به گزارش خبرنگار ایبِنا، در پی کمبود دلار که در بحبوحه بحران مالی جهانی تجربه شد، چین یک برنامه جهانی برای ایجاد خطوط مبادله ارز ملی دوجانبه با هدف کاهش وابستگی به دلار آمریکا برای معاملات بین المللی آغاز کرد. از آن زمان، ترتیبات قراردادهای دو جانبه تجاری با ارزهای ملی به عنوان بخشی از تلاش عمومی برای ترویج استفاده فرامرزی از RMB در کشورهای مختلف توسعه یافت. لذا جایگاه پیمانهای پولی دو جانبه نوین با چین در اقتصاد جهانی با بهینگی فراگیر در عرصه تجارت بینالملل روبرو شد. به نظر می رسد که یک RMB جهانی قطعا چین را نیز به سطح بالایی از مبادلات بین المللی سوق خواهد داد. در مقابل، مطالعه پیمانهای پولی نوین در قالب قراردادهای سوآپ دو جانبه ارزهای ملی نشان می دهد که از سال ۲۰۲۰ تا به امروز، کارایی ارزهای ملی در کشورهای کمتر توسعه یافته با قرارداهای دو جانبه با ارز رنمینبی، به شدت افزایش یافته و تقریبا هر کشوری که به عنوان شریک تجاری کمپانیهای چینی وارد عمل می شود، امکان تجارت آزاد و کاهش سلطه پذیری دلار و یورو را در مبادلات جهانی برای خود فراهم می آورد و موفق به خنثیسازی تحریمهای اقتصادی بین المللی بویژه تحریمهای فلج کننده ایالات متحده میشود. لذا در ادامه بررسی " تجربه جهانی پیمانهای پولی نوین" به تبیین منافع عملکردهای تجاری و اقتصادی در قالب پیمانهای پولی دو جانبه ارزهای ملی با ارز رنمینبی(RMB) پرداخته، شرکای تجاری جهانی نهادهای چینی در این مسیر را بررسی کرده و خطرات استفاده از ارز رنمینبی به عنوان مرجع مبادلات جهانی را گوشزد می کنیم.
نتایج تجربی ما نشان میدهد که ترتیبات پیمانهای پولی نوین دو جانبه و چند جانبه در جهان، بستر منحصر به فردی را در اقتصاد بینالملل ایجاد کرده است. این بستر کارا نه تنها تحت تاثیر ملاحظات اقتصادی قرار میگیرد، بلکه عوامل سیاسی و نهادی نیز در بهبود شرایط نقش خود را ایفا میکنند.
سطح تعاملات تجاری کشورهای مختلف جهان تحت لوای پیمانهای پولی دو جانبه و چند جانبه نوین که براساس کل تجارت خارجی (مجموع صادرات و واردات) اندازهگیری میشود، نشان از تأثیر مثبت رو به رشد در تسهیل مراودات بینالمللی در اقتصادهای کوچک و بزرگ جهان دارد.
این مسئله در سالهای اخیر تا حدود زیادی به انتخاب شریک تجاری برای راهاندازی خطوط سوآپ و تصمیمگیری در مورد ارزش خطوط سوآپ دو جانبه ارزهای ملی داشته است. اندازه اقتصاد یک شریک تجاری، اثرات مثبت در ادامه روند مبادلات اقتصادی کشورها خواهد داشت. از سوی دیگر تصمیمات آتی در مورد توسعه حجم مبادلات از طریق پیمانهای پولی نوین نیز تحت تأثیر میزان منافع مشترک سیاسی و اقتصادی است که در یک شراکت استراتژیک و توافقنامههای تجارت آزاد به دست آمده است. بنابراین ارتباطات خوب سیاسی و اقتصادی، شکلگیری، بهبود و فراگیری خطوط مبادلات بازرگانی بر مبنای ارزهای ملی را تقویت خواهد کرد.
در زمان شروع بکارگیری ارز یوآن در پیمانهای پولی دو جانبه نوین با کشورهای مختلف، شرایط اقتصادی ملتهبی در جهان حاکم بود و موفقیت عملکرد این قراردادهای دو جانبه با ارزهای ملی در هالهای از ابهام قرار داشت اما به دلیل بستر آشفتهای که مبادلات بینالمللی با مرجعیت دلار ایجاد کرده بود، به نظر میرسید امکان کامیابی برای رویکردهای جایگزین در مراودات تجاری فرآهم آید. این پیش بینی محقق گردید و در سالهای بعد بویژه از سال ۲۰۱۹ تا به امروز، سازوکار پیمانهای پولی دو جانبه نوین با کمپانیهای چین به مرجعیت ارز رنمینبی، رویهای قابل اتکا و راه حلی بهینه در فضای مبادلات تجاری بین الملل برای پهنه وسیعی از جهان به خصوص کشورهای کمتر توسعه یافته، در حال توسعه، اقتصادهای نوظهور و سرزمینهای تحت تحریم اقتصادی و سیاسی ایالات متحده و غرب بوجود آورد. از آن زمان، چین قراردادهای مبادله با ارز ملی مختلفی را با اقتصادهای سراسر جهان امضا کرده است.
خط مبادله تجاری و بازرگانی از طریق RMB به بانکهای مرکزی کشورها اجازه می دهد پول ملی خود را در ازای یوآن به کمپانی چینی بفروشند و در همان زمان، موافقت بانک خلق چین (PBOC) را بگیرند که تراکنش مورد نظر را با نرخ ارز ملی و تاریخ از پیش تعیین شده در آینده معکوس کنند.
همچنین برای مرادوات بازرگانی بی تکلفتر و ذخیره ارزش بودن کارای این پیمان پولی دو جانبه، ارز رنمینبی را میتوان به بخش بانکی در کشورهای مختلف وام داد تا تامین مالی تجارت تسهیل شود. به عنوان مثال، در سال ۲۰۲۱ برای بانک مرکزی کره جنوبی همچین فرآیندی اجرا شد. در اصل، این تسهیلات ارائه شده در قالب ارز رنمینبی، خطوط مبادله RMB بود که نقدینگی لازم را برای انجام تراکنشهای مختلف تجاری با کمپانی های چینی در اقصی نقاط جهان فراهم می کرد و بدین صورت وابستگی دو جانبه به ارز مرجع یعنی دلار را در مراودات تجاری با شرکای مختلف در جهان کاهش میداد.
جدول ۱ ، اقتصادهایی را نشان می دهد که تا سال ۲۰۲۲، قرارداد مبادله تجاری با ارزهای ملی در قالب پیمان پولی نوین دو جانبه با کمپانیهای چینی در اقصی نقاط جهان را امضا کرده اند و اطلاعات مربوط به آن ها فهرست شده است. ترتیبات خطوط مبادله تجاری در ابتدا در آسیای شرقی و آسیای مرکزی متمرکز بود و سپس به سایر مناطق جغرافیایی جهان گسترش یافت. به طور معمول، این قراردادها دارای مدت اعتبار سه ساله هستند و پس از انقضا تمدید میشوند:
جدول1. پیمان های دو جانبه پولی نوین در قالب ارز رنمینبی(RMB) تا سال 2022
مدت زمان |
پایان مبادلات |
شروع مبادلات |
حجم مبادله (تا پایان سه ماهه سوم 2022) |
شریک تجاری |
5 دوره 3 ساله تمدید شده |
ادامه دارد |
12 دسامبر 2008 |
900 میلیارد یوان / 166 هزار میلیارد وون |
کره جنوبی |
4 دوره 3 ساله تمدید شده |
ادامه دارد |
11 اکتبر 2011 |
1000 میلیارد یوان / 1222 میلیارد دلار هنگ کنگ |
هنگ کنگ |
5 دوره 3 ساله تمدید شده |
ادامه دارد |
8 فوریه 2009 |
1200 میلیارد یوان / 670 میلیارد رینگیت |
مالزی |
1 دوره 3 ساله تمدید شده |
ادامه دارد |
10 جولای 2021 |
80 میلیارد یوان / 64 هزار میلیارد روبل بلاروس |
بلاروس |
3 دوره 3 ساله تمدید شده |
ادامه دارد |
18 مارچ 2015 |
490 میلیارد یوان / 448 میلیارد پزو |
آرژانتین |
2 دوره 3 ساله تمدید شده |
ادامه دارد |
10 نوامبر 2019 |
110میلیارد یوآن/ 990 میلیارد کرونا |
ایسلند |
4 دوره 3 ساله تمدید شده |
ادامه دارد |
23 جولای 2010 |
450میلیارد یوآن/ 90 میلیارد دلار سنگاپور |
سنگاپور |
1 دوره 3 ساله تمدید شده |
ادامه دارد |
18آپریل 2021 |
50 میلیارد یوآن/ 10میلیارد دلار استرالیا |
نیوزلند |
1 دوره 3 ساله تمدید شده |
ادامه دارد |
10 اکتبر 2018 |
6 میلیارد یوآن/ 4میلیارد سوم آذربایجان
|
ازبکستان |
1 دوره 3 ساله تمدید شده |
ادامه دارد |
13 نوامبر 2019 |
48 میلیارد یوآن/ 13.5 میلیارد توگرگ |
مغولستان |
2 دوره 3 ساله تمدید شده |
ادامه دارد |
13 ژوئیه 2017 |
140 میلیارد یوآن/ 2000 میلیارد تنگه قزاقستان |
قزاقستان |
4 دوره 3 ساله تمدید شده |
ادامه دارد |
22دسامبر 2011 |
740 میلیارد یوآن/ 3600 میلیارد بات تایلند |
تایلند |
2 دوره 3 ساله تمدید شده |
ادامه دارد |
23 دسامبر 2017 |
80 میلیارد یوآن/ 1200 میلیارد روپیه پاکستان |
پاکستان |
1 دوره 3 ساله تمدید شده |
ادامه دارد |
17 ژوئیه 2020 |
350 میلیارد یوآن/ 200میلیارد درهم |
امارات |
1 دوره 3 ساله تمدید شده |
ادامه دارد |
21 فوریه 2019 |
200میلیارد یوآن/ 60میلیارد لیره ترکیه |
ترکیه |
1 دوره 3 ساله تمدید شده |
ادامه دارد |
22مارچ2020 |
600میلیارد یوآن/ 90 میلیارد دلار استرالیا |
استرالیا |
1 دوره 3 ساله تمدید شده |
ادامه دارد |
22 ژوئیه 2020 |
45 میلیارد یوآن/ 58 میلیارد گریونا اکراین |
اکراین |
1 دوره 3 ساله تمدید شده |
ادامه دارد |
26 مارچ 2020 |
190 میلیارد یوآن/ 60 میلیارد رئال برزیل |
برزیل |
1 دوره 3 ساله تمدید شده |
ادامه دارد |
22 ژوئیه 2019 |
2000 میلیارد یوآن/ 200 میلیارد پوند |
انگلیس |
1 دوره 3 ساله تمدید شده |
ادامه دارد |
9 سپتامبر 2021 |
10میلیارد یوآن/ 375 میلیارد لف بلغارستان |
بلغارستان |
1 دوره 3 ساله تمدید شده |
ادامه دارد |
12 سپتامبر 2021 |
2 میلیارد یوآن/ 35.8 میلیارد لک آلبانی |
آلبانی |
2 دوره 3 ساله تمدید شده |
ادامه دارد |
9 اکتبر 2017 |
350 میلیارد یوآن/ 45 میلیارد یورو |
اتحادیه اروپا |
1 دوره 3 ساله تمدید شده |
ادامه دارد |
21 جولای 2021 |
10میلیارد یوآن/ 21 میلیارد فرانک |
سوئیس |
1 دوره 3 ساله تمدید شده |
ادامه دارد |
16 سپتامبر 2020 |
10 میلیارد یوآن/ 225 روپیه سریلانکا |
سریلانکا |
2 دوره 3 ساله تمدید شده |
ادامه دارد |
13 اکتبر 2017 |
300 میلیارد یوآن/ 1600 میلیارد روبل روسیه |
روسیه |
3 دوره 3 ساله تمدید شده |
ادامه دارد |
3 نوامبر 2015 |
350 میلیارد یوآن/ 208 میلیارد ریال قطر |
قطر |
2 دوره 3 ساله تمدید شده |
ادامه دارد |
8 نوامبر 2017 |
600میلیارد یوآن/ 90 میلیارد دلار کانادا |
کانادا |
البته این صحیح است که با افزایش تعداد بانکهای مرکزی درگیر در مبادلات RMB، ممکن است استفاده از وجوه سوآپ ارز رنمینبی به عنوان یک اعتبار بلندمدت قابل اتکا برای کشورها مناسب تر باشد اما غافل نشویم که این مسئله ممکن است باعث عدم تعادل در پرداختها و ایجاد اثرات منفی بر ذخایر ارزی آنها نیز شود. اگر مبادلههای RMB برای اهداف بلندمدت استفاده شوند، فقدان ضمانتهای مریوطه، می تواند پیامدهای تجاری منفی دیگری را حاصل کند.
لذا نباید خطرات احتمالی ناشی از مبادله با ارز رنمینبی را نادیده گرفت. اگر ارز رنمینبی از نقش امروز خود یعنی ارزی ملی برای ایجاد سهولت در مراودات تجاری در اقصی نقاط جهان بویژه برای کشورهای تحت تحریم های سیاسی و اقتصادی و کشورهای کم توسعه یافته خارج شود، شاهد عواقب ناگوار دیگری در سطح اقتصاد بین الملل خواهیم بود؛ به عبارت دیگر، توسعه فراگیر بکارگیری RMB در عرصه جهانی به عنوان یک ارز مرجع نه یک ارز مبادلاتی، بعد از چندین سال قطعا همان تلاطمی را در اقتصاد جهانی ایجاد خواهد کرد که دلار در تجارت بین الملل بوجود آورده است. لذا به نظر می رسد نباید اجازه جایگزینی ارز دیگری به عنوان مرجع مبادلات جهانی داده شود. پیمانهای دو جانبه ارز رنمینبی با ارزهای ملی و محلی سایر کشورهای جهان قطعا اتفاق خوبی برای سهولت و بی اثرسازی تحریمها در مبادلات اقتصادی و بازرگانی کشورهای شریک با کمپانیهای مختلف چینی در جهان خواهد بود اما مرجعیت RMB به عنوان ارز واحد و فراگیر در عرصه جهانی، بی شک خطرات و پیامدهای جبران ناپذیری را می تواند به همراه خود داشته باشد.
ادامه دارد...
منابع