به گزارش خبرنگار ایبِنا، اقتصاد ایران بانک محور است و حجم زیادی از تامین منابع مالی کشور نیز از طریق شبکه بانکی صورت می‌گیرد؛ به عبارتی بنگاه‌های اقتصادی برای تامین مالی عمدتا اقدام به اخذ تسهیلات از شبکه بانکی می‌کنند که این تسهیلات به دو گروه جاری و بلندمدت تقسیم می‌شود؛ بازپرداخت وام جاری یک سال یا کمتر است، اما بازپرداخت تسهیلات بلند مدت بیش از یک سال است.
بانک‌ها به دلایل عدم اطمینان به بنگاه‌های اقتصادی تمایل به ارائه تسهیلات بلندمدت ندارند، اما هنوز به عنوان یک منبع خارجی تأمین مالی، در همه کشور‌ها دارای اهمیت هستند، اما سود انباشته مهم‌ترین منبع تامین مالی کشور‌های دنیا محسوب می‌شود.
در ایران نیز هنوز تعداد زیادی از بنگاه‌های اقتصادی به روش سنتی یعنی تامین مالی از طریق شبکه بانکی پایبندند که این روش سنتی معایبی را برای اقتصاد به همراه دارد. بنابراین باید فشار تامین مالی از روی نظام بانکی کاهش یابد تا منجر به تبعات منفی بعدی نشود.
در همین باره نیما میرزایی؛ کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با خبرنگار ایبِنا، با بیان اینکه در اقتصاد ایران عمدتا تولیدکنندگان و سرمایه گذاران برای تامین مالی به سراغ شبکه بانکی می‌روند، اظهار کرد: بیشترین روش تامین مالی در ایران از طریق تسهیلات بانکی صورت می‌گیرد و این در حالی است که یکی از بهترین و سریع‌ترین روش‌های تامین مالی بورس است.
وی ادامه داد: در کشور ما از شبکه بانکی به صورت سنتی برای تامین مالی استفاده می‌شود که روشی زمان‌بر است و علاوه بر آن بانک‌ها در ایران، به دلیل بروز مشکلات اقتصادی از جمله افزایش تقاضا در حوزه تسهیلات و اعمال سیاست‌های تکلیفی با کمبود منابع مواجه هستند، بنابراین زمانی که فشار به شبکه بانکی برای ارائه تسهیلات زیاد می‌شود این بانک‌ها با کسری مواجه می‌شوند و برای جبران کمبود منابع از بانک مرکزی استقراض می‌کنند.
میرزایی تاکید کرد: در شرایط کمبود بودجه، بانک‌ها مجبور به استقراض از بانک مرکزی می‌شوند که این استقراض منجر به خلق نقدینگی و ایجاد تورم در اقتصاد می‌شود. بهتر است مطابق استاندارد‌های جهانی حداقل نیمی از شرکت‌ها از بازار سرمایه تامین مالی شوند، چون منابع کافی برای این امر در بورس وجود دارد.
این کارشناس بازار سرمایه تاکید کرد: بخشی از تسهیلات پرداخت شده توسط سیستم بانکی صرف تولید و سرمایه گذاری نمی‌شود، یعنی بانک‌ها این منابع را به مجموعه‌های وابسته خود می‌دهند. گاهی قسمتی از تسهیلات در مصارفی خارج از تولید مانند مسکن خرج می‌شود، اما در این شرایط تامین مالی از طریق بازار سرمایه روشی سالم و صحیح است.
وی ادامه داد: با توجه به نظارت‌های سختگیرانه و متنوعی که در تامین مالی از طریق بورس وجود دارد احتمال انحراف منابع صفر است، اما در روش تامین مالی از طریق سیستم بانکی مشکلاتی وجود دارد که باعث می‌شود بخش عمده‌ای از منابع صرف افزایش تولید نشود.
میرزایی با اشاره به این موضوع که تامین مالی از طریق بورس به صندوق پروژه محدود نمی‌شود، گفت: از دیگر روش‌هایی تامین مالی از طریق بورس شامل فروش محصولات به صورت سلف، افزایش سرمایه از طریق صرف سهام است که در این روش نقدینگی مستقیما وارد شرکت می‌شود. همچنین شرکت‌های تولیدی با محصول مشخص نیز می‌توانند پیش فروش محصولات خود را از طریق اوراق سلف انجام دهند و نقدینگی خود را برای توسعه تولید استفاده کنند.
در رابطه با تامین مالی از طریق شبکه بانکی محمود نادری، مدیر اداره عملیات بازار باز بانک مرکزی نیز می گوید: شرکت‌ها برای تامین مالی به بانک‌ها وابسته هستند و از بورس تامین مالی نمی‌کنند، چون تامین مالی از شبکه بانکی ارزان است و به همین دلیل بازار‌های مالی مانند بورس رشد نمی‌کنند.
به گفته نادری هر واحد خلق نقدینگی یعنی تولید یک کالا به نام پول و زمانی که شما این پول را ارزان تولید می‌کنید، مشتری برای آن زیاد می‌شود و بانک با کمبود نقدینگی مواجه خواهد شد؛ بنابراین خلق پول در شبکه بانکی ارزان است. کل تامین مالی اقتصاد از طریق یک حوضچه انجام می‌شود که اسم آن نقدینگی است. همچنین دو نوع تامین مالی در اقتصاد وجود دارد؛ اولین تامین مالی از طریق شبکه بانکی است که منجر به خلق پول و بزرگ‌تر شدن حوضچه می‌شود و نوع دوم تامین مالی که داخل حوضچه می‌چرخد، است.
چرخش نقدینگی از بنگاهی به بنگاه دیگر ما را به یاد اوراق گام می‌اندازد؛ این اوراق یکی از انواع ابزار‌های مالی است که می‌تواند برای تأمین مالی بنگاه‌های اقتصادی استفاده شود و زیر مجموعه تامین مالی زنجیره‌ای شناخته می‌شود.
تأمین مالی زنجیره‌ای، مجموعه‌ای از شیوه‌ها و عملیات تامین مالی است که منجر به بهبود مدیریت سرمایه در گردش بنگاه‌های تولیدی می‌شود. در این شیوه‌ها، انواع زیرساخت‌ها و ابزار‌های مالی مانند گام و برات الکترونیک مورداستفاده قرار می‌گیرد.
در این رابطه حجت‌الله فرزانی؛ کارشناس مسائل اقتصادی نیز به خبرنگار ایبِنا، گفت: تامین مالی زنجیره‌ای بر اساس فاکتور‌های الکترونیک و با سیستم سازمان توسعه تجارت پیگیری می‌شود، بنابراین این طرح منجر به شفافیت مصرف تسهیلات برای تولید محصول و خرید مواد اولیه خواهد شد، چون این سامانه از نقطه شروع تولید تا پایان که به دست مصرف کننده برسد قابل ردیابی است. این فاکتور‌ها برای سازمان امور مالیاتی نیز یک سند است و منجر به شفافیت مالیاتی می‌شود.
در پایان اینکه؛ خوشبختانه بانک مرکزی با هدف توسعه روش‌های تامین مالی تولید به شیوه‌های غیرتورمی، از سال گذشته اقداماتی را در دستور کار قرارداده است و امیدواریم با توجه شعار امسال که حول محور تولید و مهار تورم می‌گردد اقدامات جدی برای تامین مالی بنگاه‌ها از طریق بورس نیز صورت بگیرد.
