به گزارش خبرنگار ایبِنا؛ بانک مرکزی از دوم اسفندماه ۱۴۰۰ مرکز مبادله ارز و طلای ایران را به عنوان محلی برای تأمین نیاز‌های ارزی رسمی کشور به صورت حواله و اسکناس با هدف تبدیل شدن به مرجع کشف نرخ ارز راه‌اندازی کرده است و پس از راه افتادن معاملات طلا در سال جاری، در آینده معاملات سلف نیز در این مرکز شروع به کار خواهد کرد. نکته قابل توجه این است که از زمان شروع به کار این مرکز، روند صعودی دلار متوقف و هیجانات بازار تا حدود زیادی تخلیه شده است.
حجت‌الله فرزانی؛ کارشناس پول و بانک درباره تأثیر راه‌اندازی این مرکز بر تفکیک تقاضا‌های واقعی و سفته‌بازانه به خبرنگار ایبِنا گفت: با افتتاح مرکز مبادله ارز و طلا بانک مرکزی تلاش کرده تا نیاز‌های واقعی ارز در بازار را تأمین کند. در این مرکز ارز‌های صادرکنندگان مشخص در تالار حواله با نرخی مبتنی بر عرضه و تقاضا معامله شده و حواله‌های ارزی مورد نیاز واردات از این طریق تأمین می‌شود. همچنین سایر نیاز‌های خدماتی که فهرست آن شامل بیش از ۶۰ سرفصل از سوی بانک مرکزی اعلام شده در تالار اسکناس تأمین می‌شود. البته در این بین سهمیه‌هایی معین شده و بحث‌هایی درباره تکافوی این سهمیه‌ها وجود دارد، اما تا حدودی پاسخگوی تقاضا‌های اصلی است.
وی با اشاره به رشد نقدینگی و تورم مزمن در اقتصاد کشور یادآور شد: مردم برای حفظ ارزش دارایی‌های خود به بازار ارز روی می‌آورند و در ارز و طلا سرمایه‌گذاری می‌کنند؛ لذا باید برای این تقاضا هم راهکاری دیده شود. به همین علت، یک هفته پس از راه افتادن بازار مبادله ایران، بانک مرکزی برای نیاز‌های سفته‌بازانه در کف بازار آزاد غیررسمی که گفته می‌شد از سوی صرافی‌ها تأمین می‌شود تدبری اندیشید و سهمیه ۵۰۰۰ دلاری – که البته این عدد بعداً کاهش یافت - با ارائه کارت ملی را تعیین کرد و با این کار توانست ترمز افزایش هیجانی نرخ ارز را بکشد.
این کارشناس خاطرنشان کرد: بنابراین نیاز‌های ارزی برشمرده و تأمین شده است. البته اینکه ممکن است سهمیه‌ها به طور کامل پاسخگوی نیاز‌ها نباشد، با توجه به بازخورد‌ها در بازار مبادله ارز و طلا اصلاح شود.
فرزانی درباره توسعه ابزار‌های مالی مبتنی بر ارز و طلا در بازار مبادله ایران و اهمیت آن در کنترل نوسانات ارز و طلا توضیح داد: جدای از اینکه بانک مرکزی در حال پیگیری حل شدن مسائل شرعی این معاملات در شورای فقهی بانک مرکزی است، با این وجود اگر این ابزار‌ها توسعه پیدا کند می‌تواند سرمایه‌گذاری‌هایی که با هدف حفظ ارزش دارایی‌ها روی ارز و طلا انجام می‌شد را به این بازار منتقل کند. یعنی توسعه این ابزار‌ها موجب تعمیق بازار مبادله می‌شود و به کنترل نوسانات هیجانی در قیمت‌های ارز و طلا و ایجاد صفوف خرید کمک می‌کند.
ابزار‌های مبتنی بر ارز و طلا مانند صندوق‌های مبتنی بر ارز، گواهی‌های سپرده مبتنی بر ارز و شمش طلا و همچنین اوراق سلف، برای افرادی که به قصد حفظ ارزش دارایی‌ها قصد سرمایه‌گذاری دارند کمک می‌کند. امیدواریم بانک مرکزی این ابزار‌ها را سریع‌تر توسعه بدهد تا مردم بتوانند از آن‌ها استفاده کنند.
این کارشناس درباره تأثیر راه‌اندازی مرکز مبادله ارز و طلای ایران بر تقویت حکمرانی ریال بیان کرد: بحث حکمرانی ریال در حفظ ارزش ریال خلاصه می‌شود. مرکز مبادله ایران کمک می‌کند که در کنار تأمین نیاز‌های واقعی ارز، نیاز‌های سفته‌بازانه با اهداف سرمایه‌گذاری یا حفظ ارزش دارایی را هم با ابزار‌های موجود در این مرکز تأمین کنیم؛ لذا این موضوع می‌تواند به حفظ ارزش ریال کمک کند؛ چرا که وقتی ابزار‌های مالی توسعه پیدا می‌کند، این ابزار‌ها را می‌توان به جای ارز با ریال تأمین کرد که باعث کاهش فشار به ارز و جلوگیری از ایجاد صفوف و تأثیر بر اقتصاد می‌شود؛ لذا مرکز مبادله بازار ایران اگر عمق بیشتری پیدا کند و بتواند این همه نیاز‌ها اعم از نیاز‌های واقعی، سفته‌بازانه و سرمایه‌گذاری را برطرف کند، می‌تواند نقش خیلی پررنگی در این زمینه داشته باشد و به این ترتیب شاهد هجوم تقاضا به سمت ارز و تضعیف ریال نباشیم.
