به گزارش خبرنگار ایبِنا، هنوز هم زود قضاوت می‌کنید؟ اینبار از همان ابتدا واضح و روشن بود که رئیس کل جدید بانک مرکزی شمشیر را برای دلالان و سوداگران ارزی از رو بسته و قرار است به بازار دلار و یورو سامان ببخشد؛ اما باز هم برخی با قضاوت‌های زودهنگام بر طبل نقادانه خود کوبیدند و ادعا کردند که سیاست‌های ارزی راه به جایی نمی‌برد. اما حالا محرز است که مقوله ارز برای دوره مدیریت جدید بانک مرکزی با سایر کالا‌ها متفاوت است و دولت به دنبال ساماندهی بازار داخلی است.
مهم‌ترین و اولین اتفاق مهم در بازار ارز؛ تعیین محدوده ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی برای دلار کالا‌های اساسی و ماشین‌آلات بود که برخلاف اظهار نظر منتقدان تفاوت‌های اساسی با دلار ۴۲۰۰ تومانی دارد که شرح آن‌ها در این مقال نگنجد.
اقدام ارزشمند دیگر حذف ارز توافقی بود چرا که جز رانت و فرصت‌طلبی عده‌ای سودجو عایدی دیگری نداشت و نه تنها به اقتصاد و بازار کمک نکرد بلکه پدیده کارت‌های اجاره‌ای را باب و به جولان بیشتر دلالان کمک کرد.
به هر حال با توجه به اینکه ضرورت تامین تمام نیاز‌های ارزی در بستر حاکمیت و مدیریت بازارساز بیش از پیش حس می‌شد، لازم بود تا سیاست جدیدی اجرایی شود تا بازار را ساماندهی کند.
برهمین اساس بود محمدرضا فرزین در روز‌های نخست روی کار آمدن خود در ساختمان لاجوردی میرداماد قول راه‌اندازی مرکز مبادله ارزی را داد که دیروز این وعده محقق شد. مرکزی که ۳ تالار دارد؛ دو تالار ارز اعم از اسکناس و حواله و یک تالار مسکوکات طلا که هفته آینده آغاز به کار خواهد کرد.
فرزین در مراسم رونمایی از مرکز مبادله ارز و طلای ایران پیش بینی کرد که حجم مبادلات حواله در مرکز مبادله افزایش خواهد یافت که همین شد. در نخستین روز کاری مرکز مبادله ارز و طلای ایران، ۵۰۶ میلیون دلار حواله عرضه شد که از این میزان ۳۹۱.۶ میلیون دلار مورد معامله قرار گرفت. این معاملات بابت تامین ارز واردات انواع کالا‌های مورد نیاز کشور و مطابق با ثبت سفارش‌های تایید شده انجام شد.
همچنین در روز اول آغاز به کار مرکز مبادله ارز و طلای ایران، بابت کالا‌های اساسی، شامل گندم، ذرت، جو، برنج، روغن ... و دارو، مواد اولیه تولید دارو و تجهیزات پزشکی نیز تامین و پرداخت ارز با نرخ هر دلار ۲۸۵۰۰ تومان صورت گرفته است.
ساماندهی بازار ارز و کاهش التهابات، کوتاه شدن دست دلالان، مهار رشد قیمت‌ها، از بین رفتن نیاز‌های غیرواقعی از موضوعات مهمی است که صاحبنظران اقتصادی به آن اشاره می‌کنند و از تاثیر راه اندازی مرکز مبادله ارزی می‌گویند. در ادامه دیدگاه برخی کارشناسان اقتصادی را در گفتگو با خبرنگار ایبِنا می‌خوانید:
بهروز محبی نجم‌آبادی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس:
نیاز‌های کاذب باید از نیاز‌های واقعی مجزا شود و ایین در حالی است که مرکز مبادله ارز و طلا نیازمندان واقعی را در سامانه‌ای تحت پوشش قرار می‌دهد. آقای فرزین به درستی در ابتدا شروع کار خود در بانک مرکزی قول محقق شدن این اتفاق را داده بود.
قرار بر آن است تا در این بازار (مرکز مبادله ارز و طلا) دولت نیازمندان واقعی را در سامانه‌ای شناسایی کند و تحت پوشش قرار دهد، بنابراین درصورت اجرای درست، باید عطش میل به خرید توسط مردم از بین برود. دولت معتقد است ارز کافی در اختیار دارد، چنانچه اینگونه باشد باید شرایطی مهیا شود که جریان سوداگری به بازار ارز دامن نزند، زیرا در نتیجه آن اثرات منفی فراوانی به دلیل انتظارات تورمی ایجاد خواهد شد.
اصغر سلیمی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس:
مرکز مبادله ارزی این قابلیت را دارد تا سیستم تخصیص ارز در کشور را سامان دهد و نیازمندان واقعی را از دلالان و افرادی که شغل‌شان سوداگری در بازار است، متمایز سازد.
ارز در حال حاضر به عنوان یک کالای سرمایه‌ای به حساب می‌آید و با اهداف خاص تبلیغ می‌شود که برای حفظ ارزش دارایی‌ها، مردم خرید آن را در برنامه اقتصادی خود قرار دهند، غافل از اینکه در نتیجه چنین تصمیمی حباب ارزی تشکیل خواهد شد و کل کشور متضرر می‌شود، زیرا تاثیر آن بر تمامی کالا‌ها قابل توجه خواهد بود.
ایجاد شفافیت مانع به وجود آمدن حباب‌های ارزی می‌شود و مردم از نگرانی خارج خواهند شد، بنابراین باید هر حرکتی که زمینه آن را فراهم می‌سازد، در دستور کار قرار گیرد.
با راه اندازی مرکز مبادله ارزی التهابات تا حدودی کاهش خواهد یافت.
آلبرت بغزیان؛ استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی:
مرکز مبادله ارز و طلا دارای سازوکار علمی و فنی است که قسمت فنی شامل زیر ساختِ سخت افزاری و نرم افزاری می‌شود. در مرکز مبادله ارزی در حال ثبت تقاضا هستیم، که این اولین قدم محسوب می‌شود تا ببینیم چه میزان تقاضای مصرفی و خدماتی و چه میزان تقاضای پنهان مانند قاچاق کالا وجود دارد. یکی دیگر از انواع تقاضا، تقاضای سرمایه گذاری و بحث خرید ملک و دارایی در خارج از کشور است.
افرادی که قصد مهاجرت دارند یا به دلیل شخصی به دنبال خرید ارز هستند نیز جزء تقاضاهای پنهانند، اما سوال اینجاست که این میزان از تقاضا چه مقدار از بازار را شامل می‌شود؟ در پاسخ باید بگوییم که این تقاضا‌ها حجم کمی از بازار را شامل می‌شود، اما به دلیل تامین همین میزان از تقاضا در بازار آزاد می‌توان آن را تاثیرگذار دانست که باید مدیریت شود.
اکثر افراد نگران حفظ قدرت ارزش پول‌اند و بانک مرکزی را متولی تورم می‌دانند، اما زمانی که در مورد قیمت خودرو، لوازم خانگی، برنج و گوشت صحبت می‌کنیم که دیگر متولی آن بانک مرکزی نیست، اما مردم تمامی این عوامل را از چشم بانک مرکزی می‌بینند.
زمانی که انتظارات تورمی کنترل نمی‌شود مردم به سراغ بازار ارز و طلا می‌روند بنابراین تمامی اجزا باید در مهار تورم کمک کنند که یکی از این اجزا نرخ ارز فزاینده و نرخ‌های ارز بالاتر است. در بخش فنی مرکز مباله ارز و طلا اتفاقات خوبی رخ داده و تجربه سایر کشور‌ها هم این امر را نشان می‌دهد.
بانک مرکزی نباید بگذارد جریان ساز‌ها وارد حوزه قیمت گذاری شوند یعنی ستون مربوط به خرید و فروش طلا و ارز نباید مانند بورس در مدتی به دست نااهلان بیفتد.
کامبیز میرکریمی، نائب رئیس اتاق ایران و روسیه:
بانک مرکزی می‌تواند با کمک بازار مبادله ارز و طلا، نوسانات بازار‌ها را کنترل کند.
بخشی از این افراد تقاضای سوداگرانه دارند، بخشی دیگر از این تقاضا‌ها برای حفظ ارزش پول است و همچنین برخی برای خرید کالا‌های اساسی و همچنین خرید برخی خدمات متقاضی ارز هستند، بخشی دیگر از تقاضای ارز به مسافرت و یا اعزام دانشجو به خارج است، البته بخش عمده تقاضای ارز برای واردات است. با توجه به این که تقاضاهای مختلفی برای بازار ارز وجود دارد، لازم است تا بازار رسمی کشور را ایجاد کنیم تا تمام تقاضای مردم را پوشش دهد.
بازار معاملات فردایی غیر قانونی است، اما باید به این موضوع توجه کرد که بازار مبادلات فردایی به دلیل این که مرجع رسمی ندارد غیر قانونی است، اما بازار مبادلات فردایی بخشی از نیاز کشور است، بنابراین نیاز است تا بازار مبادلات فردایی در مرکز مبادله ارز و طلا دیده شود.
مرکز مبادله ارز و طلا شرایطی را فراهم می‌کند که نگرانی‌ها از «جهش‌های ارزی» را از بین خواهد برد. همه بازرگانان و شرکت‌هایی که به ارز نیاز دارند می‌توانند با تکیه به پیش بینی‌هایی که انجام داده اند و با استفاده از قرارداد‌های آتی و سلف در بازار مبادله ارزو طلا ریسک نوسانات و ریسک معاملات را کاهش دهند.
قطعا بانک مرکزی می‌تواند با استفاده از بازار مبادله ارز و طلا، نوسانات بازار‌های ارز و طلا را کنترل کند.
زمانی بازار غیر رسمی از بین خواهد رفت که تمام تقاضا‌ها در بازار رسمی پاسخ داده شود، بنابراین اگر مسئولان اقداماتی انجام دهند که تمام نیاز‌ها در بازار رسمی پاسخ داده شود، مطمئنن هیجانات ارزی نابود خواهد شد.
در آخر اینکه ...
در ماه‌های آینده با تامین نیاز‌های ارزی متقاضیان واقعی در این مرکز شاهد بازگشت آرامش در بازار و ثبات قیمتی خواهیم بود. این در حالی است که رئیس کل بانک مرکزی بر این موضوع تاکید کرده که از ابزار‌های دیگری نیز مانند سلف ارزی دراین مرکز استفاده می‌شود تا اجازه نرخ سازی به سودجویان را ندهد.
از سوی دیگر، فرزین در مراسم رونمایی از مرکز مبادله از تبدیل مرکز مبادله به مرکز اصلی مبادله ارز و طلای کشور گفت که این اتفاق در کنار استفاده از ابزار‌های جدید در بازار ارز و طلا می‌تواند نویدبخش روز‌های بهتری در آینده باشد ضمن اینکه درامد‌های ارزی نیز خوب است و در سال آینده نیز اوضاع بهبود بیشتری پیدا خواهد کرد.
