به گزارش خبرنگار ایبِنا، آیت‌الله محسن اراکی، عضو مجلس خبرگان رهبری در سی‌ویکمین همایش بانکداری اسلامی اظهار کرد: در اسلام تکلیف برای جامعه با تکلیف برای یک فرد متفاوت است. از این رو، حکم در شکل نظام متوجه جامعه به عنوان یک بافت به هم پیوسته نظم دار است و اگر بنا است حکمی متوجه جامعه باشد باید در شکل یک نظام ارائه شود.
وی افزود: بحث بانک یک پدیده اجتماعی است. یعنی از آن دسته احکامی است که متوجه شخصیت اجتماعی جامعه و در قالب نظام اقتصادی جامعه است. عضو مجلس خبرگان رهبری خاطرنشان کرد: نظام اقتصادی جامعه از پنج حلقه تشکیل می‌شود؛ توزیع نخستین، تولید، توزیع مجدد، نظام مبادله و نظام مصرف حلقه‌های یک زنجیره‌ای است که نظام اقتصاد اسلامی را تشکیل می‌دهند.
عضو مجلس خبرگان رهبری یادآور شد: وقتی از نظام بانکی صحبت می‌کنیم از حلقه چهارم یعنی نظام مبادله حرف می‌زنیم. همانطور که نهاد بازار، بورس و نظایر آن در این حلقه قرار دارند.
آیت‌الله اراکی با بیان اینکه این مباحث نو است و اختلاف نظرات در آن طبیعی است، ادامه داد: نظام مبادله سه اصل اساسی دارد. پایه اول، حرمت اکل مال به باطل، پایه دوم وجود منفعت عقلایی مقصوده (ارزش تبادلی بر اساس ارزش استعمالی و منفعتی)، پایه سوم مالیت واسطه یک مال با مال دیگر (نظیر فلزات گران‌بها به عنوان معیار مبادله) سه اصلی هستند و فسادی که امروز می‌بینیم ناشی از عدم رعایت این سه موضوع است.
وی اضافه کرد: برای مثال، مشکل اصلی تورم از پدیده‌های اصلی نظام سرمایه داری است که آنها برای اینکه بتوانند از طریق اعمال قدرت، مال حقیقی مردم را دریافت کنند و در قبال آن چیزی به مردم ندهند که مصداق اکل مال به باطل است که در ازای یک مال ارزشمند کاغذی بی ارزش ارائه می‌شود که ما به ازای بیرونی ندارد.
آیت‌الله اراکی تصریح کرد: نظام بانکی را نمی‌توان جدای از نظام مبادلات اقتصادی خرد تعریف کرد همانطور که این نظام مبادلات را نیز نمی‌توان جدای از نظام اقتصاد کلان جامعه تعریف کرد.
وی افزود: نظام کلان اقتصادی ما دچار یک ناسازگاری کلان از منشا قوانین شده است و از جمله نهادهایی که در این بستر نهاد مبادلاتی چیده شده است تعریف کنیم. لذا بانکی که در بستر چنین نظام مبادلاتی قرار است تعریف شود موضوعیت خاصی پیدا می‌کند. بنابراین، در نظام سرمایه‌داری تعریف از بانک این است که پول زاینده پول باشد در حالی که این اساس از لحاظ اقتصاد اسلامی که پول را واسطه می‌داند اشتباه است.
عضو شورای عالی حوزه علمیه اضافه کرد: لذا تعریف مبنایی اقتصاد اسلامی از پول باعث شکل‌گیری یک نظام اقتصادی جدا از سایر نظام‌های اقتصادی می‌شود که تفاوت آن باید در نظام بانکداری به عنوان حلقه مبادله نظام اقتصادی نمایان شود.
وی با تاکید بر نقش تولید در افزایش ثروت در جامعه گفت: همچنین منشا فعالیت اقتصادی در نظام اسلامی کار است که باید بانک‌ها آن را لحاظ کنند چرا که منشا مالکیت است و وقتی منابع طبیعی جامعه به وسیله تولید به کالا تبدیل شد، ایجاد ثروت می‌کنند.
آیت الله اراکی افزود: برای همین اعتباری محض به عنوان رمزارز را باطل می‌دانیم چرا که ثروت حقیقی جامعه را می‌مکند و نمی‌توانند در مقابل کالای حقیقی قرار بگیرند یعنی شما کار حقیقی تولیدکننده را گرفته‌ای و در مقابل چیزی به او افزوده نمی‌شود.
عضو مجلس خبرگان ادامه داد: نظام بانکی نهادی است که وظایفی از جمله، صیانت از دارایی‌های مردم، هدایت در جهت بهره‌برداری صحیح و ارائه خدمات درست به مردم را بر عهده دارد. وی افزود: بر اساس فقه اسلامی ما نظام بانکی تعریف شده‌ای داریم که مبتنی بر نظام کلان اقتصادی در فقه اسلامی تعریف شده است و ما نباید از بیان آن در مقابل نظام سرمایه‌داری خجالت بکشیم.
آیت‌الله اراکی در پایان گفت: ما امروز چند کارشناس و متخصص نظام بانکی اسلامی داریم؟ لذا حرف من این است که یا نظام بانکی را سرمایه داری کنید و همه چیز را از ربا تا خوردن پول مردم حلال کنید یا برای نظام بانکی اسلامی برنامه‌ریزی و عمل کنید.
