به گزارش خبرنگار ایبنا، در سال‌های ۱۹۳۳میلادی با همکاری هیات ایرانی و دانشگاه شیکاگو حفاری‌هایی در تخت‌جمشید انجام شد. در نتیجه این حفاری‌ها، حدود ۳۰ هزار لوح گلی با متن‌هایی به خط میخی ایلامی در اندازههای ۶۸ سانتیمتری به دست آمد که از این تعداد حدود ۶ هزار لوح سالم بودند؛ این آثار مربوط به سرزمین اصلی هخامنشیان است. این الواح حدود ۵۰۰ سال پیش از میلاد نوشته شده است.
بنا به درخواست موسسه شرق‌شناسی آمریکا و طبق مجوز رسمی که ایران به این موسسه اعطا کرد، مقرر شد این الواح تنها به مدت سه سال به دانشگاه شیکاگو امانت داده شوند تا مطالعات مربوط به ترجمه خطوط نوشته‌های ایلامی و مستند‌سازی ترجمه‌ها به شکل کتاب و میکروفیلم انجام شود و پس از پایان مطالعه در زمان معین به ایران بازگردانده شود. دانشگاه شیکاگو پس از چند سال شماری از لوح‌ها را که از شدت آسیب‌دیدگی قابل خواندن نبود، به ایران بازگرداند و پژوهش روی شماری از آن‌ها را که سالم‌تر و خواندنی‌تر بود آغاز کرد. تعداد زیادی از این آثار نزد این موسسه باقی ماند و این دانشگاه پس از انقلاب تا سال‌ها از بازگرداندن لوح‌ها خودداری کرد.
برخی از این الواح حاوی اطلاعات ارزشمندی درباره مدیریت منابع و راه‌ها، روابط اجتماعی و دستمزد‌ها و اقتصاد جامعه هخامنشی است.
رمزنگاری‌های انجام شده از این الواح نشان داده که برخی از آن‌ها در دوران هخامنشیان در اختیارﻣﺴﺎﻓﺮﺍﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﺳﻔﺮ ﻣﯽ ﮐﺮﺩﻧﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻀﺎﺕ، ﺣﺴﺎﺑﺪﺍﺭﺍﻥ، ﺣﺴﺎﺏﺭﺳﺎﻥ ﻭ ﮐﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺍﻣﻮﺭ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ، ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ و… قرار داده می‌شده و آن‌ها ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﺩﺭ ﺍﯾﺴﺘﮕﺎﻩﻫﺎﯼ ﺑﯿﻦ ﺭﺍﻫﯽ، ﺁﻥﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺎﻣﻮﺭﺍﻥ ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻭ ﺍﻣﮑﺎﻧﺎﺕ اقامتگاه‌های ﻭﯾﮋﻩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ کنند.
این لوح‌ها ﺩﺭ واقع ﭼﯿﺰﯼ ﺷﺒﯿﻪ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﺕﻫﺎﯼ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﺍﻣﺮﻭﺯﯼ ﺑﻮﺩه ﻭ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎﯼ ﺳﻔﺮ ﻣﺴﺎﻓﺮﺍﻥ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﺭﻭﯼ ﺁﻥ ﻫﺎ ﺛﺒﺖ ﻣﯽشده است.
۱۷ سال پیش موزه ملی ایران تفاهمنامه‌ای را با دانشگاه شیکاگو برای بازگشت الواح هخامنشی تنظیم کرد؛ به‌طوری که ۳۰۰ قطعه از این الواح توسط رئیس بخش شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو به موزه ملی تحویل شد و صورتجلسه‌ای در آن زمان به امضا رسید.
پس از آن نیز تلاش‌های زیادی توسط وزارتخانه‌های میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، امورخارجه و دفتر حقوقی نهاد ریاست‌جمهوری ایران برای بازگرداندن لوح‌ها انجام شد و سرانجام پس از ۱۴ سال، هشتم مهر ماه سال ۱۳۹۸ حدود ۱۷۸۳ لوح هخامنشی به کشورمان بازگردانده شد.
۳۵۰۶ لوح هخامنشی نیز در دولت سیزدهم و پس از سفر رئیس جمهور به نیویورک، در شامگاه پنجشنبه ۳۰ شهریورماه ۱۴۰۲ به مخزن موزه ملی ایران منتقل شد.
