به گزارش خبرنگار ایبنا، استفاده از ابزار‌های نوین در تامین مالی و ایجاد تنوع در روش‌ها یکی از اقدامات در دستور کار بانک مرکزی در سال‌های اخیر است. این اقدام به فعالان اقتصادی کمک می‌کند که با استفاده از روش‌های مختلف نسبت به تامین مالی و تامین سرمایه در گردش مورد نیاز خود، اطمینان خاطر داشته باشند و در عین حال ریسک عدم تامین مالی آن‌ها را نیز کاهش می‌دهد.
در حال حاضر، تامین مالی یکی از مهمترین چالش‌های اجرای پروژه‌های زیرساختی و تولیدی در کشور است و در صورتی که بنگاه‌های اقتصادی در تامین مالی ناکام بمانند، تبعات و آثار زیان‌باری برای اقتصاد کشور به همراه خواهد داشت.
از سوی دیگر، در سال‌های اخیر به دلیل نبود روش‌های جایگزین بانک‌ها در تامین مالی، عمده تقاضای تامین مالی کشور به سمت شبکه بانکی گسیل شده و مشکلات عدیده‌ای در اقتصاد کلان کشور ایجاد شده است.
انباشت تقاضای نقدینگی از سوی مردم و بنگاه‌های اقتصادی در شبکه بانکی به افزایش افسارگسیخته حجم نقدینگی و ایجاد تورم منتهی شده و بانک مرکزی به منظور برطرف کردن این مشکلات، روش‌های جدید تامین مالی زنجیره‌ای از قبیل اوراق گام و برات الکترونیک را گسترش و توسعه داده است.
تامین مالی زنجیره‌ای نقدینگی را به طور مستقیم به سمت بخش تولیدی و فعالیت‌های اقتصادی هدایت می‌کند. استفاده از ابزار‌های مختلف تامین مالی رنجیره‌ای از قبیل اوراق گام و برات الکترونیکی بر خلاف تسهیلات بانکی، آثار زیان‌بار رشد نقدینگی و تورم را به همراه ندارد و علاوه بر این به تسهیل تامین مالی در اقتصاد و کاهش هزینه‌های بنگاه‌ها نیز کمک می‌کند.
محمد جانی؛ مدیر اداره تامین مالی زنجیره تولید بانک مرکزی در این باره گفت: در الگوی توسعه ابزار‌های تعهدی زیرخطی، آثار تورمی به مراتب کمتر است و تا جایی که این ابزار‌ها نکول یا تنزیل نشوند به بالای خط ترازنامه بانک‌ها منتقل نمی‌شوند و از این جهت فشار به منابع شبکه بانکی کاهش می‌یابد. در عین حال نیز ویژگی قابلیت انتقال در زنجیره تولید کمک می‌کند که بنگاه‌ها با یکدیگر ارتباط بیشتری داشته باشند و تامین مالی آن‌ها نسبت به مدل‌های سنتی با هزینه کمتری انجام شود.
یکی از کارکرد‌های مهم تامین مالی زنجیره تولید کاهش ریسک است. یکی از دلایل حرکت بانک مرکزی به سمت تنوع‌بخشی به ابزار‌های تامین مالی به ویژه ابزار‌های تامین مالی زنجیره‌ای، کاهش آثار رشد نقدینگی و اثرات رشد پایه پولی و تورم است. استفاده از این ابزار‌ها به دلیل اینکه به صورت مستقیم به بالای خط ترازنامه بانک‌ها منتقل نمی‌شوند و به اصطلاح زیرخطی هستند منجر به کاهش فشار به شبکه بانکی می‌شود.
استفاده از روش‌های تامین مالی تعهدی علاوه بر اینکه ریسک بانک‌ها را کاهش می‌دهد، در کاهش ریسک فعالان اقتصادی نیز موثر است. فروشنده مواد اولیه و تجهیزات تولید بدون اینکه نگران بازپرداخت مبلغ در سررسید باشد نسبت به پذیرش ابزار‌های تامین مالی زنجیره‌ای اقدام می‌کند؛ چرا که بازپرداخت در سررسید از سوی بانک عامل تضمین می‌شود و علاوه بر این، امکان انتقال در زنجیره تامین و تنزیل پیش از سررسید نیز وجود دارد.
بانک مرکزی چهارم اردیبهشت ماه امسال استفاده از ابزار برات الکترونیکی را در شبکه بانکی اجرایی کرد. این اقدام در راستای تنوع‌بخشی و توسعه ابزار‌های تامین مالی زنجیره‌ای و با هدف رفع موانع پولی رونق تولید، هدایت منابع مالی به سمت فعالیت‌های مولد اقتصادی و تامین سرمایه در گردش سالم و پایدار برای واحد‌های تولیدی انجام شد.
مهمترین تفاوت برات الکترونیک نسبت به اوراق گام، امکان استفاده اشخاص حقیقی علاوه بر اشخاص حقوقی است. با توجه به اینکه بنگاه‌های اقتصادی کوچک و متوسط محدودیت بیشتری در استفاده از روش‌های تامین مالی سنتی دارند، امکان استفاده اشخاص حقیقی در این ابزار، آن را بسیار کارآمد کرده است.
برات الکترونیک سندی غیرکاغذی است که با درخواست برات‌دهنده (براتکش) یعنی خریدار در وجه یا به حواله کرد دارنده برات یعنی فروشنده و بر اساس اعتبار خریدار صادر می‌شود. بانک به عنوان رکن برات‌گیر بازپرداخت مبلغ در سررسید را متعهد می‌شود.
بنگاه‌های اقتصادی می‌توانند با درخواست استفاده از برات الکترونیکی به بانک به جای پرداخت مبلغ نقدی برای خرید مواد اولیه و تجهیزات تولید، ابزار برات الکترونیک را ارائه کنند.
یکی از معضلات اقتصاد کشور در سال‌های اخیر، انحراف نقدینگی از فعالیت‌های مولد است. برات الکترونیک یکی از ابزار‌های تعهدی است که در داد و ستد بین تولیدکنندگان به جای پول بین آن‌ها رد و بدل می‌شود؛ بنابراین با استفاده از این ابزار امکان استفاده از تسهیلات در جای دیگری غیر از تولید منتفی است و در واقع برات الکترونیکی از انحراف نقدینگی کشور از اهداف جهش تولید جلوگیری می‌کند.
مهران محرمیان؛ معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی در این باره اظهار کرد: تولیدکنندگانی که تسهیلات دریافتی را فقط در حوزه تولید مصرف می‌کنند، می‌توانند بدون هیچ مشکلی از ابزار برات الکترونیک استفاده کنند، اما این ابزار اجازه انحراف نقدینگی به بخش‌های دیگر را نمی‌دهد و با ابزار برات الکترونیکی ممکن نیست تسهیلات پرداختی در حوزه تولید مصرف نشود.
یکی از مزایای دیگر برات الکترونیک استفاده از آن در یک زنجیره تولید بدون نیاز به اعتبارسنجی و دریافت وثیقه از تمام بنگاه‌ها است. در ابزار برات الکترونیک تنها بنگاه ابتدای زنجیره نیاز به اعتبارسنجی و ارائه وثیقه به بانک را دارد و گردش در سایر سطوح زنجیره تولید بدون نیاز به این فرآیند‌ها انجام می‌شود.
معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی همچنین در رابطه با این مسئله گفت:، چون از ابزار برات الکترونیک در یک زنجیره استفاده می‌شود، فقط شخصیت حقیقی یا حقوقی مستقر در ابتدای زنجیره نیاز به اعتبار سنجی دارد و بنابراین فرآیند مربوط به وثیقه گذاری و اعتبارسنجی نیز کاهش قابل ملاحظه‌ای پیدا می‌کند.
برای استفاده از برات الکترونیکی خریدار یا متقاضی برات باید به یکی از بانک‌های عامل (صادرات یا تجارت) مراجعه کرده و با ارائه فاکتور (صورتحساب الکترونیکی) درخواست خود را ثبت کند.
بانک پس از اعتبارسنجی، دریافت وثیقه و استعلام صورتحساب الکترونیکی از سامانه جامع تجارت، برات الکترونیکی را در وجه فروشنده یا برات‌گیر صادر می‌کند.
امکان صدور برات الکترونیکی تا سقف ۲۰۰ درصد فروش سال گذشته خریدار (براتکش) وجود دارد و خریدار میتواند شخص حقیقی و حقوقی باشد.
سررسید این ابزار یک تا ۱۲ ماه است و دارنده برات امکان انتقال در زنجیره تولید را دارد. امکان تنزیل در شبکه بانکی نیز در صورت گذشت یک چهارم از عمر برات یا دوبار گردش در زنجیره وجود دارد.
بانک مرکزی اعلام کرده است که به زودی امکان استفاده از برات الکترونیک در تمام شبکه بانکی فراهم می‌شود.
