به گزارش خبرنگار ایبِنا، ۲۸ شهریور ماه سال قبل بانک مرکزی از سامانه ای با عنوان صیاد رونمایی کرد که قرار بود طی آن یکپارچه سازی چک انجام شود؛ اقدامی که منجر به افزایش میزان اطمینان و اعتماد به چک خواهد شد و از طریق اصلاح برخی رویه ها، امکان درخواست الکترونیکی و همچنین استعلام وضعیت حساب صادرکننده چک وجود دارد.
زمان پیش بینی شده برای کامل شدن چرخه صدور چک های صیادی در بانک های کشور نیز نیمه اردیبهشت اعلام شده بود که این زمان به پایان شهریورماه تغییر یافت. در روزهای اخیر بانک ملی از توقف صدور و توزیع چک های غیرصیادی در شعب این بانک خبر داد و اعلام کرد: بانک ملی در عمل به دستورات بانک مرکزی برای پیاده سازی کامل سامانه صدور یکپارچه الکترونیکی چک (صیاد)، صدور و توزیع چک های غیر صیادی را متوقف کرد.
اطلاعیه بانک‌ها درباره چک‌های صیادی
این بانک در توصیف چک های صیادی اعلام کرد: سامانه صیاد با متمرکزسازی درخواست‌های دسته چک، امکان اعتبار سنجی صاحبان حساب و امضا را فراهم ساخته و از اختصاص دسته چک به افراد فاقد صلاحیت و بد سابقه جلوگیری می‌کند.
در پی این اعلام، بانک صادرات ایران نیز عنوان کرد که این بانک چک های طرح قدیم (غیر صیادی) سایر بانک ها را تنها تا پایان مرداد ماه ٩٧ پذیرش خواهد کرد. در اطلاعیه این بانک آمده است: با تمدید مهلت پذیرش چک های طرح قدیم تا ٣٠ مرداد ماه ٩٧، چک های طرح قدیم (غیر صیادی) تاریخ آینده سایر بانک ها، به شرط آنکه تاریخ روی چک تا همین زمان در سامانه واگذاری چک الکترونیک ثبت شده باشد، در شعب بانک صادرات ایران پذیرش خواهند شد و بر این چک های تاریخ آینده طرح قدیم که بعد از این تاریخ در سیستم ثبت شوند از سوی سامانه چکاوک عودت خواهند شد.
بنا بر این گزارش، بانک صادرات از ابتدای شهریور ماه سال جاری چک های قدیمی را نمی پذیرد و مشتریان برای دریافت وجه این چک ها به نزدیک ترین شعبه بانک صادر کننده راهنمایی خواهند شد. هرچند بانک مرکزی در قالب سامانه صیاد نسل جدیدی از چک های بانکی را به متقاضیان معرفی کرده است، اما ضوابط صدور چک تغییری نکرده و به گفته ناصر حکیمی؛ معاون فناوری های نوین بانک مرکزی، مشتریان برای دریافت چک باید به شعب مراجعه کنند و البته در قالب امکان جدید، می توانند درخواست اینترنتی نیز ارایه کنند.
بانک سامان نیز در اطلاعیه ای اعلام کرد: تمام دارندگان حساب‌های جاری بانک سامان که دسته‌چک طرح قدیمی در اختیار دارند، حداکثر تا تاریخ ۳ شهریور ۱۳۹۷ باید نسبت به استفاده از برگه‌های چک باقی‌مانده یا ارجاع آن به شعب بانک اقدام کنند تا پس از اعتبارسنجی، دسته‌چک جدید با طرح صیاد در اختیار آنها قرار گیرد.
براساس دستورالعمل بانک مرکزی، از چهارم شهریور ماه چک‌های جاری که شناسه یکتای صیاد نداشته باشند، قابلیت وصول در سامانه چکاوک را نخواهند داشت و فقط در شعب بانک صادرکننده، قابل وصول خواهند بود.
ویژگی‌های چک‌های نسل جدید
نکته حائز اهمیت در صدور چک های صیادی علاوه بر یکسان سازی شکل ظاهری و ابعاد دسته چک ها، افزایش اطمینان بخشی به مشتریان بانکی و تلاش برای کاهش حجم چک های برگشتی است. در قالب سامانه جدید صدور چک نه تنها مشتریان می توانند از میزان اعتبار و وضعیت صادرکننده چک اطمینان حاصل کنند، خود شعب بانک ها نیز می توانند با استعلام وضعیت مشتری، اشتباه در صدور دسته چک های جدید برای مشتریان دارای چک های برگشتی و مشکل دار را متوقف کنند.
برای چک های صیادی سه سطح ویژگی امنیتی تعریف شده است: در سطح اول سری و سریال های چک به صورت برجسته چاپ شده که با لمس قابل تشخیص است. در سطح دوم ویژگی های امنیتی نگاه کردنی مانند واتر مارک و طرح مخفی در برگه چک وجود دارد که این دو سطح به راحتی توسط عموم مردم قابل تشخیص است.
در سطح سوم نیز ویژگی های امنیتی حرفه ای به چک ها افزوده شده که قابل تشخیص توسط ابزارها است و برای بانکداران و اشخاصی که استفاده مستمر و مکرری از چک ها دارند قابل استفاده است. سامانه صیاد به صورت ۲۴ ساعته از طریق سامانه پیامکی به درخواست های استعلامی پاسخ خواهد داد.
درج کدهای ویژه در چک‌های جدید
ناصر حکیمی پیش از این با تاکید بر اینکه سامانه صیاد یک سامانه متمرکز است بیان داشت: آمار، اطلاعات و عملکرد هر کسی که متقاضی دسته چک باشد از طریق یک سامانه متمرکز در صیاد استعلام می شود و در صورتی که اهلیت لازم را برای گرفتن دسته چک داشته باشد فرآیند صدور دسته چک برای وی اتفاق می افتد.
معاون فناوری های نوین بانک مرکزی گفت: ویژگی بسیار مهم دیگر سامانه صیاد این است که یک شماره منحصر به فرد بر روی هر برگ چک درج می شود که دریافت کننده چک می تواند این رقم را به سامانه پیامکی بانک مرکزی ارسال کند و در همان لحظه مطلع شود صادر کننده چک سوء سابقه داشته یا نه و آیا حساب او مسدود شده یا نه و یا قبلا چک برگشتی داشته یا نه؟
وی افزود: اگر مشکلی وجود داشته باشد همان لحظه گیرنده متوجه می شود و می تواند قبل از اینکه چک را دریافت کند معامله را قطعی نکند و این اطمینان نسبی به افراد می دهد که اولاً اصالت چک اطمینان بخش است و بعد وضعیت صاحب چک استعلام شده است.
مسعود رحیمی؛ مدیر کل ریالی و نشر بانک مرکزی با برشمردن برخی دلایل بانک مرکزی برای تمدید مهلت اجرای پروسه صدور چک های صیادی در بانک ها، گفت: با توجه به ابعاد گسترده طرح صیاد و لزوم اعطای فرصتی به بانک‌ها برای هماهنگی با سامانه جدید و انجام اقدامات لازم به صورت کامل و همچنین حجم بالای چک‌های قدیمی در دست مردم، تاریخ مدنظر تمدید شد.
دلایل تمدید مهلت اتصال بانک‌ها به سامانه صیاد
وی خاطرنشان کرد: از مواردی که در حال حاضر در دست انجام بوده و برای رسیدن به اهداف پروژه مهم است به چند مورد اشاره می کنم:
اتصال تمامی شعب بانک‌ها به سامانه صیاد به منظور خدمت‌رسانی صحیح به تمام نقاط کشور
برقراری تمهیدات لازم در ایستگاه کاری چکاوک بانک‌ها به منظور درج داده‌های لازم از جمله شناسه استعلام صیادی در راستای اعمال ممانعت سیستمی به جهت عدم پذیرش چک‌های با طرح قدیم در چکاوک
تجهیز کامل شعب بانک‌ها به دستگاه‌ها و تجهیزات لازم جهت درج و خوانش بارکد دوبعدی به منظور افزایش سرعت پذیرش چک و کاهش اشتباهات کاربری
راه‌اندازی کامل سامانه استعلام همگانی چک به منظور اطلاع‌رسانی به موقع و مناسب سوابق اعتباری صاحبان حساب به ذینفعان چک در جهت ایجاد شفافیت اطلاعاتی به منظور اخذ تصمیم مناسب و کاهش حجم چک برگشتی
ایجاد مکانیسم مناسب جهت پذیرش چک‌های مدت‌دار از قبل واگذار شده در شعب به منظور جلوگیری از تحمیل زحمت مضاعف به اشخاص حقیقی و حقوقی به جهت بازپس‌گیری چک‌ها
علاوه بر این به دلیل عدم اعلام فراخوان مناسب از سوی بانک‌ها، استقبال دارندگان دسته‌چک برای تعویض آن قابل توجه نبوده و لازم است اطلاع‌رسانی صحیح توسط بانک‌ها برای تغییر چک‌های قدیمی انجام شود.
