به گزارش خبرنگار ایبِنا، کارتخوان فروشگاهی به سبب تعدد ابزار و نیز تعداد و مبلغ تراکنش‌ها از اهمیت ویژه‌ای نسبت به سایر ابزارهای پذیرش در شبکه پرداخت الکترونیک کارتی برخوردار هستند. به همین علت به‌طور ویژه عملکرد کارتخوان فروشگاهی شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پرداخت در این گزارش برای دوره اسفندماه سال ۹۶بررسی شده است.
سهم هر یک از شرکت‌های PSP از تعداد تراکنش‌های کارتخوان فروشگاهی در استان‌های کشور
سهم هر یک از شرکت‌های PSP از تعداد تراکنش‌های کارت‌خوان‌های فروشگاهی به تفکیک استان‌های کشور در اسفندماه ۱۳۹۶ در جدول زیر ارائه‌شده است۰
بر اساس اطلاعات جدول فوق، درمجموع شرکت‌های"به پرداخت ملت"، "پرداخت الکترونیک سامان" و "آسان پرداخت پرشین" بیشترین سهم از تعداد تراکنش‌های کارتخوان فروشگاهی را در اکثر استان‌های کشور داشته‌اند. شرکت "به پرداخت ملت" به طور تقریبی در تمام استان‌ها، با اختلاف نسبت به سایر شرکت‌ها از تراکنش‌های کارتخوان فروشگاهی پشتیبانی می کند.
سهم هر یک از شرکت‌های PSP از تعداد کارتخوان فروشگاهی فعال سیستمی در استان‌های کشور
سهم بازار هر شرکت PSP از تعداد کارتخوان فروشگاهی فعال سیستمی هر استان را برای اسفندماه ۱۳۹۶ در جدول زیر ارائه‌شده است.
همان‌گونه که مشاهده می شود، شرکت‌های "کارت اعتباری ایران کیش"، "به پرداخت ملت" و "تجارت الکترونیک پارسیان" به ترتیب بیشترین سهم از بازار را از این منظر در اکثر استان‌های کشور داشته‌اند. این امر با توجه به سهم شرکت‌های PSP در پشتیبانی از تعداد کارت‌خوان‌های فعال سیستمی، قابل‌انتظار است.
شاخص اثربخشی کارتخوان فروشگاهی فعال سیستمی در بعد کشوری
دو شاخص تعداد کارت‌خوان‌های فروشگاهی و تعداد تراکنش‌های آن در کنار یکدیگر می‌توانند تعیین‌کننده عملکرد شرکت و توزیع مناسب این ابزارها توسط شرکت‌ها باشد که برای این منظور می‌توان شاخص اثربخشی کارتخوان فروشگاهی فعال سیستمی را تعریف کرد.
این شاخص بیانگر نسبت سهم هر شرکت از تراکنش‌های کارتخوان فروشگاهی به سهم آن شرکت از ابزار کارتخوان فروشگاهی است. عدد حاصل میزان اثربخشی کارت‌خوان‌های یک شرکت در شبکه پرداخت الکترونیک را نشان می‌دهد و مقدار آن بیانگر میزان توانایی یک شرکت در جذب تراکنش‌ها است. درواقع چنانچه مقدار این شاخص برای شرکتی برابر یک باشد، بدین معنی است که آن شرکت توانسته است دقیقاً به‌اندازه سهمی که در ابزارها دارد، از بازار تراکنش‌ها به دست آورد و چنانچه مقدار شاخص بالاتر از یک باشد یعنی شرکت بیشتر از سهمی که از ابزارها دارد، موفق به جذب تراکنش شده است.
شاخص اثربخشی کارت‌خوان‌های فروشگاهی فعال سیستمی برای هر یک از شرکت‌های PSP در اسفند ۱۳۹۶ در جدول زیر محاسبه‌شده است.
سه شرکت "به پرداخت ملت"، "آسان پرداخت پرشین" و"پرداخت الکترونیک سامان" به ترتیب با پوشش ۱.۶۶۹، ۱.۳۷۱، ۱.۳۶۳ در جایگاه اول تا سوم در این شاخص قرار دارند. و همچنین، شرکت "تجارت الکترونیک پارسیان" با سهم ۱.۰۲۶ درصدی همچنان با بهره‌جویی از افزایش بیشتر سهم تراکنش‌های کارتخوان فروشگاهی آن در مقابل سهم ابزار کارت‌خوان‌های فعال سیستمی‌اش به رقمی بالاتر از یک در شاخص اثربخشی دست‌یافته‌اند که نشانگر این است که جذب تراکنش‌های این شرکت‌ها بر روی کارت‌خوان‌ها بیشتر از سهم تعداد کارت‌خوان‌هایشان از کل کارت‌خوان‌های کشور بوده است. به‌عبارت‌دیگر نحوه توزیع کارت‌خوان‌های فروشگاهی این شرکت‌ها به‌گونه‌ای بوده که در جذب بیشتر تراکنش‌ها به نسبت سایر شرکت‌ها موفق‌تر عمل نموده‌اند.
شاخص اثربخشی کارت‌خوان‌های فروشگاهی فعال سیستمی هر شرکت PSP برای دو ماه متوالی بهمن و اسفند ۱۳۹۶ در جدول زیر با یکدیگر مقایسه شده‌اند.
اطلاعات جدول فوق بیانگر این است که اثربخشی شرکت "الکترونیک کارت دماوند" با عددی برابر با ۰.۱۰۱ بالاترین تغییر را داشته است. این اطلاعات حاوی این نکته است که سیاست‌های شاپرک مبنی بر غیر فعال‌سازی برخی پایانه‌های فاقد تراکنش شرکت‌ها در چندین ماه اخیر باهدف افزایش میزان اثربخشی به دلیل تعریف پایانه‌های جدید و عمدتاً کم تراکنش چندان موفق نبوده است.
همان‌گونه که ذکر شد دو شاخص تعداد کارت‌خوان‌های فروشگاهی و تعداد تراکنش‌های آن در کنار یکدیگر می‌توانند تصویر خوبی از توزیع مناسب این ابزارها از سوی هر یک از شرکت‌های PSP را ارائه دهند. نکته مهمی که دراین‌بین وجود دارد در شبکه شاپرک کارت‌خوان‌های فروشگاهی فعالی وجود دارند که فاقد تراکنش هستند ازاین‌رو وضعیت آن‌ها در شبکه فعال است ولیکن تراکنشی از سوی آن‌ها وارد شبکه‌ی پرداخت نمی‌شود. به همین منظور در این بخش از گزارش، نحوه‌ی جایابی کارت‌خوان‌های فروشگاهی تراکنش دار در کشور و همچنین بررسی میزان توانایی یک شرکت در جذب تراکنش‌ها، شاخص اثربخشی به ازای سهم تراکنش‌های کارتخوان فروشگاهی هر شرکت به سهم آن‌ها از تعداد کارت‌خوان‌های فروشگاهی تراکنش دار بازتعریف شده و به‌عنوان شاخص اثربخشی کارت‌خوان‌های فروشگاهی تراکنش دار ارائه می‌گردد.
بر اساس این گزارش چنانچه، مقدار این شاخص برای شرکتی برابر یک باشد، بدین معنی است که آن شرکت توانسته است دقیقاً به‌اندازه سهمی که در ابزارهای تراکنش دار دارد، از بازار تراکنش‌ها به دست آورد و چنانچه مقدار شاخص بالاتر از یک باشد یعنی شرکت بیشتر از سهمی که ابزارهای مزبور دارد، موفق به جذب تراکنش شده است.
شاخص اثربخشی کارت‌خوان‌های فروشگاهی برحسب ابزارهای کارتخوان فروشگاهی تراکنش دار در جدول زیر ارائه‌شده است.
همانند اثربخشی کارتخوان های فعال سیستمی، در شاخص اثربخشی کارت‌خوان‌های فروشگاهی تراکنش دار نیز علاوه بر سه شرکت "به پرداخت ملت"، "پرداخت الکترونیک سامان" و"آسان پرداخت پرشین" که با سهم ۱.۵۸۲، ۱.۳۰۱ و ۱.۲۶۲ جایگاه اول تا سوم را به خود اختصاص دادند و شرکت "تجارت الکترونیک پارسیان" با سهم ۱.۰۰۶ درصدی هم‌عددی بالاتر از یک داشته است. بدین معنا که جذب تراکنش‌های این شرکت‌ها بر روی کارت‌خوان‌های تراکنش دار بیشتر از سهم تعداد کارت‌خوان‌هایشان از کل کارت‌خوان‌های تراکنش دار کشور بوده است. به‌عبارت‌دیگر نحوه توزیع کارت‌خوان‌های فروشگاهی این شرکت‌ها به‌گونه‌ای بوده که در جذب بیشتر تراکنش‌ها به نسبت سایر شرکت‌ها موفق‌تر عمل کرده‌اند.
با مقایسه‌ی ارقام این شاخص بین ماه جاری و ماه گذشته، می‌توان چنین اذعان داشت که عملکرد شرکت‌ها در نحوه توزیع کارت‌خوان‌های فروشگاهی تراکنش دار نسبت به بهمن‌ماه تقریباً تغییر خاصی نداشته است. البته بیشترین تغییر در شاخص اثربخشی کارتخوان فروشگاهی تراکنش دار در شرکت "الکترونیک کارت دماوند" با افزایش ۰.۱۲۶ واحدی رخ داده است.
