اهمیت مدیریت ریسک در استقرار حاکمیت شرکتی

به گزارش روز جمعه ایبِنا، یکی از مهمترین ابزارها و شیوه‌هایی که می‌تواند جهت تقویت حاکمیت شرکتی در هر بانک یا موسسه اعتباری غیربانکی مورد استفاده واقع شود «نظام مدیریت ریسک کارآمد» است. در واقع، وجود مدیریت ریسک موثر در شبکه بانکی سبب بهبود عملکرد بانک‌ها در مواقع بحرانی می‌شود.

توضیح آنکه بعضی از ریسک‌ها هستند که در صنعت بانکداری به صورت ذاتی وجود دارند و بانک‌ها نمی‌توانند خود را از مواجه با آنها حفظ کنند. علت اصلی وجود چنین ریسک‌هایی، نسبت بدهی به دارایی بالا در صنعت بانکداری است. در واقع از آنجا که نرخ بازده سهام هر شرکتی به ارزش دارایی‌هایش بستگی دارد، گرایش طبیعی بانک‌ها در این جهت خواهد بود که تا آنجا که ممکن است نسبت بدهی به دارایی خود را بالا نگه دارد؛ آن هم از طریق افزایش پیوسته حجم سپرده‌هایی که در اختیار دارند.

اما به هر حال بالا نگه داشتن نسبت بدهی به دارایی، این خطر را به همراه دارد که حتی یک ضرر کوچک در دارایی‌های بانک، ممکن است برای از بین بردن کل سرمایه بانک کافی بوده و سبب سقوط بانک می شود. همچنین، به دلیل وجود اثر سرایت (contagion effect) در نظام بانکی، سقوط یک بانک می‌تواند منبعی برای ایجاد بی‌ثباتی سیستمیک شدید در کل شبکه بانکی محسوب شود؛ به وی‍‍ژه اگر بانک مذکور بزرگ بوده و دارای اهمیت سیستمی باشد.

با توجه به آنچه مطرح شد، ضروری است که بانک‌ها علاوه بر حفظ سرمایه در سطوح مناسب، به میزان ریسکی که در فعالیت‌هایشان وجود دارد نیز به شدت حساس باشند. این خود نیازمند آن است که بانک‌ها سیستم‌هایی را توسعه دهند که بتواند به بانک در شناسایی، اندازه‌گیری، ارزیابی و نهایتا کنترل ریسک، کمک کند و از این طریق در واقع به انجام مدیریت ریسک موثر و کارا توسط بانک بیانجامد.

علاوه بر این، لازم است هیئت مدیره و مدیریت ارشد بانک توانایی و تخصّص کافی برای اطّلاع یافتن از تمامی ریسک‌های موجود در صنعت بانکداری را داشته باشند. همچنین، لازم است این اشخاص بهبود فرهنگ مدیریت ریسک در بانک را جزء لاینفکی از وظایف خود تلقی کنند. در واقع باید پروسه‌های کاهش دهنده ریسک را ایجاد نموده و از طریق کنترل داخلی موثر، آنها را تقویت کنند.

در پایان لازم به ذکر است که مقوله مدیریت ریسک یکی از عناصر کلیدی در بانکداری نوین است و بدون توجه کافی به این مسئله نمی‌توان به عملیاتی شدن حاکمیت شرکتی موثر امید زیادی داشت. این در حالی است که متاسفانه در اکثر بانک‌های کشور، واحدها و اداره‌های مرتبط با مدیریت ریسک (به دلایل مختلف) جایگاه مهمی در ساختار سازمانی بانک‌ها ندارند و معمولا اهمیت و کارکردهای آنها توسط مدیران‌ارشد جدی گرفته نمی‌شود. این روند در آینده نیازمند اصلاح است.

محمدحسن حقیقی؛ کارشناس اقتصادی