به گزارش خبرنگار ایبِنا، سرمایه‌گذاری کار ساده‌ای نیست و نیاز به رعایت اصولی دارد که بدون اطلاع از کارکرد بازار و دانش اقتصاد نمی‌توانیم آن را رعایت کنیم. در سال‌های اخیر با ریزش‌هایی تاریخی در برخی بازار‌ها مواجه بودیم که موجب نابودی سرمایه افراد زیادی شد.
سقوط تاریخی بازار بورس در سال ۹۹ و ریزش شدید رمزارز‌ها در سال ۲۰۲۲ مالباختگان بسیاری داشت که اکثر آن‌ها با رویای سود‌های هنگفت وارد بازار شده بودند. اگر از قربانیان این ریزش‌ها سوال کنیم که چه زمانی به این بازار‌ها وارد شده‌اند؟ قطعا با پاسخ در زمانی که رشد بسیار زیادی می‌کردند، مواجه خواهیم شد و پس از آن، از تجربه ریزشی می‌گویند که هر روز به انتظار بازگشت آن می‌نشستند، اما هر چه بیشتر صبر کردند، ضرر بیش‌تری هم نصیبشان شده است.
رکورد تاریخی پودر شدن دارایی افراد در رمزارز‌ها
پس از اینکه در ۲۱ اکنبر ۲۰۲۱ رمزارز بیت‌کوین به سقف تاریخی ۶۶ هزار دلاری خود رسید؛ توجه بسیاری از مردم معطوف به سرمایه گذاری در رمزارز‌ها شد. رمزارز بیت‌کوین از قیمت ۱۱ هزار و ۳۹۲ دلار در ۱۲ اکتبر ۲۰۲۰ به بیش از ۶۳ هزار دلار در ۲۱ اکتبر ۲۰۲۱ رسید. رشد بی‌سابقه دارایی افراد و سود هنگفت آن‌ها در این سرمایه‌گذاری برای برخی آن چنان جذاب بود که حتی حاضر شدند خانه، خودرو و تمام دارایی خود را صرف سرمایه‌گذاری در رمزارز‌ها از جمله بیت‌کوین کنند.
این در حالی بود که در سال ۲۰۲۲ رمزارز‌ها ریزش شدیدی را تجربه کردند و در ۱۰ نوامبر ۲۰۲۲ رمزارز بیت‌کوین به کانال ۱۵ هزار دلاری نیز وارد شد که سرمایه‌گذاران آن را متحمل زیان بسیاری کرد. ریزش سال گذشته، سرمایه افرادی که در سال ۲۰۲۱ رمزارز خریده بودند را تقریبا نابود کرد و حتی تمام سرمایه افراد در برخی رمزارز‌ها مثل لونا به طور کامل از دست رفت.
ریزش بازار بورس در سال ۹۹
سقوط بازار بورس ایران در مرداد ماه سال ۱۳۹۹، به ریزش قیمت اکثر سهام‌های این بازار به همراه کاهش محسوس شاخص کل اشاره می‌کند که از اوایل مرداد ماه سال ۱۳۹۹ شروع شد. سهامداران در بسیاری از نماد‌ها تا ۵۰ درصد سقوط را تجربه کردند و در ۲۶ مرداد ماه ۹۹، بورس تهران با ریزش ۸۹ هزار واحدی، رکورد سقوط بازار در ۵۳ سال پیش از آن را شکست و در دوم شهریور ماه ۹۹ رکورد تاریخی خروج نقدینگی حقیقی از بازار شکسته شد که در این روز ۳۰۰۰ هزار میلیارد تومان پول از بورس خارج شد. از بین رفتن سرمایه‌های افراد در حالی صورت گرفت که پول بسیاری از سهامداران به دلیل صف فروش سنگین در نماد‌ها قفل شده بود و قادر به فروش نبودند.
نمودار بالا نشان می‌دهد که بازار بورس پیش از ۱۹ مرداد ۹۹ با رشد بسیار خوبی همراه بوده است و دقیقا در همین دوره افرادی که تجربه‌ای از سرمایه‌گذاری در بازار بورس نداشتند وارد بازار شده و با خوش‌خیالی نسبت به ادامه روند رشد بازار متضرر شدند.
سرمایه‌گذاری کنید، نه سفته‌بازی
یک سرمایه‌گذاری موفق نیازمند داشتن تفکر اقتصادی و برنامه‌ریزی صحیح است. هدف اصلی در سرمایه‌گذاری کسب سود و افزایش سرمایه است. یکی از مهم‌ترین اصول سرمایه‌گذاری تنوع در سرمایه‌گذاری است.
هیچ سرمایه‌گذاری نباید همه تخم‌مرغ‌های خود را در یک سبد قرار دهد. با این وجود، اما بسیاری از افراد در سرمایه‌گذاری خود این اصل را رعایت نمی‌کنند. این مسئله به دلیل کمبود اطلاعات سرمایه‌گذاران در رابطه با نحوه سرمایه‌گذاری مطمئن است.
طرز تفکر مردم یک جامعه نسبت به سرمایه‌گذاری حتی می‌تواند در رشد و توسعه اقتصادی کشورشان اثرگذار باشد. وقتی مردم یک جامعه سرمایه‌گذاری مولد را اصل قرار دهند، به مرور زمان و با تامین مالی پروژه‌های اقتصادی مولد، سودآوری طرح‌های تولیدی افزایش یافته و کشور به سمت توسعه و رشد اقتصادی پیش می‌رود. اما اگر نگاه جامعه نسبت به سرمایه‌گذاری، سفته بازی و کسب سود از تورم (در واقع سود کسب نمی‌کنند بلکه با دامن زدن به تورم احساس می‌کنند سود کرده‌اند) باشد، پس از چند سال بنیان‌های اقتصادی جامعه نیز تضعیف شده و کشور از نظر اقتصادی دچار عقب گرد می‌شود؛ بنابراین در یک سرمایه‌گذاری مطمئن باید با تکیه بر دانش اقتصادی سبدی متنوع از سرمایه‌گذاری را تشکیل داده و به سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های مولد و مفید اقتصادی نیز توجه کنیم تا متضرر نشویم.
یکی از نکاتی که در کشور سرمایه‌گذاران کمتر به آن توجه می‌کنند، سرمایه‌گذاری در یک کسب‌وکار شخصی و یا مهارت است که می‌تواند درآمد پایداری ایجاد کند که عواید آن تا سال‌ها نصیبشان شود.
تکرار سقوط تاریخی در بازار ارز؟
تجربه سرمایه‌گذاری بدون اطلاع و دانش کافی و ریختن تمام تخم‌مرغ‌ها در یک سبد مسئله‌ای است که بنظر می‌رسد برخی افراد در خرید ارز با آن مواجه می‌شوند. برخی افراد به دنبال کسب سود در صدد سفته بازی در بازار ارز هستند، اما غافل از اینکه رشد قیمتی بیش از انتظار و بدون دلیل دلار می‌تواند نشانه‌هایی از ریزش حباب آن در آینده باشد.
در قانون عرضه و تقاضای اقتصاد، با در نظر گرفتن ثبات عرضه، هر چه تقاضا برای یک کالا بیشتر باشد، قیمت آن نیز افزایش می‌یابد، اما در روی دیگر سکه وقتی عامل افزایش تقاضا، افرادی باشند که نیاز واقعی به یک کالا نداشته و تنها برای سفته‌بازی آن را می‌خرند. این افراد در انتظار فرصتی مناسب هستند تا کالا را در بالاترین قیمت فروخته و سود بیش‌تری کسب کنند. در چنین شرایطی وقتی همه شروع به فروش کنند، به یک‌باره قیمت آن کالا کاهش یافته و این موجب ضرر و زیان افرادی می‌شود که دیرتر کالای خود را می‌فروشند.
این مثال می‌تواند شرحی از وضعیت کنونی بازار ارز باشد. قیمت ارز در روز‌های اخیر و تنها به دلیل تقاضای افراد بدون نیاز واقعی افزایش یافته است و این در حالیست که تمام مولفه‌ها نشان از شرایط خوب ارزی کشور دارند.
وحید شقاقی شهری؛ استاد اقتصاد دانشگاه خوارزمی در رابطه با بازار ارز هشدار داده است: دلار ۵۰ هزار تومانی برای ورود به سوداگری افراطی ریسک بالایی دارد و هر کسی که در این اقتصاد در حال سوداگری افراطی است، باید ریسک آن را بپذیرد، چون امکان دارد هر لحظه شرایط شکننده شود.
همچنین امیر هامونی؛ مدیر پروژه مرکز مبادلات ارز و طلای ایران نیز درباره آینده بازار ارز گفته است: سرمایه‌گذاران و متقاضیانی ارز که تقاضای آن‌ها رسمی و مولد نیست، احتیاط زیادی کنند و نوسانات این روز‌ها را در نظر گیرند، زیرا احتمال نوسانات کاهشی و منفی شدن بازار بسیار زیاد است.
چنین هشداری از سوی کارشناسان و اساتید اقتصاد پیش از ریزش بورس در سال ۹۹ و افت بازار رمزارز‌ها در سال ۲۰۲۲ نیز بار‌ها داده شده بود، اما با این حال افراد زیادی تمام سرمایه خود، حتی خودرو و ملک شخصی خود را در این بازار‌ها از دست دادند.
شرایط خوب کشور در مدیریت نرخ ارز
بررسی آمار و ارقام منتشر شده از شاخص‌های اقتصادی کشور نشان دهنده شرایط خوب کشور در مدیریت نرخ ارز است. میزان بدهی خارجی ایران کمتر از ۷ میلیارد دلار است که در برابر کشور‌های هم ردیف عدد بسیار پایینی است و در واقع می‌توان در مقایسه با تولید ناخالص داخلی ۱۳۰۰ میلیارد دلاری کشور از آن چشم‌پوشی کرد.
نسبت بدهی شرکت‌های دولتی و دولت به تولید ناخالص داخلی نیز حدود ۳۰ درصد است که در مقایسه با میانگین جهانی که بالای ۱۰۰ است، عدد پائینی محسوب می‌شود.
میزان رشد صادرات غیرنفتی کشور در ۱۰ ماهه نخست ۱۴۰۱ حدود ۱۸ درصد بوده به بیش‌ترین میزان در ۱۰ سال گذشته رسیده که نشانه مهمی از شرایط ارزی خوب کشور است.
علاوه بر این موارد عضویت در پیمان شانگهای، دیپلماسی اقتصادی با کشور‌های بزرگی همچون چین و روسیه و روابط خوب با کشور‌های همسایه و دوست نیز نشان از مهیا بودن وضعیت کشور برای بهبود ارزی است.
احتیاط، شرط عقل است
ورود به هر بازاری برای سرمایه‌گذاری نیازمند دانش و تخصص کافی در اصول سرمایه‌گذاری است و قطعا رفتار هیجانی، بدون اطلاع دقیق و احتیاط نکردن در ورود به بازار ارز با توجه به عوامل مختلفی که نشان از کاهش قیمت آن دارد، می‌تواند زیان سنگینی به خریداران آن متحمل کند.
بانک‌مرکزی از چند ماه گذشته برنامه مدونی برای کنترل نرخ ارز در نظر گرفته است و با توجه شرایط خوب ارزی کشور بنظر می‌رسد در آینده نزدیک شاهد کاهش نرخ ارز باشیم.
راه‌اندازی مرکز مبادله ارزی توسط بانک‌مرکزی با هدف کنترل بازار آزاد و رهبری قیمت انجام شده است و با تعدیل نرخ ارز نسبت به تقاضای کاذب در روز‌های اخیر، در حال ورود به دوره رهبری قیمت بانک‌مرکزی و کاهش حباب آن هستیم. در واقع افزایش نرخ ارز موجب خروج دلالان از این بازار می‌شود و پس از اینکه سوداگران این بازار اقدام به فروش ارز خود کنند، نرخ ارز کاهش پیدا کرده و حباب ناشی از تقاضای کاذب آن از بین می‌رود؛ بنابراین ورود به بازار ارز در حال حاضر ریسک بسیار بالایی دارد.
