اقتصاد روسیه از سد تحریم‌ها گذشت

به گزارش ایبنا، در مدت سه سال از زمان آغاز جنگ در اوکراین، از نظر اقتصادی و روابط تجاری با باقی جهان، تغییر زیادی برای مسکو اتفاق نیفتاده است. طبق داده‌های پلتفرم OEC، در سال ۲۰۲۱ که جنگ اوکراین هنوز آغاز نشده بود، تقریبا ۵۰ درصد از صادرات روسیه به مقصد کشور‌های اروپایی از جمله بلاروس و اوکراین بود و عمده این صادرات، محصولات انرژی، به خصوص نفت خام و گاز بود.

با این حال، تا پایان سال ۲۰۲۳، کمتر از دو سال پس از آغاز جنگ، این تصویر به کلی تغییر یافت. آمار سال ۲۰۲۳ نشان داد که چین و هند، به مقصد‌های اصلی صادرات روسیه تبدیل شده‌اند و به ترتیب، سهم ۳۲.۷ درصد و ۱۶.۸ درصد داشته‌اند که معادل نیمی از صادرات روسیه است. در سال ۲۰۲۱، سهم چین از صادرات روسیه، ۱۴.۶ درصد و سهم هند، فقط ۱.۵۶ درصد بود.

این دو کشور، سهم بازار صادرات روسیه را تصاحب کردند که سابق بر این، متعلق به کشور‌های اروپایی بود. آمار سال ۲۰۲۳ نشان داد که کشور‌های اروپایی، فقط ۱۵ درصد از صادرات روسیه را دریافت می‌کنند که سقوط فاحشی در مقایسه با حدود ۵۰ درصد در دو سال قبل، داشته است.

هرچند آمار سال ۲۰۲۴، هنوز از سوی OEC منتشر نشده است، اما آمار منابع دیگر مانند اندیشکده اقتصادی «بروگل» در بروکسل، نشان می‌دهد که مقصد‌های صادراتی، تغییر نکرده و مشابه آمار سال ۲۰۲۳ هستند.

داده‌های تجاری موجود، متکی بر آمار رسمی است و نفت ارسال شده توسط ناوگان سایه، در این آمار‌ها گنجانده نمی‌شوند. اگر این کشتی‌های فرسوده که فاقد بیمه غربی استاندارد هستند، در آمار گنجانده می‌شدند، در این صورت، رقم واردات چین و هند از روسیه، از این هم بالاتر می‌رفت. موسسه مدرسه اقتصاد اوکراین می‌گوید دستکم ۷۰ درصد از کل صادرات نفت روسیه از مسیر دریا، از طریق ناوگان سایه انجام می‌شود، هند، چین و ترکیه، حداکثر ۹۵ درصد از نفت روسیه را می‌خرند.

از غرب به شرق

تصویر صادرات تغییریافته روسیه از سال ۲۰۲۲، در دو عامل خلاصه می‌شود: اتحادیه اروپا از خرید نفت و گاز روسیه به میزان چشمگیری فاصله گرفت و چین و هند، جای این منطقه را به عنوان خریداران اصلی گرفتند.

واردات نفت خام روسیه به اتحادیه اروپا، از زمان جنگ، به میزان ۹۰ درصد کاهش یافت و همزمان، میزان واردات گاز روسیه به این بلوک هم افت کرد و از ۴۰ درصد در سال ۲۰۲۱، به ۱۵ درصد در سال ۲۰۲۴ رسید.

طبق آمار OEC، صادرات روسیه به ترکیه از ۴.۱۸ درصد (۲۰۲۱)، به ۷.۸۶ درصد (۲۰۲۳) افزایش یافت و قزاقستان و مجارستان که روابط حسنه با کرملین دارند نیز شاهد افزایش اندک از سال ۲۰۲۱ بودند.

همچنین، آمار OEC نشان می‌دهد چین، ۵۳ درصد از واردات روسیه را در سال ۲۰۲۳ تامین کرد که بسیار بالاتر از ۲۵.۷ درصد در سال ۲۰۲۱ بود. ترکیه، قزاقستان و امارات عربی متحده هم صادرات بیشتری به روسیه نسبت به سال ۲۰۲۱ داشتند. سهم صادرات هند به روسیه تقریبا مشابه دو سال قبل ماند.

صادرات چین، جای صادرات اروپایی به روسیه را گرفت. در سال ۲۰۲۱، کشور‌های اتحادیه اروپا و انگلیس، سهم بیش از یک سومی از واردات به روسیه داشتند. تا سال ۲۰۲۳، این رقم به کمتر از ۲۰ درصد رسید.

بنا بر داده‌های موجود، ۳۸ درصد از ۱۱۰ میلیارد دلار کالا‌هایی که چین در سال ۲۰۲۳ به روسیه فروخت، محصولات ماشینی و قطعات مختلف بودند. حدود ۲۱ درصد از این کالا‌ها هم با حمل و نقل مانند خودروها، کامیون‌ها، تراکتور‌ها و قطعات خودرو مرتبط بود. چین همچنین فلزات، پلاستیک و لاستیک، محصولات شیمیایی و منسوجات به ارزش میلیارد‌ها دلار به روسیه فروخت.

بر اساس گزارش دویچه‌وله، تجارت روسیه تغییر یافته، اما کارشناسان می‌گویند لزوما بهتر نشده است. روسیه دوام آورده است، اما همان کیفیت محصولات قبل را دریافت نمی‌کند و این امر، بر اقتصادش تاثیر گذاشته است.

منبع: ایسنا