به گزارش خبرنگار ایبنا، اوراق گام یکی از ابزارهای تامین مالی زنجیره‌ای است که توسط بانک مرکزی با هدف کمک به چرخه تولید طراحی شده است. در گذشته، بانک‌ها برای تامین مالی شرکت‌ها اقدام به ارائه تسهیلات بانکی می‌کردند، اما با استفاده از اوراق گام، بانک‌ها تنها پرداخت وجه را تضمین کرده و دیگر مبلغی را به طور مستقیم پرداخت نمی‌کنند.
سازوکار اوراق گام به این صورت است که بنگاه ۱ متقاضی منابع مالی برای خرید مواد اولیه از بنگاه ۲، به بانک می‌رود و درخواست صدور اوراق گام برای خرید مواد اولیه را ثبت می‌کند. بانک، اوراق گام را با سررسید مشخص به نام فروشنده مواد اولیه صادر می‌کند و فروشنده مواد اولیه با دریافت اوراق گام، مواد اولیه مورد نیاز بنگاه ۱ را به آن تحویل می‌دهد. بنگاه دریافت کننده اوراق گام می‌تواند از آن برای خرید مواد اولیه از بنگاه ثالث، پرداخت قبوض مالیاتی و تسویه بدهی به دستگاه‌های اجرایی استفاده کند و یا اوراق گام خود را در بازار سرمایه (به شرط حداقل دو بار گردش در زنجیره و یا گذشت یک چهارم از عمر اوراق) تنزیل نماید و یا اینکه در سررسید مبلغ اوراق را از بانک دریافت کند. بنگاه ۱ (درخواست‌کننده اوراق گام) نیز باید در سررسید نسبت به پرداخت مبلغ اوراق گام به بانک اقدام کند.
اوراق گام به عنوان یکی از روش‌های تامین مالی غیرتورمی شناخته می‌شود. در اقتصاد ایران عمده نیاز تامین مالی از کانال شبکه بانکی و از روش پرداخت تسهیلات تامین می‌شود که این اقدام فشار شدیدی را به بانک‌ها وارد می‌کند و موجب ظهور آثار رشد نقدینگی و افزایش تورم خواهد شد. بانک مرکزی بر همین اساس در سال‌های اخیر تمرکز خود را بر توسعه و گسترش استفاده از ابزارهای تامین مالی غیرتورمی گذاشته است تا علاوه بر اینکه تامین مالی تولید با هزینه کمتری محقق شود، اثرات تورمی آن نیز کمتر باشد.
گسترش استفاده از ابزارهای تامین مالی غیرتورمی برای دستیابی بانک مرکزی به هدفگذاری ۲۳ درصدی (با نوسان ۲ درصد) برای نرخ رشد نقدینگی و رساندن نرخ تورم نقطه به نقطه به کانال ۲۰ درصدی اقدامی ضروری است. این اقدام علاوه بر کاهش تورم موجب تسهیل تامین مالی و دسترسی بیشتر به منابع مالی برای بنگاه‌های تولیدی می‌شود و نقش مهمی در رشد تولید دارد.
به گفته محمدجانی؛ مدیر اداره تامین مالی زنجیره تولید بانک مرکزی، بانک مرکزی در سال ۱۴۰۳ قصد دارد استفاده از ابزارهای تامین مالی زنجیره‌ای را گسترش دهد. به همین منظور تا پایان سال ۸۰ هزار میلیارد تومان ظرفیت و سقف استفاده از برات الکترونیکی برای بانک‌ها در نظر گرفته شده است. در رابطه با اوراق گام نیز برای بنگاه‌های اقتصادی ۲۰۰ همت، برای شرکت‌های دانش‌بنیان ۲۰ همت و برای تامین مالی خانوار نیز در چارچوب کارت رفاهی متصل به اوراق گام ۵۰ همت ظرفیت در نظر گرفته شده است. در مجموع حدود ظرفیت تامین مالی از طریق ابزارهای تعهدی تا پایان سال جاری ۱۱۵۰ همت است.
بانک مرکزی در جدیدترین اقدام خود امکان پذیرش اوراق گام برای پیش‌پرداخت تخصیص ارز واردات را ابلاغ کرده است. با این امکان دارندگان اوراق گام (دریافت‌کننده دوم و بعد از آن) می‌توانند از اوراق گام به عنوان سپرده ریالی تخصیص ارز خود استفاده کنند. بدین صورت که اوراق گام توسط بانک مسدود می‌شود و دارنده اوراق دیگر تا زمان تخصیص ارز نمی‌تواند آن را انتقال دهد و یا تنزیل کند.
بانک مرکزی در یک هفته اخیر دو اقدام دیگر را نیز برای توسعه ابزار تامین مالی زنجیره‌ای از جمله اوراق گام انجام داده است. اول اینکه «ضوابط ارائه خدمات تامین مالی زنجیره تامین توسط موسسات اعتباری» تصویب و به شبکه بانکی ابلاغ شد.
دومین اقدام بانک مرکزی نیز اتصال سامانه گام به سامانه شرکت بورس کالا و سامانه شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار است. این اقدام برای استفاده از اوراق گام جهت تسویه معاملات بورس کالا انجام شده است.
چنین اقداماتی سهم ابزارهای تامین مالی زنجیره تولید از جمله اوراق گام در تامین مالی اقتصاد را افزایش می‌دهد و منجر به افزایش کارایی و بهره‌وری اوراق گام خواهد شد.
