عقد استصناع چیست؟

به گزارش ایبِنا، مطابق با این دستورالعمل، استصناع عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین در مقابل مبلغی معین، متعهد به ساخت (تولید، تبدیل و تغییر) اموال منقول و غیرمنقول، مادی و غیرمادی با مشخصات مورد تقاضا و تحویل آن در دوره زمانی معین به طرف دیگر می‌شود.

به عبارت دیگر گویی عقد استصناع مربوط به خرید و فروش (عقد بیع) در آینده است. عقدی است که کالا در هنگام تنظیم قرارداد وجود ندارد ولی فروشنده تعهد می‌کند که آن را فراهم کند و در موعد مقرر تحویل دهد. به تعبیر یکی از حقوقدانان همانند نجاری که یک دست مبل می‌فروشد که دو ماه بعد آن را تحویل دهد. این مبل‌ها در آینده ساخته می‌شوند و تاریخ تحویل آن بعد از تاریخ قرارداد خواهد بود.

این عقد در قالب عقد مستقل و یا بیع مستقل قرار گرفته و علاوه بر صحت، از لزوم نیز برخوردار است. اکثریت مراجع و فقهای شیعه به‌صورت عقد مستقل و یا در قالب اجاره و بیع به صحت عقد استصناع اعتقاد دارند. بنابراین بانک‌ها و سایر موسسات اعتباری می‌توانند طرح‌های خصوصی، دولتی و بخش عمومی را استفاده از عقد استصناع مستقیم و غیرمستقیم تامین مالی کرده و عهده‌دار واسطه‌گری بین شرکت‌های بزرگ و صاحبان صنایع شوند.

بانکها می توانند به منظور گسترش بخشهای تولیدی از قبیل صنعت و معدن و مسکن و کشاورزی، تسهیالت لازم را به مشتریان در قالب عقد استصناع اول اعطا کرده و سپس بر اساس عقد استصناع دوم قرارداد ساخت را به سازنده واگذار کنند.

به موجب ماده ۳ دستورالعمل اجرایی، بانکها نمی توانند در خصوص محصولات کشاورزی، مبادرت به انعقاد عقد استصناع کنند اما فرایند تبدیل محصولات کشاورزی به محصولات دیگر از شمول این ماده مستثنی است.