درعین‌حال، باید به این نکته اشاره کرد مسئله‌ای که در یک افق بلندمدت مهم است آن است که اطلاعاتی که ارائه می‌شود برای ماشین قابلِ‌فهم باشد. بر همین اساس، اگر این اتفاق رخ بدهد، این امکان را در آینده خواهیم داشت که از ماشین اطلاعات را دریافت کنیم و برای انبار داده‌های بانک مرکزی مستقیماً و بدون دخالت انسان ارسال شود. به همین سبب، انتظار می‌رود به‌طور مشخص با اجرای XBRL کیفیت داده‌ها به‌شدت بهبود یابد. به‌هرحال در شرایط حاضر، کیفیت داده‌ها مشکل اصلی است که می‌تواند در تصمیم‌گیری‌ها و امر نظارت چالش ایجاد کند. داده‌ها بدون استانداردسازی و صحت‌سنجی آن‌گونه که باید، معتبر نیستند و چیزی که XBRL در این مسیر به ما می‌دهد این است که همهٔ این مشکلات را حل می‌کند. آن چیزی که در XBRL وجود دارد و این توانمندی را ایجاد می‌کند یک طبقه‌بندی است که مبنای تعریف دقیق داده‌ها و ارتباط داده‌ها انجام می‌شود و این را به‌شکل قابلِ‌فهم برای ماشین درمی‌آورد. از همه مهم‌تر آنکه XBRL، همان‌طور که از نامش پیداست، قابلِ‌توسعه است؛ یعنی ایجاد تغییرات و یا افزودن موارد جدید در حساب‌ها و یا تغییر فرمول‌ها به‌راحتی در این چهارچوب انجام‌پذیر است.
آیا اجرای XBRL در نظام بانکی همانند بورس خواهد بود و یا با آن متفاوت است؟
در چند سال اخیر، بورس اوراق بهادار استفاده از XBRL را با کمک مشاوران خارجی عملیاتی کرده است؛ ولی در بانک که اتفاقاً خیلی پیچیده‌تر هم است، برنامه‌ای که بر اساس اهداف بانک مرکزی تعیین شده این است که علاوه بر صورت‌های مالی، اسناد پیوست صورت‌های مالی را هم در قالب XBRL بیاوریم و این با توجه به تعداد زیاد آیتم‌ها و جداولی که وجود دارد، و همچنین پیچیدگی‌های خاصی که دارند، بسیار دشوارتر است. کاری که در بانک مرکزی و پژوهکشدهٔ پولی و بانکی درحال انجام است از سطح پیچیدگی بسیار بالاتری نسبت به بورس برخوردار است و ما این افتخار را داریم که در داخل ایران این پروژه را با بهره‌گیری از کارشناسان داخلی انجام می‌دهیم و تا کنون تا حدود ۶۰ درصد این پروژه پیش رفته است. درحال حاضر، صورت‌های مالی اساسی انجام شده است. لینک بیس‌ها را فراهم کرده‌ایم و آن‌ها را داخل ابزار هم وارد کرده‌ایم. در زمینهٔ یادداشت‌ها هم از ۶۷ یادداشت تا یادداشت ۴۰ صورت‌های مالی را انجام داده‌ایم.
کشورهای دیگر در زمینهٔ پیاده‌سازی استاندارد XBRL در چه شرایطی قرار دارند؟
نگاهی به آمارهای موجود نشان می‌دهد اجرای استاندارد XBRL از دو دهه پیش در سطح دنیا آغاز شده و به‌سرعت پیش رفته است. در اروپا، بانک‌ها در قالب XBRL به بانک‌های مرکزی گزارش می‌دهند و در ادامه بانک‌ها هم این گزارش‌ها را برای ECB ارسال می‌کنند. در ایالات متحده هم بانک‌ها در قالب XBRL گزارش‌های خود را به فدرال رزرو یا FIDC ارائه می‌کنند و آن‌ها اطلاعات در قالب XBRL را به مقام ناظر کل بازارهای مالی «FFIDC» می‌دهند. در برخی از کشورهای منطقه هم در این زمینه اقدام‌های جدی صورت گرفته است.
بر اساس برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته چه زمانی پروژهٔ XBRL در ایران عملیاتی می‌شود؟
ما هم بنا داریم در نظام بانکی، گزارشگری مالی را در قالب استاندارد IFRS بانک مرکزی در چهارچوب استاندارد XBRL پیاده‌سازی کنیم و زمان‌بندی اجرای این پروژه این‌گونه است که تا خرداد سال ۱۳۹۹ به مرحله‌ای می‌رسیم که تست اولیهٔ آن انجام می‌شود و به‌صورت آزمایشی در اختیار نظام بانکی قرار می‌گیرد تا بازخورد و فیدبک‌های موردنیاز را دریافت کنیم. نهایتاً انتظار داریم در شهریور ۱۳۹۹ پروژه به‌صورت اجرایی و کامل در نظام بانکی پیاده‌سازی شود تا گزارش‌ها در قالب XBRL ارائه شود. در اجرای این پروژه، بانک مرکزی و شرکت خدمات انفورماتیک مشارکت فعال و در کمیتهٔ راهبری پروژه حضور دارند.
