عبدالحمید منصوری در گفتگو با خبرنگار ایبِنا درباره هوشمندی و جایگاه آن در کسب و کار بانکی، اظهارداشت: اگر نگاهی اجمالی به موضوع داشته باشیم، مشاهده می‌کنیم که در مقطعی ما داده‌ها را وارد جعبه‌های جادویی می‌کردیم و درنهایت، یک‌سری گزارش را در اختیار کاربران و استفاده‌کنندگان قرار می‌دادیم.
وی افزود: اما کمی فراتر که رفتیم، مدیریت سازمان‌ها شاهد تسلط کارشناسان بر داده‌ها شدند و این موضوع در صنعت فناوری باعث پیدایش مفهومی به نام «گزارش های مدیریتی» شد. در آن زمان داده‌ها بیشتر در اختیار کارکنان و مدیران صف بود؛ در نتیجه، نگاهی مدیریتی پدید آمد.
مدیرعامل شرکت سامانه‌های بزرگ یکپارچه فردا در اینباره ادامه داد: پس از گزارش‌های مدیریتی، سامانه‌های «مبتنی بر دانش» یا Knowledge base ایجاد شدند و وارد حوزه تجزیه و تحلیل‌های علمی یا دانش مدیریت‌های کلان شدیم. گزارش‌های براساس دانش تدوین شده را استخراج می‌کند و در اختیار مدیریت قرار می دهد تا آنها بتوانند انحرافات را تشخیص دهند و تصمیم مناسب را برای کسب و کار خود بگیرند.
منصوری با توضیح اینکه اگر یک گام فراتر برویم با سامانه‌های «حکمت‌مدار» مواجه خواهیم شد، اظهارداشت: سامانه‌های حکمت‌مدار؛ یعنی سیستم براساس داده‌های درونی سازمان، داده‌های بیرونی سازمان و رویه‌ها برای کسب و کار سازمان حکم جاری می‌کند و این حکم و دستور لازم‌الاجراست. در صورتی که سامانه‌های «مبتنی بر دانش» یا Knowledge base، مدیریت و تیم مدیریت تصمیم‌گیری می‌کنند که مسیر آینده چیست.
وی افزود: در سال ۲۰۱۱ با پدیده ای به نام «رایانش ارادی» مواجه شدیم. در سیستم‌های حکمت‌مدار، اجزای سامانه ها هیچگاه نباید از سرویس خارج شوند. این چرخه همیشه کار می‌کند تا داده‌های بیرونی وارد سازمان شوند تا سازمان به شکل پیوسته در چرخه خود یادگیری داشته باشد؛ اما در رایانش ارادی علاوه بر این موضوعاتی که گفته شد، این سامانه‌ها نیازها و کسب و کارهای جدید را شناسایی، طراحی و عملیاتی می‌کنند. این سامانه‌ها نقش انسان برای تجزیه و تحلیل را کاهش می‌دهند.
این فعال حوزه بانکداری الکترونیک، درباره وضعیت هوشمندی در کسب و کار بانکی، گفت: به عقیده من هر عاملی که باعث سرعت، سهولت و کاهش هزینه در کسب و کار شود، دارای هوشمندی است. وقتی از هوش صحبت می‌شود، هوش تجاری و تجزیه و تحلیل‌ها به میان می‌آیند. هوش تجاری یعنی چه؟ یعنی محاسبه کنیم که امروز سود و زیان شعب بانک چقدر بوده و اگر مشاهده کردیم در شعبه‌ای زیان‌ده هستیم یا شاهد انحراف از معیارها و شاخص ها شدیم، آن را تعطیل کنیم و از دید من سامانه یکپارچه بانکی (سیب) به همین معنی است.
منصوری افزود: البته این انتظار را داشتم هنگام مراجعه مشتری به شعبه، شناسایی شود و او را براساس نیازی که دارد به کاربر مربوطه هدایت کنند و کار او سریع تر انجام شود. در حال حاضر، اقساط مشتری پرداخت می شود، پول بیمه، خرید بلیت هواپیما و… را انجام می‌دهد و در آخر سیستم می‌گوید که فکر می‌کنم دیگر شما کار دیگری ندارید. هوشمندی از دید من باید در این سطح باشد.
افزایش هزینه فناوری اطلاعات در بانک ها
مدیرعامل شرکت سامانه‌های بزرگ یکپارچه فردا، افزود: هزینه فناوری اطلاعات در بانک‌ها در حال حاضر روز به روز بیشتر می‌شود و بانک‌ها کم‌کم به این نقطه می رسند که آیا این هزینه فناوری لازم است یا خیر؟ چه قوانینی برای هوشمندی ایجاد کردیم؟ بانکداری مجازی هنوز تعریف خصوصی در کشور ما ندارد.
به عقیده این کارشناس حوزه بانکداری الکترونیک، با تحولاتی که در حوزه بانکداری در دنیا اتفاق افتاده، فاصله زیادی وجود دارد و شاید هنوز به آن بلوغ فکری در شبکه بانکی ایجاد نشده است.
منصوری با تاکید بر اینکه مشکل اصلی عدم استفاده درست از داده‌ها در سامانه ها است، گفت: در حال حاضر ما در شبکه بانکی اطلاعات زیادی داریم که حتی مشخص است مشتری از چه ابزاری، در کجا و در چه زمانی و چه خدمتی را استفاده کرده است. همه اینها وجود دارد. چرا ۹۰ درصد تراکنش‌های موبایلی در تهران صورت می‌گیرد و ده درصد آن در شهرستان است؟ بانک مرکزی و شاپرک که خودشان مسئول نشر این اطلاعات هستند باید عارضه‌یابی کنند.
وی با تاکید بر اینکه سیستم بانکی کشور خصولتی است، افزود: هوشمندی احتیاج به داده و تجزیه تحلیل دارد. در حال حاضر نرم‌افزارهای big data گران‌تر شده‌اند؛ چون خاص هستند و در سامانه‌ها هوشمندی ایجاد می‌کنند. مدیریت ارشد بانک‌ها به دنبال اینها نیستند؛ آنها می‌خواهند منابع را بالا ببرند و با افزایش آن تسهیلات بدهند و با این روش از زیان آن جلوگیری کنند. در صورتی‌که هوشمندی سامانه بانکی این وظیفه را خیلی خوب انجام می‌دهد.
مدیرعامل شرکت سامانه‌های بزرگ یکپارچه فردا، اظهارداشت: هوش تجاری در کشور، تجمیعی از تراکنش‌هاست. هم اکنون تراکنش‌ها در سیستم بانکی به‌دلیل متمرکز و در لحظه بودن نسبتا خوب است.
تغییر رویه ها و قوانین، لازمه پویایی هوش تجاری
منصوری با اشاره به اینکه هوش تجاری خیلی فعالی در کشور وجود ندارد، گفت: BI که در شبکه بانکی وجود دارد MIS است. گزارش‌های مقایسه‌ای و گزارش‌های مالی ارائه می‌شود و تجزیه و تحلیل خاصی هم بر روی آن وجود ندارد. این موضوع مستلزم ایجاد یک نهاد یا یک سازمان در بانک‌هاست که متولی هوش تجاری باشند. زمان‌هایی هم به دلیل اینکه باید کاهش نیرو و کاهش شعبه داشته باشیم، به سراغ هوش تجاری نمی‌رویم.
وی درباره اقدامات لازم برای حرکت به سمت اجرای هوش تجاری در سیستم بانکی، توضیح داد: به عقیده من ابتدا باید در قانون بانکداری تجدیدنظر کنیم. در نظام پرداخت داده‌های بسیار خوبی داریم و می‌توانیم هوش تجاری را در آن اجرا کنیم؛ اما در سایر سیستم‌ها با مشکل مواجه هستیم.
به گفته منصوری، اگر بخواهیم یک هوش تجاری مطلق داشته باشیم که مشتری بتواند افتتاح حساب کند یا از طریق موبایل تسهیلاتی بگیرد، باید رویه‌ها عوض شود و قانون بانکداری مجازی را تدوین کنیم. اینجا یک قانون می‌خواهد که به سیستم مصونیت دهد.
این کارشناس حوزه بانکداری الکترونیک با تاکید بر اینکه در هوش تجاری باید محدودیت‌هایی وجود داشته باشد و بر اساس رفتار فرد شکل بگیرد، گفت: یعنی اگر کاربر وارد سیستم می‌شود، مشخص باشد که وی می‌تواند تراکنش ۱۰ میلیون تومانی انجام دهد. اگر یک تراکنش ۵۰ میلیونی صورت گرفت، اینجا هوش تجاری باید به سیستم هشدار بدهد.
منصوری گفت: این موارد تکنیک های هوش تجاری هستند؛ یعنی براساس داده‌ها رفتارسنجی می‌شود. این داده‌ها وجود دارد؛ اما در شبکه بانکی، مثلا در افتتاح سپرده‌ها، چون به صورت دستی و حضوری انجام می‌شود، داده‌ها آنالیز نمی‌شود. همه اینها باعث می‌شود که شما بتوانید به رفتار هوش تجاری مشتری برسید.
وی افزود: یعنی باید به جایی که نیازهای روزانه مشتریان را شناسایی کنید و به طور خودکار آنها را انجام دهید که این کار نیازمند سرمایه‌گذاری بلندمدت است، باید مدل‌ها و آنالیز بسیاری انجام شود. وزن داده‌ها و چگالی آنها مشخص شود که علمی بزرگ محسوب می‌شود. اما در کشور سیاست روزمره‌گی و مشکلات روزانه باعث شده که مدیریت کمتر به هوش تجاری برسند.
