سیاه و سفید اوراق بدهی شرکتی

به گزارش روز جمعه شبکه خبری اقتصاد و بانک ایران (ایبِنا)، تجربه تاثیرات مثبت و قابل توجه اوراق بدهی بر وضعیت اقتصادی کشورهای گوناگون در سطوح مختلف اقتصادی، سیاستگذاران پولی و بانکی را بر توسعه انواع وسیعی از این اوراق تشویق کرده است. یکی از انواع این اوراق که توسعه چندانی در اقتصاد ایران نداشته است، اوراق بدهی شرکتی است.

اوراق بدهی شرکتی، به عنوان یکی از ابزارهای تامین مالی پایدار و قابل اتکا، تعهدات مبتنی بر بدهی هستند که توسط شرکت‌ها (سهامی عام و خاص) منتشر شده و با استفاده از وجوه گردآوری شده، نیازهای جاری و توسعه ای (تامین امکانات، تجهیزات، فعالیت‌های تحقیق و توسعه، توسعه شرکت و غیره) خود را از این طریق تامین مالی می‌کنند.

از آنجا که این اوراق، درآمد قابل پیش‌بینی و پایدار همراه با حفظ ارزش سرمایه ارائه می‌دهند، برای سرمایه‌گذران از جذابیت ویژه‌ای برخوردارند. در این راستا، بازارهای اولیه و ثانویه اوراق بدهی شرکتی نقش ارتباط دهنده بین انتشاردهندگان و سرمایه‌گذران را ایفا می‌کنند.

تجربه کشورهای مختلف حاکی از آن است که عمدتا دادوستدهای اوراق بدهی شرکتی در فرابورس انجام شده و عمده خریداران این اوراق، موسسات مالی بزرگ، صندوق‌های بازنشستگی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، شرکت‌های بیمه و بانک‌ها هستند. در این میان، به دلیل بالاتر بودن سود این اوراق نسبت به اوراق بدهی دولتی، افراد حقیقی مشتاق خرید این اوراق هستند.

علاوه بر درآمد پایدار و سود بالاتر این اوراق نسبت به سایر ابزارهای تامین مالی دیگر، می‌توان دو عنصر امنیت و تنوع را نیز به جذابیت‌های این شیوه سرمایه‌گذاری اضافه کرد. از یک طرف، ارزیابی این اوراق بر اساس سابقه اعتباری و توانایی بازپرداخت تعهدات، موجب افزایش امنیت این اوراق شده و از طرف دیگر، تنوع بالای اوراق بدهی شرکتی، این امکان را فراهم می‌سازد تا سرمایه‌گذار با توجه به سلیقه و هدف خود، سرمایه‌گذاری مطلوبی داشته باشد.

در کنار نقاط قوت این اوراق، می‌توان به برخی از ضعف‌های آن نیز اشاره کرد:

1. برای انتشار این اوراق باید مراحل قانونی از طرف شرکت ناشر طی شده و هزینه‌های مربوطه پرداخت شود. از این جهت، ممکن است شرکت‌های کوچک امکان انتشار اوراق بدهی را نداشته باشند.

2. نااطمینانی و تحولات در وضعیت محیط اقتصادی-سیاسی کشور، موجب شود شرکت به علت عدم سودآوری مناسب در آینده، نتواند تعهدات خود در قبال دارندگان اوراق را به درستی انجام دهد.

3. انتشار اوراق بدهی اگرچه یکی از روش‌های جایگزین تامین مالی از طریق بانک محسوب می‌شود، اما از آنجا که سبب افزایش نسبت بدهی به سرمایه شرکت می‌شود، توانایی شرکت در اخذ تسهیلات از بانک را کاهش می‌دهد؛ مگر آنکه سرمایه شرکت را افزایش دهد.

4. در صورتیکه سود شرکت نسبت به نرخ سود اوراق بدهی شرکت کاهش یابد، ارزش هر سهم شرکت در بازار کاهش خواهد یافت.

در پایان لازم به ذکر است که علیرغم وجود برخی نقاط ضعف، نقاط قوت این شیوه نوین تامین مالی قابل توجه بوده و شرکت‌ها می‌توانند از آن استفاده کنند. به طور خاص، در نظام مالی بانک‌محور کشور ایران نیز که شبکه بانکی حجم عمده تامین مالی را بر عهده دارد و در عین حال با محدودیت‌های فراوانی در اعطای تسهیلات مواجه است، انتشار اوراق بدهی شرکتی توسط شرکت‌های بزرگ می‌تواند راه‌حل جایگزینی برای تسهیلات بانکی باشد.

سید روح اله احمدی؛ صاحب‌نظر پولی و بانکی