به گزارش ایبِنا، سیدهادی سبحانیان رییس سازمان امور مالیاتی کشور در نشست هم‌اندیشی حوزه هوشمندسازی نظام مالیاتی کشور گفت: نظام مالیاتی تکالیف بسیار سنگینی دارد و در دوره تحولی خود است. نظام مالیاتی نظام سنتی بوده که به همین جهت چالش‌های زیادی داشته است. خروجی این رویکرد بی‌عدالتی و نارضایتی است. گذر از این نظام به یک نظام هوشمند و داده مبنا نکته‌ای است که در سیاست‌های بالادستی و قوانین جدید بر آن تاکید شده است.
وی افزود: باید این مسیر را با سرعت بیشتری ادامه دهیم. علاوه براینکه باید در مسیر هوشمندسازی نظام مالیاتی قدم برداریم تا عدالت مالیاتی محقق شود، این مسیر کمک می‌کند تا روابطی که بین ممیز و مودی به وجود می‌آمد را کاهش دهیم. مشخصا اجرای دقیق پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان قدم موثری در این مسیر است. نکته دیگری که به آن اعتقاد داریم بحث برون سپاری خدماتی است که طبق قانون می‌توانیم به بخش خصوصی و دانش‌بنیان‌ها واگذار کنیم. سازمان امور مالیاتی باید چابک باشد و نباید خدماتی که بخش‌های دیگر با هزینه کمتر و کیفیت بیشتر می‌توانند ارائه کنند را ما برعهده بگیریم.
رییس سازمان امور مالیاتی با تاکید براینکه ظرفیت خوبی در شرکت‌های دانش‌بنیان وجود دارد گفت: این ظرفیت می‌تواند به اجرای بهتر وظایف سازمان کمک کند. ظرفیت‌های قانونی سازمان امور مالیاتی مانند معافیت‌های مالیاتی امکان حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان را به وجود آورده است. امیدوار هستم برندی که پس از این دوره از سازمان باقی ماند این باشد که در این دوره با فرار‌های بزرگ مالیاتی برخورد شد. امیدوار هستیم با کمک بخش خصوصی و شرکت‌های دانش‌بنیان این مسیر را دنبال کنیم.
وی با اشاره به زمان ۱۵ ماهه تعیین شده برای اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی گفت: البته در گذشته باشد جدیت بیشتری برای اجرای قانون به خرج داده می‌شد، اما این قانون به شدت مترقی است و اجرای آن نیز کار سنگینی است. در حوزه اجرای این قانون لازم است یک گذر فرهنگی در جامعه داشته باشیم. در این مسیر باید مشوق‌هایی در نظر بگیریم تا اجرای قانون تسهیل شود.
سبحانیان اظهار کرد: در حال حاضر یک لایحه سازمان امور مالیاتی به منظور تسریع اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی در مجلس قرار دارد که خواستار تسریع در تصویب آن هستیم. نکته دیگر این است که اطلاعات حساب‌های بانکی در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار گرفته است در نتیجه کنار گذاشتن پز‌ها از جانب برخی اشخاص تغییری ایجاد نخواهد کرد. در حال حاضر اطلاعات حساب‌های شخصی که رفتار تجاری دارند نیز در اختیار سازمان قرار دارد.
هم اکنون نیز فصل ارائه اظهارنامه اشخاص حقیقی و حقوقی است. تلاش داریم تا با تعامل با اصناف جلوی برخی چانه زنی‌ها را بگیریم. بحث دیگر اعلام محل هزینه مالیاتی است که مردم پرداخت می‌کنند و از سازمان برنامه و سایر دستگاه‌ها خواسته‌ایم تا برنامه‌ای را تهیه کنند تا مشخص باشد چند درصد پروژه‌های عمرانی مانند جاده‌هایی که در کشور ساخته می‌شود با مالیات آن‌ها بوده است. این اقدام تمکین مالیاتی را افزایش خواهد داد.
طغیانی سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در این نشست گفت: اگر هدف ما مالیات‌ستانی منصفانه باشد، قاعدتاً استفاده از اطلاعات و داده‌ها و فناوری‌های جدید می‌تواند به فرآیند‌های وصول مالیات عادلانه کمک می‌کند. ظرف چند سال اخیر مجلس قوانین خوبی در حوزه مالیاتی تصویب کرده است. در سال ۹۹ یکی از اولین اقدامات مجلس تصویب قانون مالیات بر خانه‌های خالی بود. امروز پس از سه سال از تصویب قانون همچنان مسئله ما در حوزه مسکن این است که خانه خالی وجود دارد و حاکمیت نتوانسته برای شناسایی این خانه‌ها از داده‌های خود استفاده کند.
وی اظهار کرد: مسئله دیگری که در مجلس پیگیری شده بحث مالیات برعایدی سرمایه است. بستر اجرایی قانون نیز پیش‌بینی شده است. با این وجود این سوال وجود دارد که چگونه می‌شود از داده‌های موجود استفاده کنیم تا دغدغه مردم در حوزه سوداگری را رفع کنیم. ضمن اینکه این فعالیت‌های از حوزه معیشت مردم خارج شود. بسیاری از مردم حقوق بگیر و کارگر هستند و پیش از دریافت حقوق مالیات می‌دهند، اما عده‌ای دیگر با درآمد‌های بالا مالیاتی پرداخت نمی‌کنند. باید به سمت عدالت مالیاتی حرکت کنیم.
مریدی مشاور وزیر اقتصاد و دارایی با بیان اینکه وزارت اقتصاد از دو جهت با زیست بوم دانش‌بنیان در ارتباط است، گفت: یک وجه مربوط به ارائه خدمات مانند معافیت مالیاتی یا خط ویژه در گمرکات است. لایه دوم نیازمندی‌های وزارت اقتصاد از دانش‌بنیان‌ها است. در دولت سیزدهم بحث برون‌سپاری و هوشمندسازی مورد تاکید است.
به طور مثال در حوزه خودرو اگر بتوانیم بخش‌هایی از فرآیند تشخیص و وصول را به نیروی انتظامی واگذار کنیم این کار را خواهیم کرد. این بحث سیاست کلی است که وجود دارد. در هوشمندسازی به دنبال تدوین سندی هستیم که زنجیره مالیات از ابتدا تا انتهای آن با جزئیات دیده شده است را در خود داشته باشد. قرار است با نشست‌های تخصصی این سند تکمیل شود.
مشاور وزیر اقتصاد با اشاره به اینکه به دنبال یک حرکت کوتاه مدت و مقطعی نیستیم، گفت: راهبرد اساسی ایجاد یک رابطه بلند مدت با اکوسیستم دانش‌بنیان کشور است و تلاش می‌کنیم تا به نحوی این ارتباط را شکل دهیم تا دیگر با تغییر مدیران و دولت‌های قابل تغییر نباشد.
مهدی موحدی رییس مرکز آموزش و پژوهش سازمان امور مالیاتی در نشست هم‌اندیشی با متخصصین حوزه هوشمندسازی نظام مالیاتی گفت: سازمان امور مالیاتی واجد یکی از پیچیده‌ترین شرایطی است که چندان امکان تعامل را نمی‌دهد. این مسئله ناظر بر شخص یا اشخاص نیست بلکه یک ویژگی نهادی است. یکی از این موارد ناظر به قوانین و ابعاد حقوقی ناظر بر سازمان است؛ بنابراین از زاویه فعالان دانش‌بنیان باید شناخت از سازمان وجود داشته باشد.
وی ادامه داد: در نتیجه مهم‌ترین مشکل فعالان دانش‌بنیان در تعامل باز سازمان خود را در اینجا نشان می‌دهد. در مواردی تعامل درستی بین سازمان و این شرکت‌ها شکل نگرفته است. این تعامل بین سازمان امور مالیاتی، وزارت اقتصاد و شرکت‌های دانش‌بنیان آغاز شده است. با توجه به جلساتی که در حال برگزاری آن هستیم قصد داریم تعامل لازم را شکل دهیم و فضا را برای خلق ایده‌ها ایجاد کنیم.
موحدی تاکید کرد: سازمان امور مالیاتی مانند در لحظه تغییر پارادایم قرار گرفته است. سه دسته سازمان مالیاتی را در کشور شاهد بودیم. دسته اول سیستم کاغذ محور بود. در نسل دوم شاهد فرم‌های الکترونیک بودیم، اما در سازمان‌های مالیاتی نسل سوم با سازمان‌های داده محور مواجه هستیم. به طور مثال اگر در نسل دوم یک فرآیند خطی از تشخیص و رسیدگی داریم، در نسل سوم اساسا نظام مالیاتی خود بستر تولید اطلاعات و در عین حال دریافت کننده اطلاعات هستند. در اینجا الگوریتم‌ها و هوش مصنوعی اهمیت دارد تا به شکل در لحظه رویداد‌های مالی را رصد کنیم. در نسل سوم نوع نگاه به سازمان تغییر پیدا خواهد کرد.
در حوزه هوشمندسازی برخی قوانین به شکل پراکنده وجود دارد که نیازمند تنقیح قوانین است. باید با نگاه پیشرفته این کار انجام شود. مسیری که در حال طی شدن است، شرایط را برای تحول ایجاد می‌کند. یکی از این موارد قانون پایانه‌های فروشگاهی است که عملا سازمان امور مالیاتی را به سمت سازمان‌های نسل سوم سوق می‌دهد. تغییر در مدیریت داده یکی از اقداماتی است که باید در این زمینه انجام شود و عمده تعامل سازمان با شرکت‌های دانش‌بنیان مربوط به کار در حوزه داده بوده است.
رییس مرکز آموزش و پژوهش سازمان امور مالیاتی گفت: در نسل سوم به افراد با توانمندی‌های جدید نیاز داریم. بحث دیگر نیز تغییر نگاه حکمرانی به اکوسیستم مالیاتی کشور است.
جهانی کیا مدیرکل حوزه فناوری اطلاعات سازمان امور مالیاتی با بیان اینکه اقداماتی نظیر هوشمندسازی مبتنی بر داده و برخی اولویت‌ها مانند اجرای پایانه‌های فروشگاهی از جمله اقدامات سازمان در جهت هوشمندسازی است، گفت: از سال ۱۳۸۲ فرآیند داده محور شدن سازمان مالیاتی آغاز شده است. پایگاه اطلاعاتی موجود با همه نقص‌های خود بخش عمده نیاز‌های اجرایی را بر طرف می‌کند. استفاده‌ای که از داده‌ها می‌شود در جهت فرار مالیاتی آن هم نه براساس داده کاوی است.
وی افزود: در حوزه اظهارنامه برآوردی نیز از طریق داده‌های سازمان تولید می‌شود. بحث دیگر استفاده از داده‌ها برای مشخص شدن مودیان کم ریسک و رسیدگی به اظهارنامه‌های پرریسک است. این موارد به طور غیر هوشمند انجام می‌شود.
مدیر کل فناوری‌های مالیاتی سازمان امور مالیاتی ادامه داد: دیتا براساس فرمت‌های مختلف مانند اکسل دریافت و وارد دیتا بیس می‌شود. در مرحله بعد پایگاه داده یکپارچه و شناسنامه دار شکل می‌گیرد. در قدم بعدی رفتارشنجی مودیان قابل انجام است. مرحله سوم نیز تشکیل پایگاه داده محور است. پس از این سه مرحله امکان تشخیص و کشف فرار مالیاتی به وجود می‌آید. در حال حاضر با کمک برخی شرکت‌ها بخشی از مراحلی که به آن‌ها اشاره شد انجام شده و در حال پیگیری تکمیل آن هستیم.
در حال حاضر سازمان امور مالیاتی از حوزه دارنده اطلاعات عادی خارج شده و وارد حوزه بیگ دیتا شده است. به همین سبب نیز به کمک شرکت‌های دانش‌بنیان و دانشگاهیان و ... نیاز داریم.
