به گزارش ایبنا؛ مهدی بختیار؛ پژوهشگر پولی و بانکی با بیان اینکه عوامل غیر اقتصادی، به ویژه عوامل سیاسی، همواره تأثیر زیادی بر قیمت ارز و سایر بازار‌های موازی گذاشته است، تاکید کرد: این عوامل می‌توانند هیجانات، التهابات و انتظارات تورمی را تشدید کنند. در چنین مواقعی، کارگزاران اقتصادی معمولاً ترجیح می‌دهند برای حفظ سرمایه خود به دارایی‌هایی مانند ارز و طلا روی آورند. بنابراین، بسیار مهم است که سیاست‌گذاران با استفاده از ابزار‌هایی که در اختیار دارند، تا حد ممکن التهابات بازار را کاهش دهند و از نوسانات شدید نرخ ارز جلوگیری کنند.
وی با بیان اینکه جلوگیری از جهش‌های ناگهانی نرخ ارز از اهمیت بالایی برخوردار است، افزود: مهم‌ترین اقدام بانک مرکزی جلوگیری از رشد سریع قیمت ارز بوده است. با ایجاد بازار‌های موازی، از جمله حراج سکه و سایر ابزار‌های مالی، بانک مرکزی توانست از ایجاد التهابات شدید در بازار ارز جلوگیری کند و این در حالی است که نوسانات خزنده رو به بالا ممکن است طبیعی باشد.
بختیار با اشاره به اینکه بانک مرکزی سیاست تثبیت را به منظور جلوگیری از هیجانی شدن بازار‌ها اجرا کرد، گفت: خوشبختانه، از زمانی که سیاست تثبیت در بانک مرکزی به اجرا درآمد، ما هیچ‌گاه شاهد افزایش شدید نرخ ارز نبوده‌ایم. هرچند که افزایش‌هایی در نرخ ارز داشتیم، اما بیشتر این افزایش‌ها به دلایل اقتصادی مربوط نمی‌شود. به عنوان مثال، در ابتدای سال ۱۴۰۳، قیمت ارز نزدیک به ۷۰ هزار تومان بود. با کاهش التهابات سیاسی و رسیدن کشور به ثبات سیاسی، قیمت ارز کاهش یافت.
وی افزود: نرخ ارز در اواسط تابستان به زیر ۶۰ هزار تومان رسید؛ اما به تدریج و با نزدیک شدن به پایان سال، هم فشار تقاضا افزایش یافت و هم اخبار سیاسی در منطقه چندان مثبت نبود، که در نتیجه قیمت ارز دوباره به سطح ابتدایی سال ۱۴۰۳ بازگشت و به بالای ۷۰ هزار تومان رسید.
اجرای سیاست تثبیت از افزایش شدید نرخ ارز جلوگیری کرد
بختیار اظهار کرد: سیاست تثبیت موفق بوده؛ چون اجازه نداد که جهش‌های ناگهانی در قیمت ارز رخ دهد. قبل از اجرای این سیاست، نرخ ارز تحت کنترل بود، اما گاهی اوقات به طور ناگهانی افزایش‌های شدیدی را شاهد بودیم. در حال حاضر، با توجه به شرایط اقتصادی و اخبار، اگر افزایش قیمتی هم وجود داشته باشد، این افزایش به صورت ملایم است و ما شاهد افزایش‌های شدید نیستیم که منجر به تشدید انتظارات تورمی و هجوم مردم برای تقاضای ارز شود.
وی درباره راه‌اندازی مرکز مبادله و ایجاد سامانه ارز توافقی بیان کرد: وقتی که بازار رسمی به خوبی عمل کند، حجم عرضه و تقاضای خارج از این بازار به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد و نرخ‌هایی که در بازار غیررسمی اعلام می‌شود، تأثیر چندانی نخواهد داشت. نرخ‌های موجود در بازار غیررسمی بیشتر به نیاز‌های سوداگری مربوط می‌شود و نه به تأمین نیاز‌های واقعی مردم. به عبارت دیگر، افرادی که به دنبال رفع نیاز‌های واقعی خود هستند، معمولاً از بازار رسمی استفاده می‌کنند.
بختیار ادامه داد: اقدامات بانک مرکزی، از جمله راه‌اندازی مرکز مبادله و سامانه ارز توافقی، به ایجاد یک بستر رسمی و شفاف کمک کرده که می‌تواند به کاهش نوسانات و نرخ‌گذاری‌های کاذب در بازار غیررسمی منجر شود. این اقدامات به تجار و فعالان اقتصادی این امکان را می‌دهد که بدون مداخلات غیرضروری، به راحتی مبادلات خود را انجام دهند و در نتیجه، به بهبود شرایط بازار ارز کمک می‌کند.
پژوهشگر پولی و بانکی با اشاره به این موضوع که ایجاد بازار ارز تجاری می‌تواند به طور قابل توجهی به مبحث تک نرخی شدن ارز کمک کند، تاکید کرد: هرچند در شرایط کنونی، دستیابی به تک نرخی شدن ارز ممکن است دشوار باشد، اما این یک هدف بهینه است که باید به سمت آن حرکت کنیم. اگر بخواهیم به طور ناگهانی نرخ ارز ترجیحی یا نرخ ارز مرکز مبادله را حذف کرده و به نرخ ارز بازار غیررسمی نزدیک شویم، احتمالاً فشار‌های تورمی افزایش خواهد یافت.
وی افزود: راه اندازی بازار ارز تجاری به حذف رانت‌های موجود کمک خواهد کرد و انگیزه‌های ناشی از سوداگری را کنترل می‌کند. به طور کلی، حرکت به سمت تک نرخی شدن ارز نه تنها به ثبات بازار کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به بهبود شرایط اقتصادی و کاهش نوسانات قیمتی منجر شود. بنابراین، ایجاد بازار ارز تجاری می‌تواند به تدریج ما را به هدف تک نرخی شدن ارز نزدیک‌تر کند.
بختیار با بیان اینکه عملکرد فرزین از زمان شروع ریاست مثبت بوده، تشریح کرد: هرچند ممکن است در برخی موارد سیاست‌هایی اتخاذ شده باشد که به طور کامل موفق عمل نکرده‌اند؛ اما در کل می‌توان گفت نمره رئیس کل بانک مرکزی و تیم ایشان قابل قبول است. فرزین در زمینه‌های مختلفی از جمله نظارت بر بازار، مدیریت نرخ ارز و سیاست‌های اقتصادی عملکرد خوبی داشته به طوری که توانسته در شرایط چالش‌برانگیز به نحو مطلوبی عمل کند.
منبع: تازه‌های اقتصاد
