سلاح‌های اقتصادی اروپا در مقابل تهدید‌های تجاری ترامپ چیست؟

به گزارش خبرنگار بین‌الملل ایبنا و به نقل از یورونیوز، ابزار‌های ضد اجبار، سیاست‌های ضد انحصار و تعرفه‌های هدفمند از جمله اقداماتی هستند که اتحادیه اروپا می‌تواند در واکنش به دور جدید تعرفه‌های مورد انتظار دولت ترامپ اتخاذ کند. با این حال، بودجه‌های دفاعی نیز ممکن است در این معادله نقش داشته باشند.

پس از هدف قرار دادن مکزیک، کانادا و چین، اکنون به نظر می‌رسد اتحادیه اروپا در تیررس ترامپ قرار دارد. رئیس‌جمهور آمریکا هفته گذشته این بلوک و مازاد تجاری آن را "یک فاجعه" توصیف کرد.

در حالی که اتحادیه اروپا تأکید می‌کند که تجارت بین آمریکا و اروپا به نفع هر دو طرف است - با مازاد تجاری ۱۵۵.۸ میلیارد دلاری در کالا‌ها برای اروپا و مازاد ۱۰۴ میلیارد دلاری در خدمات برای آمریکا - این اتحادیه در حال بررسی ابزار‌های تجاری‌اش برای مقابله با تعرفه‌های ترامپ است.

اعمال متقابل تعرفه بر کالا‌های آمریکایی

در مواجهه با تعرفه‌های هدفمند، ممکن است پاسخ نیز در قالب تعرفه‌های هدفمند باشد. الویرا فابری، کارشناس مؤسسه دلور، در این باره گفت: می‌توان تعرفه‌های گمرکی بسیار خاصی بر کالا‌های مصرفی روزمره مانند موتورسیکلت‌های هارلی دیویدسون و شلوار‌های جین اعمال کرد، همان‌طور که اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۸ اینکار را انجام داد. ما محصولات دارویی یا قطعاتی که نمی‌توان از جای دیگری تهیه کرد را هدف قرار نخواهیم داد.

در سال ۲۰۱۸، ترامپ در نخستین دوره ریاست جمهوری‌اش با اعمال تعرفه‌های ۲۵ درصدی بر فولاد و ۱۰ درصدی بر آلومینیوم اروپایی، علیه اتحادیه اروپا وارد عمل شد. در پاسخ، اتحادیه اروپا مالیات‌هایی بر ویسکی بوربون، هارلی دیویدسون و مجموعه‌ای از دیگر محصولات وضع کرد. این تعرفه‌ها تحت دولت بایدن لغو شدند، اما تنها تا ماه مارس امسال معتبر هستند.

ماه مارس برای مذاکرات تجاری بین اتحادیه اروپا و ایالات متحده تعیین‌کننده خواهد بود. در این ماه نه‌تنها آتش‌بس در مناقشه تجاری فولاد و آلومینیوم پایان می‌یابد، بلکه تا ۲۵ مارس، کمیسیون اروپا باید تصمیم بگیرد که آیا شرکت‌هایی مانند آلفابت (مالک گوگل)، اپل و متا مطابق با قانون بازار‌های دیجیتال (DMA) عمل می‌کنند یا نه. این قانون که بزرگ‌ترین شرکت‌های فناوری را هدف قرار می‌دهد، با مخالفت شدید آنها مواجه شده و به نظر می‌رسد این غول‌های فناوری اکنون کاملاً از ترامپ حمایت می‌کنند.

آیا ابزار ضد اجبار (Anti-Coercion) در راه است؟

الویرا فابری معتقد است که فراتر از کسری تجاری، ترامپ از مقررات اروپایی ناراحت است. او هشدار می‌دهد که حمله او ممکن است ساختاری‌تر باشد و ما را وارد حوزه اجبار اقتصادی کند.

از سال ۲۰۲۳، اتحادیه اروپا یک ابزار ضد اجبار برای محافظت در برابر فشار‌های اقتصادی از سوی کشور‌های ثالث دارد. اگر گفت‌و‌گو با دولت ترامپ شکست بخورد، این مقررات شامل محدودیت‌هایی بر مشارکت در مناقصات عمومی، محدودیت در صدور مجوزها، یا محدودیت‌هایی در تجارت خدمات و حقوق مالکیت معنوی خواهد بود. به گزارش فایننشال تایمز نیز، کمیسیون اروپا در حال آماده‌سازی این اقدامات به عنوان پاسخی جدی بدون نقض قوانین بین‌المللی است.

فابری معتقد است اتحادیه اروپا باید از وابستگی دیجیتال آمریکا به بازار اروپا استفاده کند: اتحادیه اروپا می‌تواند صدور مجوز در بخش خدمات دیجیتال را هدف قرار دهد و دسترسی به داده‌ها را بری آمریکایی‌ها محدود کند. این موضوع برای آمریکایی‌های بسیار حیاتی است.

تحریم حقوق مالکیت معنوی می‌تواند شدت درگیری تجاری را افزایش دهد، اما همه کارشناسان با این استراتژی موافق نیستند. فدریک اریکسون، مدیر مرکز اقتصاد سیاسی بین‌المللی اروپا (ECIPE)، می‌گوید: این گزینه هسته‌ای است، در حالی که تعرفه‌ها بیشتر شبیه یک جنگ متعارف هستند. اگر شما یک حق اختراع یا علامت تجاری را بی‌اعتبار کنید، عملاً حقوق مالکیت را سلب کرده‌اید.

علاوه بر این، حقوق مالکیت معنوی به طور سنتی تحت صلاحیت اتحادیه اروپا نیست و توسط مقررات بین‌المللی اداره می‌شود. کشور‌های عضو تعهداتی تحت کنوانسیون ثبت اختراع اروپا دارند که فراتر از قدرت اتحادیه اروپاست.

استفاده از ابزارهای ضد انحصار (Antitrust)

در این میان، آینده غول‌های فناوری ایالات متحده نیز در معرض خطر قرار دارد. آیا ابزار «ضد انحصار» می‌تواند به یک ابزار تجاری تبدیل شود؟ چین پس از اعمال تعرفه‌های ۱۰ درصدی توسط آمریکا، تحقیقات ضد انحصار علیه گوگل را آغاز کرده است. اما کمیسیون اروپا مدعی است که سیاست‌های ضد انحصار را به عنوان ابزار جنگ تجاری به کار نخواهد برد.

سخنگوی کمیسیون، لیا زوبر، روز سه‌شنبه گفت: زمانی که بحث اجرای قوانین رقابتی ضد انحصاری اتحادیه اروپا مطرح است، ما نسبت به کشور محل استقرار شرکت موردنظر بی‌طرف هستیم. ما معتقد نیستیم که اجرای قوانین رقابتی باید به ابزاری برای مناقشات تجاری تبدیل شود.

با این حال، بررسی‌های ضد انحصار اتحادیه اروپا علیه شرکت‌های فناوری آمریکایی، احتمال واکنش شدید واشنگتن را بیشتر از بازگرداندن تعرفه‌های فولاد و آلومینیوم افزایش می‌دهد.

نقش هزینه‌های دفاعی در جنگ تجاری

با برنامه‌ریزی اروپا برای افزایش هزینه‌های نظامی، تسلیحات نیز ممکن است در این درگیری تجاری مطرح شوند. اریکسون می‌گوید: کشور‌های ناتو به سمت هدف هزینه ۳ درصد تولید ناخالص داخلی برای دفاع حرکت می‌کنند، که این کاملاً به نفع ایالات متحده خواهد بود.

او همچنین کاهش تعرفه‌های خودرویی را به عنوان یک امتیاز بالقوه پیشنهاد می‌کند: اتحادیه اروپا پیش‌تر توافقات مشابهی با ژاپن، کره جنوبی و ترکیه داشته است. این گزینه احتمالاً منجر به افزایش چشمگیر صادرات خودرو‌های آمریکایی به اروپا نخواهد شد، اما همچنان امکان دسترسی بیشتری به بازار را برای آمریکایی‌ها فراهم می‌کند.

آیا جنگ تجاری وحدت اروپایی‌ها را آزمایش خواهد کرد؟

اگر یک جنگ تجاری بین ایالات متحده و اروپا رخ دهد، وحدت اروپایی‌ها تحت فشار قرار خواهد گرفت. آیا ۲۷ کشور عضو قادر خواهند بود به سرعت واکنش نشان دهند؟

فابیان زولِگ، مدیر اجرایی و اقتصاددان ارشد مرکز سیاست اروپا، تردید دارد: همه کشور‌ها یک پیشنهاد مشابه دریافت نخواهند کرد. حفظ وحدت بسیار دشوار خواهد بود.

او پیش‌بینی می‌کند کشور‌هایی مانند مجارستان که ترامپ آنها را "دوست" خود می‌بیند، می‌توانند وعده سرمایه‌گذاری و روابط اقتصادی بهتر دریافت کنند.

علاوه بر تجارت، موضوعات دیگری نیز روی میز هستند. در توافق‌های اخیر کانادا و مکزیک، بحث‌هایی فراتر از تجارت، از جمله کنترل‌های مرزی و مهاجرت، مطرح شده‌اند.

زولِگ هشدار می‌دهد که بحث‌ها حول محور امنیت اروپا، جنگ در اوکراین و دیگر مسائلی که اروپا نگران آنهاست، خواهد چرخید. من فکر می‌کنم آنچه ترامپ می‌خواهد، نابودی اتحادیه اروپا و پایان دموکراسی لیبرال است. اما این امتیازی نیست که ما بتوانیم به آن‌ها بدهیم.