حمید آذرمند، مدیر اداره تأمین مالی زنجیره تولید بانک مرکزی در گفت‌وگو با خبرنگار ایبِنا با بیان اینکه حدود ۶۵ تا ۶۷ درصد تسهیلاتی که بانک‌ها پرداخت می‌کنند، بابت سرمایه در گردش در بخش‌های مختلف اقتصادی اعم از صنعتی، ساختمان، کشاورزی و ... است، اظهار کرد: در واقع تامین مالی سرمایه در گردش حدود دو سوم ظرفیت تسهیلات‌دهی بانک‌ها را به خودش اختصاص داده است.
وی با اشاره به طرح تامین مالی زنجیره‌ای که اواخر سال گذشته اجرایی شد، ادامه داد: تامین مالی زنجیره‌ای تقریبا از اواخر پاییز سال گذشته شروع شد و چند ماه پایانی سال ۱۴۰۰ هم طرح‌های پایلوت را در برخی زنجیره‌ها با روش‌های تامین مالی زنجیره‌ای و از طریق چند بانک عامل منتخب آغاز کردیم. بنابراین در سه، چهار ماه طبیعتا نمی‌شود گزارش آماری مناسبی از عملکرد ارائه کرد، ولی تا همین حد می‌توانم عرض کنم که ما در زنجیره‌های صنایع غذایی، زنجیره فلزات اساسی، خودرو و لوازم خانگی از طریق بانک‌های عامل اقدام کردیم و در حال حاضر به صورت آزمایشی این طرح‌ها اجرایی می‌شود.
آذرمند با اشاره به عملکرد تفکیکی هر بانک برحسب ابزارهای مختلف، تصریح کرد: یک نظام مانیتورینگ در حال راه‌اندازی است تا از یکی دو ماه دیگر گزارش را به تفکیک هر بانک و هر ابزار به‌طور مجزا به مقامات بانک مرکزی و مسئولان کشور ارائه کنیم.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه در حال حاضر زیرساخت‌های برات الکترونیک مراحل مقدماتی‌اش را طی کرده و ان‌شاءالله از یکی، دو ماه دیگر به‌طور گسترده وارد فاز عملیاتی خواهد شد، هم اکنون عملکرد برات الکترونیک را نمی‌توان ارائه کرد.
آخرین وضعیت «گام»
آذرمند با اشاره به عملکرد اوراق گام از ابتدا تاکنون اعلام کرد: حدود ۹ هزار میلیارد تومان طی ۱۵-۱۴ ماه گذشته اوراق گام را از طریق ۵ بانک عامل صادر کردیم که به‌طور کاملا زنجیره‌ای این ابزارها در خدمت تامین مالی بنگاه‌ها قرار گرفتند. با توجه به اینکه ما دستورالعمل گام را هم اصلاح کردیم و آن را با سهولت بیشتری الان در اختیار بانک‌ها قرار دادیم، انتظار می‌رود که در سال جاری عملکرد انتشار اوراق گام به مراتب در مقایسه با سال گذشته بیشتر باشد.
مدیر اداره تأمین مالی زنجیره تولید بانک مرکزی به بازنگری و اصلاح دستورالعمل اوراق گام اشاره کرد و گفت: ما برای اجرای روش‌های تامین مالی زنجیره‌ای، نیاز داشتیم هم برخی ابزارها و روش‌های فعلی را بازنگری کنیم و هم ابزارهای جدیدی تعریف کنیم. برهمین اساس ابزار گام را که در ۱۵-۱۴ ماه گذشته در اختیار داشتیم را بازنگری کردیم و به تصویب شورای پول و اعتبار هم رسید و به بانک‌ها ابلاغ شد.
آذرمند با بیان اینکه دستورالعمل جدید گام، انعطاف خیلی بیشتری نسبت به دستورالعمل قبلی دارد، اظهار کرد: ابزار جدید این قابلیت را دارد که از زمان صدور تا زمان سررسید که یک بازه یک تا ۱۲ ماه را می‌تواند شامل شود ، هم توسط بانک‌ها بابت خرید مواد اولیه در زنجیره‌ها به گردش در بیاید و هم این امکان و این قابلیت را دارد در هر زمانی که ذینفع اوراق اراده کند، در بازار ثانویه به فروش برسد و تبدیل به وجه نقد شود.
وی ادامه داد: بنابراین این انعطاف می‌تواند کمک کند که هم زنجیره‌های ما بتوانند به سهولت بابت خرید مواد اولیه از این ابزار استفاده کنند، هم ذینفع ابزار در هر زمان که اراده کرد، به منابع نقد از طریق بازار ثانویه و بازار سرمایه دسترسی داشته باشد. علاوه بر این ما حد اعتباری استفاده از اوراق گام را تا ۱۲۰ درصد فروش بنگاه در سال گذشته افزایش دادیم که در صورت خوش‌حسابی بنگاه این میزان تا ۱۳۰ درصد قابل افزایش است.
مدیر اداره تأمین مالی زنجیره تولید بانک مرکزی تصریح کرد: پیش از بازنگری، سررسید اوراق ۹ ماه بود و در حال حاضر تا ۱۲ ماه افزایش یافته است که این موضوع می‌تواند قابلیت استفاده از این اوراق را افزایش دهد. ما ابزارهای جدیدی را هم اعم از ابزار برات الکترونیک را سال گذشته تعریف و شیوه‌نامه آن را تصویب کردیم که به بانک‌ها ابلاغ شد.
آذرمند گفت: همچنین دستورالعمل کارت رفاهی متصل به زنجیره را سال گذشته به بانک‌ها ابلاغ کردیم، امسال هم ما با توجه به مصوبه ای که اخیرا هیات عامل بانک مرکزی داشتند، ابزارهای جدیدی را هم از جمله اعتبار اسنادی داخلی مدت‌دار که قابل انتقال در زنجیره است و ضمانتنامه تعهد پرداخت به این جعبه ابزار اضافه خواهیم کرد.
رونق بخش کشاورزی با تامین مالی زنجیره‌ای
مدیر اداره با اشاره به تامین مالی زنجیره‌ای در بخش کشاورزی اظهار کرد: در بخش کشاورزی هم نواقصی در روش‌های فعلی تامین مالی وجود داشت که لازم بود بازنگری شود. گام بزرگی که بانک مرکزی با همکاری وزارت جهاد و بانک‌های عامل در این زمینه برمی‌دارد، توسعه روش‌های کشاورزی قراردادی و تامین مالی در بخش کشاورزی است.
وی ادامه داد: این اتفاق تا حد بسیاری می‌تواند به توسعه بخش کشاورزی، توسعه اشتغال در مناطق روستایی و به تامین نهاده‌های مورد نیاز بخش‌های صنایع غذایی و صنایع پوشاک کمک کند. با توجه به اینکه ما پیش‌نویس شیوه‌نامه کشاورزی تامین مالی کشاورزی قراردادی را تهیه کردیم و آن را برای اعلام نظر به دستگاه‌ها و بانک‌های منتخب فرستادیم، ان‌شاءالله در آینده خیلی نزدیک این شیوه‌نامه تصویب و ابلاغ خواهد شد و امیدواریم بعد از ابلاغ این شیوه‌نامه، امکان استفاده از روش‌های تامین مالی زنجیره در بخش کشاورزی مهیا شود.
آذرمند روش کار را به این شکل شرح داد: کشاورزان با شرکت‌هایی تحت عنوان شرکت‌های مجری طرح کشاورزی قراردادی، قرارداد می‌بندند که در این قرارداد یک تعهدات متقابل شکل می‌گیرد. کشاورز می‌تواند یک پیش‌دریافتی را دریافت کند و آموزش یا بذر استاندارد یا آفت‌گشای استاندارد را از مجری طرح دریافت می‌کند و در مقابل هم، مجری طرح که می‌تواند یک کارخانه تولید مواد غذایی یا امثال آن باشد، در مقابل این تضمین را دریافت می‌کند که بتواند در یک سررسیدی در زمانی که محصول آماده عرضه می‌شود، بتواند محصول را با استاندارد مدنظر خودش از کشاورز دریافت کند.
وی تصریح کرد: نظام اعتباری به این شکل ورود می‌کند که قراردادهای بین کشاورز و آن شرکت‌های مجری به‌عنوان وثیقه برای دریافت تسهیلات پذیرفته می‌شود، یعنی بانک‌های ما مجاز خواهند بود بعد از ابلاغ این شیوه‌نامه، قراردادهای بین کشاورز و شرکت‌های مجری طرح کشاورزی قراردادی را به‌عنوان وثیقه دریافت کنند و پس از اعتبارسنجی و ارزیابی؛ تسهیلات را مبتنی بر این قرارداد در اختیار کشاورز به صورت مستقیم یا در اختیار شرکت مجری طرح به صورت غیرمستقیم قرار دهند تا صرف بازتوزیع بین قراردادهای کشاورزی شود.
به گفته مدیر اداره تأمین مالی زنجیره تولید بانک مرکزی، این روش هم می‌تواند کارایی تامین مالی در بخش کشاورزی را تا حد بسیاری افزایش و میزان نیاز به اعتبارات بخش کشاورزی را با توجه به افزایش راندمان، کاهش دهد. ضمن اینکه هم منافع کشاورز را تامین می کند و هم منافع کارخانجات و صنایع غذایی.
