تجربه‌های موفق اجرای اعتبارسنجی در کشورهای دنیا

به گزارش ایبِنا؛ در بخش آخر و پایانی مجموعه مقالات اعتبارسنجی در جهان، به ادامه تبیین و بررسی تجربه پیاده‌سازی موفق نظام اعتبارسنجی در کشورهای جهان پرداخته می‌شود.

هلند

هلند نیز مانند آلمان، تنها یک سازمان اعتبارسنجی اصلی دارد. نام این سازمان Bureau Krediet Registratie است که با علامت اختصاری BKR شناخته می‌شود.

سازمان BKR، نوع اعتبار و تسهیلات، مبلغ وام و قبوض اعتباری، مدت توافق شده و تاریخ خاتمه واقعی هر حساب، اعتبار یا تسهیلات را ثبت و پایش می کند. اگر حتی یک مورد عدم پرداخت در اقساط یا قبوض اعتباری نکول شده در کارنامه خود داشته باشید، وام دهنده آن را به BKR گزارش می‌دهد. این موارد منفی ثبت شده، معمولاً به مدت پنج سال در پرونده مالی شما باقی می‌ماند.

جالب اینجاست که هیچ امتیاز اعتباری واقعی در هلند وجود ندارد. نه BKR و نه هیچ سازمان اعتبارسنجی مستقل دیگری در داخل هلند، یک عدد رسمی به عنوان امتیاز اعتباری صادر نمی‌کنند، بلکه به جای سازوکار امتیاز، وام دهندگان به سادگی فایل BKR شما را بررسی کرده تا اعتبار شما را تعیین کنند.

به طور کلی، وام دهندگان هنگامی که یک تسهیلات به مبلغ بیش از  ۲۵۰ دلار با مدت بازپرداخت بیش از یک ماه را برای فردی صادر کنند، گزارش آن را به BKR ارسال می‌کنند.

در هلند، فرد واجد شرایط برای دریافت وام و تسهیلات کسی است که معمولا درآمد ثابتی داشته و بدهی پرداخت نشده ندارد. داشتن بدهی های نکول شده و قبوض پرداخت نشده، امکان دریافت وام و تسهیلات با نرخ بهره خوب و مناسب را برای متقاضی دشوار می کند.

ژاپن

هیچ سیستم امتیازبندی اعتباری رسمی در ژاپن وجود ندارد. لذا از این جهت سیستم امتیازدهی ژاپن بسیار شبیه به هلند است. یعنی هیچ امتیاز اعتباری توسط هیچ شرکت مستقلی صادر نمی‌شود. بلکه در ژاپن سه سازمان اعتبارسنجی مهم به نام های "انجمن و مرکز اطلاعات اعتباری شخصی"، " مرجع اطلاعات اعتباری ژاپن (JICC)" و "مرکز اطلاعات اعتباری (CIC)" وجود دارد که وام دهندگان و ارائه دهندگان تسهیلات، سوابق و عملکرد مالی وام گیرندگان را از یکی از این سه دفتر دریافت کرده و بررسی می کنند.

همانند بسیاری از کشورهایی که دارای مراکز اعتبارسنجی هستند، این دفاتر اعتباری در ژاپن نیز مسئول ردیابی اطلاعات اعتباری اشخاص، از جمله جزئیات معمول در مورد شرایط حساب و سوابق و تاریخچه پرداخت ها هستند.

برای شهروندان ژاپنی، امتیاز اعتباری خوب به مدت زمان اشتغال و حقوقی که دریافت می کنند بستگی دارد. داشتن دانش زبان ژاپنی نیز از مولفه های اصلی کسب اعتبار است.

همچنین اگر یک فرد آمریکایی در ژاپن مشغول به کار باشد، به شرطی که دارای حسابی در یک بانک بین المللی باشد که آن بانک با بانکی در ژاپن مراوده داشته باشد، در این صورت، امتیاز اعتباری آن شخص منطبق با قوانین اعتبارسنجی ایالات متحده محاسبه می شود.

فرانسه

سیستم اعتباری فرانسه تقریباً شباهتی با سیستم ایالات متحده ندارد. زیرا هیچگونه امتیاز اعتباری در فرانسه برای افراد صادر نمی شود و هیچ دفتر اعتباری بزرگی در این کشور وجود ندارد. فقط بانک فرانسه هست که اطلاعات اعتباری متقاضیان را ثبت، بررسی و پایش می کند. با این حال، بانک فرانسه به طور کلی فقط اطلاعات منفی یک فرد نظیر پرداخت های انجام نشده، ورشکستگی و پیش فرض های نکول در قبوض اعتباری و اقساط وام را ردیابی می کند و برای تخصیص تسهیلات به اشخاص، مولفه هایی نظیر تجزیه و تحلیل جریان نقدی، بررسی صورت حساب بانکی، اثبات داشتن درآمد در ۳ماه گذشته، قراردادهای فروش حقیقی و شخصی و اثبات وضعیت تاهل آنها از اهمیت برخوردار است. پایش این متغیرها مشخص می کند که فرد واجد شرایط دریافت تسهیلات هست یا خیر.

بنابراین اثبات اعتبار شما در فرانسه به طور کلی به این معنی است که هیچ نکته منفی در سوابق مالی خود نداشته باشید.  در نتیجه، وام دهندگان نمی توانند بین فردی با سابقه اعتباری عالی و فردی با اعتبار صفر تفاوت قائل شوند.

نکته حائز اهمیت دیگر اینکه موسسات مالی برای دسترسی به این فایل ها نیاز به مجوز ویژه دارند و قانون، آنها را از اشتراک گذاری این اسناد با یکدیگر منع می کند.

اسپانیا

سیستم اعتباری در اسپانیا بسیار شبیه به سیستمی است که در هلند و فرانسه اجرا شده است. هیچگونه امتیاز اعتباری رسمی در اسپانیا برای افراد صادر نمی شود و تنها یک سازمان یعنی مرکز اطلاعات ریسک (CIR)، تاریخچه اعتباری افراد را بررسی و پایش می کند. مانند بانک فرانسه، CIR نیز بر روی ثبت اطلاعات منفی تمرکز می کند. نمرات منفی می تواند بین ۳ تا ۶ سال در سوابق مالی افراد باقی بماند.

البته نظام اعتبارسنجی در اسپانیا جامع‌تر از فرانسه و هلند است؛ به این معنا که تمام وام‌ها، ریسک‌ نکول، تأییدیه‌های بانکی و اعتبارات افراد را ردیابی می کند.

به طور کلی، اعتبار خوب یک فرد در اسپانیا در گرو عدم ثبت عملکرد منفی در پرونده شخص در CIR، داشتن حداقل درآمد قابل قبول و سوابق پرداخت به موقع صورت حساب ها است.

همچنین در این کشور، تنها مؤسسات مالی هستند که می توانند دریافت مستندات مالی افراد را درخواست کنند و متقاضیان تسهیلات و افراد حقیقی، دسترسی آزاد به این اسناد مالی ندارند.

برزیل

دولت برزیل تا سال ۲۰۱۲ سیستم اعتبارسنجی رسمی نداشت. تا اینکه دولت در این سال، ایجاد دفاتر اعتباری را اجباری کرد  و پنج بانک بزرگ برزیل،  ائتلافی را تشکیل دادند و اولین آژانس تحقیقات اعتباری این کشور بنا نهاده شد.

 این ائتلاف هم اکنون به عنوان تنها مرجع رسمی اعتبارسنجی، عملکرد مالی شهروندان برزیلی را ردیابی، ثبت، پایش و بررسی می کند و در اختیارات سازمان های ارائه دهنده تسهیلات قرار می دهد.

چین

شاید متفاوت ترین نظام اعتبارسنجی جهان مربوط به کشور چین باشد. یعنی قطعا کمترین شباهت به سیستم امتیازدهی اعتباری امروز کشورهای مختلف جهان، رویکرد چینی است. زیرا دامنه آن بسیار گسترده تر و مداخله گرانه تر از یک نظام اعتبارسنجی مالی است.

دولت چین از آنچه که سیستم امتیازدهی اعتباری "اجتماعی" می نامد، استفاده می کند. این سیستم اعتبار اجتماعی، چیزی بیش از اطلاعات مالی یک شخص را در بر می گیرد که می تواند شامل تخلفاتی مانند رانندگی در حالت مستی یا پارک کردن در منطقه ممنوعه نیز باشد. یعنی مواردی مانند عادات رانندگی، ترجیحات خرید و فعالیت های اینترنتی شما نیز در این نظام اعتبارسنجی، از طریق ابزارهای مختلف نظارتی، ردیابی و کنترل می شود. برخی منابع گزارش می دهند که حتی صرف زمان زیاد برای بازی های ویدیویی می تواند امتیاز شما را کاهش دهد.

سازوکار این نظام سنجش اعتباری این چنین است که دولت چین به جای اینکه از طریق یک سازمان متمرکز، تاریخچه اعتباریِ مالی هر متقاضی را ردیابی کند، از طریق چندین مرکز دولتی برای جمع آوری اطلاعات جامع(مالی و غیر مالی) در مورد شهروندان خود استفاده می کند؛ بدین صورت که کمیسیون توسعه و اصلاحات ملی (NDRC)، بانک خلق چین (PBOC) و سیستم قضایی کشور چین، همه این داده ها را برای تعیین رتبه ی افراد، مشاغل و حتی بررسی سایر سازمان های دولتی، ادغام می کنند. لذا این سنجش،  بسیار فراتر از بررسی سوابق مالی و قانونی برای تعیین ریسک اعتباری وام گیرنده است.

شاید شگفت انگیز باشد که بدانید داشتن امتیاز پایین در این سیستم اعتبارسنجی، می تواند منجر به جریمه هایی نظیر ممنوعیت سفر، سرعت پایین تر اینترنت و محرومیت از دانشگاه شود.

البته سیستم اعتباری در چین هنوز در مرحله توسعه است. بانک خلق چین مجوز هشت شرکت خصوصی را برای راه اندازی برنامه های اعتبارسنجی مالی به صورت آزمایشی در سال ۲۰۱۵ صادر کرد که هنوز به طور جامع اجرایی نشده است.

پژوهشگر : سیدمهدی میرحسینی