به گزارش ایبِنا، کارنامه تجارت خارجی در نیمه نخست امسال با رقم حدود ۳۰ میلیارد دلار بسته شد که از این میزان ۱۳.۵ میلیارد دلار آن مربوط به صادرات غیرنفتی بود. رقمی که نشان از کاهش بیش از ۳۰ درصد در بخش صادرات غیرنفتی کشور دارد و تراز تجاری را نیز همچنان منفی نگه داشته است. به گفته کارشناسان، یکی از دلایل مهم و اساسی کاهش تجارت خارجی، پاندمی کرونا در جهان است که کارنامه تجارت کشورهای پُرقدرت را نیز منفی بست.
از شروع ویروس کویید ۱۹ در جهان از سال ۲۰۲۰، تجارت جهانی نیز با افت ۱۴ درصدی روبرو بود و حتی کشورهایی که مانند ایران درگیر تحریم و محدودیت های مبادلات بانکی نبودند نیز کاهش ۳۰ تا ۴۰ درصدی صادرات را تجربه کردند؛ بنابراین اگر کرونایی در کار نبود به طور قطع وضعیت صادرات غیرنفتی کشور بهتر بود.
این در حالی است که حسن روحانی رییس جمهوری نیز به تازگی با بیان اینکه در این چند ماه درآمد ارزی غیرنفتی کشور حدود ۱۳ تا ۱۳.۵ میلیارد است، اعلام کرد: «این رقم می‌بایست بیشتر از این می‌شد. انشاء الله ۶ ماهه دوم وضع ما بهتر می‌شود. در ۶ ماه اول، مسئله کرونا، فشار زیادی به اقتصاد، واردات و صادرات آورد.»
در همین زمینه خبرنگار ایبِنا در گفتگو با برخی مسئولان، کارشناسان و فعالان حوزه تجارت خارجی کشور، وضعیت تجارت خارجی در سال ۹۹ را بررسی کرد که در ادامه می خوانید:
محمود بازاری/ مدیر کل صادرات محصولات کشاورزی و صنایع تبدیلی سازمان توسعه تجارت:
واقعیت این است که کرونا موضوع جدی است که به طور قطع بر روند تجارت خارجی و به ویژه صادرات غیرنفتی ما بی تاثیر نبوده، اما خوشبختانه در بخش کشاورزی و صنایع غذایی با مشکل جدی مواجه نبودیم و از ماه سوم به بعد در سال جاری فرآیند رشد صادرات آغاز شد. برای نیمه دوم سال نیز پیش بینی رشد وزنی و ارزشی را داشته باشیم چرا که وضعیت تولید به ویژه گروهی که سهم بالایی در صادرات دارند خوب است.
صادرات مجموعه کشاورزی و صنایع غذایی در ۵ ماهه نخست امسال رشد ارزشی ۱۱ درصدی و ۲۵ درصدی وزنی را تجربه کرد و در شهریور ماه نیز نسبت به مرداد ماه وضعیت بهتری در صادرات کشور داشتیم.
هر چند کرونا تا ۳ ماه ابتدایی سال به واسطه کاهش تقاضا در دنیا و بسته شدن مرزها باعث توقف نسبی و تاخیر در روند تجارت شد، اما با توجه به اینکه ایران در شرایط حساس و استثنایی نسبت به دیگر کشورها قرار دارد نمی توان گفت اگر کرونا نبود وضعیت صادرات غیرنفتی بهتر از رقم کنونی ۱۳.۵ میلیارد دلاری بود.
موضوع بازگشت ارز صادراتی یکی از دغدغه های اصلی صادرکنندگان واقعی و به نام است که در همین راستا به تازگی در جلسه اخیر کارگروه توسعه صادرات پیشنهادات اصلاحی بسته سیاستی بانک مرکزی درباره تسهیل بازگشت ارز صادرات بخش خصوصی به چرخه اقتصادی کشور که به تایید کارگروه توسعه صادرات رسید مطرح و مقرر شد با امضای وزیر صنعت، معدن و تجارت به رییس کل بانک مرکزی ارسال شود.
در این نامه ۴ روش پیشنهادی برای سهولت بازگشت ارز صادراتی توسط صادرکنندگان اشاره شده تا در این شرایط سخت و حساس دست صادرکننده برای بازگشت ارز بازتر باشد. واردات در مقابل صادرات، سپرده گذاری ارزی، فروش اسکناس و پرداخت اقساط تسهیلات ارزی ۴ روش پیشنهادی بازگشت ارز حاصل از صادرات است. همچنین در این جلسه مقرر شد تدوین و ابلاغ ساز و کارهای اجرایی تسهیل بازگشت ارز صادرات بخش خصوصی از کشورهای همسایه توسط بانک مرکزی در دستور کار جلسه آتی قرار گیرد.
جمشید نفر/ رییس کمیسیون توسعه صادرات غیرنفتی اتاق بازرگانی ایران:
براساس پیش بینی که ابتدای امسال از تجارت خارجی سال ۹۹ انجام شد، باید تا پایان سال، رقم ۴۱ میلیارد دلاری را برای صادرات غیرنفتی ثبت می کردیم که طبیعتا نیمی از این درآمدهای غیرنفتی هم باید در نیمه نخست سال به دست می آمد، اما متاسفانه نشد. در حالی کارنامه تجارت خارجی ۶ ماهه اول سال ۹۹ را با ۱۳.۵ میلیارد دلار صادرات غیرنفتی بستیم که اگر کرونا و برخی مسائل داخلی نبود، می توانستیم صادرات غیرنفتی بیشتری داشته باشیم.
در دو ماه ابتدایی امسال با بسته بودن مرزها کمی دچار مشکل شدیم که البته بعد از رفع محدودیت ها، صادرکنندگان علاوه بر صادرات جدید، محصولات قبلی را هم صادر کردند. در حال حاضر نیز اگر قرار باشد در نیمه دوم سال بتوانیم عقب ماندگی نیمه اول را جبران کنیم باید اشتباهات گذشته اصلاح شود. متاسفانه بخشنامه های غیرعملیاتی مانند الزام بازگشت ارز صادراتی موجب تضعیف صادرات شده و ما در شرایط جنگ اقتصادی، خودمان دست و پای صادرکنندگان را بسته ایم به نحوی که بسیاری از تجار واقعی از صحنه صادرات خارج شده اند چرا که هم ریسک بالایی وجود دارد و هم اینکه می ترسند نتوانند به بخشنامه های غیرعملیاتی دولت عمل کنند و آبروی چندین و چند ساله شان برود.
مشکل بعدی، نبود فرآیند دیپلماسی قوی با کشورهای هدف صادراتی است که اگر مشکلی وجود دارد به سرعت رفع شود. مانند سفر اخیری که آقای همتی رییس کل بانک مرکزی به عراق داشتند و با مذاکره توانستند به توافقاتی درباره آزادسازی منابع مالی ایران در این کشور برسند. ما حتی در این شرایط کرونا هم می توانستیم صادرات خوبی داشته باشیم اما خودمان، خودمان را تحریم کردیم و عقب انداختیم. به طور قطع ظرفیت صادراتی ایران پهناور خیلی بیشتر از رقم ۴۰ میلیارد کنونی و حتی ۱۰۰ میلیارد دلار است؛ بنابراین باید هرچه سریع تر نسبت به رفع مشکلات اقدام کنیم تا زمان باقی مانده را از دست ندهیم.
محمد حسین روشنک / رییس اتحادیه صادرکنندگان خراسان رضوی:
اگر بیماری کرونا و تحریم های آمریکا را نداشتیم، امسال می توانستیم بدون درآمدهای نفتی به وفور نیازهای ارزی کشور را تامین کنیم چرا که وابستگی اقتصاد به نفت به صفر رسیده است. آنچه که باعث مشکلات ارزی در کشور است ناشی از تصمیم گیری ها و سیاست های مدیریتی است و تنها در امور زیربنایی مشکل داریم که آن هم وابسته به مسائل تحریم است. همه باید بپذیریم تحریم یعنی جنگ تمام عیار که مشکلاتی را هم به همراه خواهد داشت.
جدا از موضوع تحریم ها، کرونا نیز در نیمه ابتدایی امسال باعث افت آمار صادرات غیرنفتی ما شد چرا که مرزهای ایران متاسفانه در چند ماه ابتدایی سال بسته بود و طبیعتا نمی توانستیم صادراتی انجام دهیم. در حال حاضر نیز اگر بتوانیم کرونا را کنترل و با آن مقابله کنیم به طور قطع در چند ماه آینده وضعیت بهتری در فرآیند تجارت خارجی و به ویژه صادرات غیرنفتی خواهیم داشت. در واقع باید بسیج واقعی در کشور ایجاد شود و همه آحاد جامعه نسبت به مقابله با این بیماری تلاش کنند تا تمرکز از روی این موضوع برداشته شود و ذهن ها معطوف به این موضوع و محدودیت های آن نباشد. در این صورت نیمه دوم سال را با رشد صادرات مواجه خواهیم بود.
///////////////
علی احمدقاسمی
