به گزارش ایبنا، حمید آذرمند مدیر سابق اداره تامین مالی زنجیره تولید بانک مرکزی در همایش چشم‌انداز اقتصاد ایران ۱۴۰۳ در رابطه با فرصت‌ها و تهدید‌های تامین مالی ایران در سال ۱۴۰۳ اظهار کرد: منابع تامین مالی اقتصاد شامل بازار سرمایه، بازار پول، تامین مالی خارجی و تامین مالی عمومی است و به تناسب هر بخش از مصارف تامین مالی اقتصاد به یکی از این روش‌های تامین مالی نیاز است، اما مشکل اینجاست که در حال حاضر بخش قابل توجهی از بار تامین مالی اقتصاد کشور بر عهده بانک‌ها است.
وی افزود: به دلیل کاهش درآمد‌های نفتی که طی یک دهه اتفاق افتاد نیاز دولت به تامین مالی افزایش پیدا کرد و موجب شد دولت برای تامین مالی به سمت بانک‌ها برود و بانک‌ها با ناترازی مواجه شدند. از سوی دیگر بازار سرمایه و بازار اوراق به آن صورت لازم رشد نکرد و از طرفی هم دولت اقبالی به راه‌های دیگر تامین مالی نشان نداد. در ساختار فعلی نظام تامین مالی کشور در حوزه زیرساخت‌ها، بنگاه‌های کوچک و متوسط و خانوار به تامین مالی توجه مناسبی نشده است.
مدیر سابق اداره تامین مالی زنجیره تولید بانک مرکزی ادامه داد: فرق شمول مالی و انبساط مالی در این است که در شمول مالی افراد باید بتوانند به خدمات مالی مفید و مقرون به صرفه دسترسی داشته باشند و این حتما نیاز به انبساط مالی ندارد. هر بار برنامه‌ای برای رشد اقتصاد حمایت از تولید، مسکن و خانوار بوده سیاستگذار ناچار به سمت بانک‌ها رفته است. این مسئله در بخش کشاورزی و برنامه‌های توسعه‌ای نیز صدق می‌کند. در دنیا برای افزایش ثمر بخشی بخش اعتباری و مالی دو مسئله انبساط مالی و شمول مالی را بررسی می‌کنند.
وی اظهار داشت: معیار‌های شمول مالی کاربرد، دسترسی و موانع تامین مالی است که هر کدام مولفه‌های گسترده و پیچیده‌ای دارد که باید مورد بررسی و اصلاح قرار گیرد. از جمله این مولفه‌ها دسترسی به حساب بانکی، تعداد نقل و انتقالات نقدی و غیرنقدی، تمایل به پس انداز، شرکت‌هایی که از خدمات بانکی رسمی برخورداراند، تعداد نقاط ارائه خدمات بانکی، حساب‌های پول دیجیتالی، دانش مالی کاربران و ذینفعان و از این دست موارد هستند.
آذرمند گفت: ساختار فعلی سرمایه در گردش دارای آسیب‌هایی است. دریافت تسهیلات به طور موازی توسط همه حلقه ها، فقدان ابزار‌ها و بازار‌های مالی مناسب برای تهاتر مطالبات و بدهی بنگاه‌ها، پرهزینه بودن تامین مالی از بازار‌های غیررسمی، رویه دریافت تسهیلات از بانک‌ها که عموما گذشته نگر و مبتنی بر وثیقه‌های محدود است، فرآیند زمان بر دریافت تسهیلات بانکی سرمایه در گردش، سهولت انحراف منابع مالی از چرخه تولید و ورود به سایر بازار‌ها و عدم شفافیت کافی در پرداخت تسهیلات از جمله این آسیب‌ها است.
آسیب دیگر نظام تامین مالی عمق کم و ناکافی بازار اوراق بدهی است
مدیر سابق اداره تامین مالی زنجیره تولید بانک مرکزی بیان کرد: نسبت ارزش بازار اوراق بدهی شرکتی به GDP در ایران بسیار پائین و حدود ۱ درصد است در حالی که این نسبت برای سایر کشور‌ها بالاتر است. برای مثال در کشوری مثل کره این رقم به ۷۰ درصد می‌رسد. نسبت بدهی‌های خارجی به بدهی نیز در ایران ۳.۳ درصد است که این شاخص نیز نسبت پائینی دارد. نسبت بدهی‌های خارجی به کل بدهی در کشور‌های مثل بریتانیا ۹۹ درصد، قطر ۳۸ درصد و امارات ۳۳ درصد است. تسهیلات بانکی پرداختی در ۱۰ ماهه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود ۲۷ درصد بوده است و بخش اعتباری تحت تاثیر سیاست کنترل مقداری ترازنامه بانک‌ها منقبض شده است.
وی افزود: در ترکیب تسهیلات، سهم سرمایه در گردش از کل تسهیلات بسیار بیشتر است و در سال جاری و سال گذشته تقریبا دو سوم تسهیلات به تامین سرمایه در گردش صرف شده است. ترکیب تسهیلات در ۱۰ ماهه ابتدایی امسال نسبت به سال گذشته تقریبا مشابه بوده است. در رابطه با عملکرد اوراق بدهی نیز میزان انتشار اوراق بدهی شرکتی تا پایان شهریور سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۴.۸ درصد کمتر شده است. ارزش مانده اوراق بدهی دولتی فرابورس در ۶ ماهه ابتدایی سال گذشته ۴۶۳ همت بوده است و در همین مدت امسال ۳.۶ درصد افزایش داشته و به ۴۸۰ همت رسیده است.
آذرمند ادامه داد: این آمار و ارقام نشان می‌دهد که سهم تامین مالی شرکت‌ها از ناحیه اوراق بدهی کاهش پیدا کرده است و این مسئله یکی از تهدید‌های تامین مالی در کشور است. فینتک‌ها و فناوری‌های مالی در بسیاری از کشور‌ها جایگزین روش‌های سنتی تامین مالی می‌شوند و باید به جایگاه، اهمیت و نقش‌آفرینی فینتک‌ها توجه بیشتری شود. گسترش فینتک‌ها در حوزه تامین مالی یک فرصت برای تامین مالی کشور است. در سال‌های اخیر تکنولوژی فینتک‌ها برای تامین مالی به طور مناسبی رشد کرده است و گسترش این بخش می‌تواند به دسترسی بنگاه‌های اقتصادی به منابع مالی، کاهش هزینه تامین مالی و جلوگیری از ناترازی بانک‌ها کمک کند.
وی بیان کرد: در سایر کشور‌ها نقش فینتک‌ها در توسعه نظام تامین مالی با شتاب زیادی در حال گسترش است. با گسترش عرصه فعالیت برای فینتک‌ها هم نیاز تامین مالی کشور برطرف می‌شود و هم فشار بر بانک‌ها کمتر خواهد شد. توسعه تامین مالی زنجیره‌ای نیز روش مناسبی برای تامین سرمایه در گردش شرکت‌ها است که منجر به کاهش هزینه تامین مالی، افزایش سرعت تامین مالی، افزایش کارایی تخصیص منابع و کاهش فشار بر بانک‌ها می‌شود.
مدیر سابق اداره تامین مالی زنجیره تولید بانک مرکزی در پایان اظهار داشت: گسترش فکتورینگ نیز اقدام مناسبی است، اما متاسفانه در بین بخش‌های مختلف کشور در حال پاسکاری است و این پروژه علی رغم اینکه امکان استفاده از آن وجود دارد، اما توسعه آن به خوبی پیش نرفته است. گسترش تامین مالی با اوراق گام کم ریسک و کم هزینه است و ابزار بسیار مناسبی برای تامین مالی است. در این بین اصلاح ساختار و کارکرد صندوق ملی مسکن و تامین مالی بخش مسکن با انتشار اوراق رهنی در بازار سرمایه می‌تواند در تامین مالی موثر و کاهش فشار بر بانک‌ها اثرگذار باشد، اما بنظر می‌رسد مسئولین از این ابزار استقبال خوبی نداشته‌اند و باید بیشتر به استفاده از این ابزار در تامین مالی توجه شود.
