به گزارش ایبِنا، با روی کار آمدن دولت سیزدهم، راهبرد وزارت نفت در صادرات نفت ایران، از تعلل برای توافق با آمریکا برای افزایش فروش به «بازارسازی نفت» تغییر کرد. بازارسازی برای فروش نفت ایران بدین معناست که موضوع تحریم از موضوع دوجانبه آمریکا و ایران به موضوع مورد دغدغه کشور طرف ثالث در تعاملات نفتی ایران تبدیل شود. بدین صورت بازار فروش نفت ایران اثر‌پذیری حداقلی از بازگشت تحریم‌ها داشته و تداوم می‌یابد.
تغییر راهبرد در صادرات نفت باعث شد که رقم فروش نفت ایران در دولت سیزدهم طبق آمار موسسه کپلر به ۱.۶ میلیون بشکه در روز برسد (تصویر ۱). بلومبرگ نوشت با وجود اینکه تحریم‌های آمریکا همچنان پابرجاست، محموله‌های نفت خام از ماه می‌سال گذشته چهار برابر شده و در ماه می‌امسال به ۱.۶ میلیون بشکه در روز رسیده است.
تصویر ۱
همچنین موسسه مشاوره انرژی SVB مستقر در واشنگتن در گزارشی تخمین می‌زند که تولید نفت خام ایران در ماه می‌به ۳.۰۴ میلیون بشکه در روز رسیده که نسبت به ۲.۶۶ میلیون بشکه در روز در ژانویه افزایش داشت. طبق این گزارش، صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران در ماه می‌امسال ۱.۹۳ میلیون بشکه در روز ثبت شده است.
چهار پالایشگاه فراسرزمینی در آمریکای لاتین هدف صادرات نفت ایران
محمدامین راد کارشناس انرژی با اشاره به سیاست‌های بازارسازی نفت عنوان کرد: یکی از مدل‌های بازارسازی نفت، خرید تقاضا یا Buy demand است. در این مدل کشور‌های صادرکننده با سهامداری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی، آنها را به مقصد اصلی فروش نفت خود تبدیل می‌کنند. البته پیگیری این سیاست‌ها صرفا محدود به کشور‌های تحریم‌شده مثل ایران نیست، بلکه مابقی عرضه‌کنندگان نیز برای ایمن‌سازی فروش نفت خود در برابر تهدید‌های مختلف از سهامداری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی و سیاست خرید تقاضا استفاده می‌کنند.
وی افزود: در دولت سیزدهم برای نخستین بار، ایران برای سهامداری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی ونزوئلا اقدام کرد و قرارداد ۱۱۰ میلیون یورویی بازسازی و تعمیرات اساسی پالایشگاه ال‌پالیتو ونزوئلا در ابتدای سال ۱۴۰۱ امضا و اجرایی شد. با اجرای این قرارداد، وزارت نفت با استفاده از خدمات فنی و مهندسی ۱۶۰۰ شرکت ایرانی، حدود ۳ میلیون قطعه به ونزوئلا صادر کرده و با بازسازی این پالایشگاه و احیای ظرفیت آن، روزانه ۱۰۰ هزار بشکه نفت خود را به این کشور صادر می‌کند.
در گام بعدی، به نظر می‌رسد وزارت نفت سه پالایشگاه جدید در آمریکای لاتین با نام‌های «سینفوئگس کوبا»، «رویای آرمانی بولیوار نیکاراگوئه» و «کاردون ونزوئلا» را به عنوان هدف بازسازی و صادرات نفت قرار داد که خبرگزاری فارس در گزارشی با عنوان «برنامه ایران برای سهامداریِ ۳ پالایشگاه فراسرزمینی جدید در آمریکای لاتین» به آن پرداخته است.
پالایشگاه هویما (Hoima) در اوگاندا در اختیار ایران
اما اجرای مدل خرید تقاضا از طریق سهامداری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی فقط به آمریکای لاتین محدود نشد و حال ایران به دنبال نوسازی و بازسازی پالایشگاه‌های آفریقاست. یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که می‌تواند به عنوان محور همکاری نفتی ایران و کشور‌های آفریقایی قرار بگیرد، سهامداری ایران در پالایشگاه‌های فراسرزمینی است. ظرفیت پالایشی آفریقا ۳.۵ میلیون بشکه در روز است که حدود نیمی از آن غیرفعال است. ایران می‌تواند با تعمیرات اساسی و نوسازی این پالایشگاه‌ها، همانند تجربه ونزوئلا این واحد‌ها را به مقصد صادرات نفت خود تبدیل کند.
چهارشنبه هفته گذشته، رویترز در گزارشی با عنوان «Eyeing wider trade ties, Iran's Raisi starts Africa visit» از مذاکرات دولت ایران و اوگاندا برای ساخت یک پالایشگاه ۶۰ هزار بشکه‌ای پرده برداشت.
رویترز در این گزارش (تصویر ۲) می‌نویسد، رئیسی بعداً در همان روز در اوگاندا چهار توافقنامه را با رئیس جمهور یووری موسوینی امضا کرد و گفت که ایران آماده به اشتراک گذاشتن تجربیات خود در مورد یک پالایشگاه نفت برنامه‌ریزی شده ۶۰ هزار بشکه در روز است.
تصویر ۲
بررسی پروژه‌های پالایشی کشور اوگاندا نشان می‌دهد که احتمالا نام این پالایشگاه ۶۰ هزار بشکه‌ای، پالایشگاه هویما (Hoima) است. این پروژه پالایشگاهی شامل واحد‌های فرآیندی، یک خط لوله ۲۱۱ کیلومتری، آبگیر و پایانه ذخیره‌سازی است که برآورد سرمایه‌گذاری آن حدود ۴ میلیارد دلار است.
شرکت پالایش اوگاندا که یکی از شرکت‌های تابعه شرکت ملی نفت این کشور است ۴۰ درصد از سهام این پروژه را داراست. تاکنون مطالعات مهندسی (تصویر ۳) این طرح تکمیل شده و در سال جاری میلادی با اتخاذ تصمیم نهایی درباره سرمایه‌گذاری، ساخت و ساز آغاز می‌شود. قرارداد تامین نفت خام این پالایشگاه همچنان تعیین تکلیف نشده است.
تصویر ۳
مدل حضور ایران در پالایشگاه‌های فراسرزمینی چگونه است؟
تاکنون مدل حضور ایران در پالایشگاه‌های فراسرزمینی در آمریکای لاتین بدین صورت بوده که با صدور خدمات فنی و مهندسی، ابتدا اقدام به بازسازی و نوسازی پالایشگاه‌ها کرده و بعد از احیای ظرفیت آنها، به میزان ظرفیت آزاد شده، نفت خود را صادر می‌کند.
صنعت نفت ایران در شرایط تحریم به توانمندی بالایی در حوزه ساخت تجهیزات و تعمیرات اساسی دست پیدا کرده است، موضوعی که قالب کشور‌های آمریکای لاتین و آفریقا از آن محروم هستند. این توانمندی بالا به اهرمی برای امضای قرارداد‌های مختلف بین ایران و سایر کشور‌ها جهت احیای ظرفیت غیرفعال پالایشگاه‌های خارجی و صادرات نفت ایران تبدیل شده است.
اما درباره احداث پالایشگاه‌های فراسرزمینی جدید در آفریقا، ایران توان مالی چندانی برای سرمایه‌گذاری در این حوزه ندارد. در نتیجه ضروری است، وزارت نفت به تدوین مدل‌های جدید برای تامین مالی پروژه‌های جدیدالاحداث از طریق بهره‌مندی از معادن معدنی این کشور‌ها از جمله معادن طلا اقدام کند.
منبع: فارس
