به گزارش ایبِنا؛ روز یکشنبه نهم بهمن سال جاری، قرارداد اتصال سامانه‌های پیام رسان ملی بانک‌های ایران و روسیه با حضور معاون بانک مرکزی روسیه و معاون بین الملل بانک مرکزی ایران به امضا رسید.
سامانه پیام رسانی مالی الکترونیکی (سپام) به منظور الکترونیکی کردن مراودات بانکی و ایجاد زیرساخت یکپارچه خدمت‌رسانی میان ایران و روسیه راه اندازی شد، با استفاده از سپام نه تنها برای اولین بار یک زیرساخت پیام رسانی واحد مالیِ ملی در کشور برای همه مراودات مالی عمده بانک‌ها از قبیل اعتبارات اسنادی ارزی و ریالی، ضمانت‌نامه‌های ارزی و ریالی، حوالجات ارزی، مکاتبات، استعلام‌ها و مذاکرات از طریق یک شبکه واحد پیام رسانی فراهم است، بلکه امکان اتصال به بانک‌های خارجی در خارج از کشور را می‌توان به گونه‌ای برقرار کرد که بدون به کارگیری امکانات مؤسسه سوئیفت و نگرانی‌های مربوط به آن، با زبانی مشترک و آشنا، تعاملات مالی با آخرین فناوری‌های موجود صورت گیرد.
کریمی، معاون بین الملل بانک مرکزی، درباره سامانه پیام رسانی مالی الکترونیکی سپام می‌گوید: در حال حاضر شبکه پیام‌رسانی دو کشور به یکدیگر متصل شده و همه بانک‌های دو کشور نیز می‌توانند به یکدیگر متصل شوند و برای شروع، یک بانک از ایران و بانک دیگری از کشور روسیه انتخاب شدند که نخستین پیام را تبادل کنند. علاوه بر این، طی روز‌های آینده نیز که هیأت فنی بانک مرکزی روسیه در ایران هستند، زمینه‌سازی برای ارتباط و ارسال همه پیام‌ها میان بانک‌های دو کشور فراهم می‌شود.
در ادامه گفت وگو با محسن کریمی را می‌خوانید:
به تازگی سامانه پیام رسانی مالی الکترونیکی سپام میان ایران و روسیه راه انداری شده است. به عنوان اولین سوال بفرمایید اساسا چرا به چنین پیام رسانی میان بانک‌های کشور و سایر کشور‌ها نیاز داریم؟
کریمی: در یک سال گذشته سند اقدام مشترک بین بانک‌های مرکزی دو کشور به امضا رسیده بود، طبق برنامه ریزی انجام شده، با امضای قرارداد اتصال سامانه‌های پیام رسان ملی بانک‌های ایران و روسیه، اولین اقدام از سند مورد اشاره بوده که عملیاتی شد. براین اساس، سامانه‌های پیام رسان بانکی ملی دو کشور به یکدیگر متصل شدند و این امکان نیز فراهم شد که همه بانک‌های عضو سامانه پیام رسانهای بانکی ملی ایران با همه بانک‌های کشور روسیه تبادل پیام‌های بانکی داشته باشند. یعنی، بانک‌ها برای این که باهم تبادل داشته باشند، نیازمند یک سیستم پیام رسان استاندارد هستند. وجود این پیام‌رسان در سراسر دنیا وجود داشته و یک موضوع متعارف در همه دنیا است. این پیام رسانی در برخی دیگر از کشور‌ها به سوییفت شنتاخته می‌شود. ایران به دلایل مختلف از سوی موسسه سوییفت تحریم شده و همین مساله ارتباط بانک‌های کشور با بانک‌های سایر کشور‌ها را دچار چالش کرده است.
با توجه به عملکرد موسسه بین المللی سوییفت در قبال ایران، پیام رسانی بانکی داخلی امکام اتصال با بانک‌های خارجی دارد؟
کریمی: کشور‌هایی مانند ایران که با سیستم سوییفت به مشکل خورده اند، از سیستم‌های پیام رسان ملی خودشان رونمایی کرده اند. مثلا ما در ایران پیام رسان بانکی خودمان را ایجاد کرده ایم. روسیه پیام رسان بانکی خود را برای بانک‌های داخلی خود ایجاد کرده است. ولی این پیام رسانهای داخلی برای ارتباط گرفتن با بانک‌های خارجی، دچار مشکلات فراوانی هستند. چون بانک‌های خارجی جزو شبکه‌های ملی نیستند پس نمی‌توانند باهم تبادل داشته باشند.
آنچه طی روز‌های گذشته میان دو کشور ایران و روسیه انجام شده است، در زمینه همین پیام رسانهای ملی بوده است یا اتفاق دیگری رخ داده است؟
کریمی: آنچه بین ایران و روسیه در این زمینه رخ داده، این است که ما شبکه پیام رسان ملی بانکی دو کشور را به هم متصل کرده ایم و عملا از سوییفت بی نیاز شده ایم. بانک‌های ایرانی وقتی می‌خواهند با بانک‌های روسی تبادل پیام بانکی داشته باشند، این پیام می‌تواند باز کردن LC یا حواله یا ضمانت نامه باشد، دیگر نیازی به استفاده از سوییفت ندارند. هر بانکی که در این شبکه عضو باشد، می‌تواند در شبکه ملی خودشان پیام را ارسال کرد و طرف مقابل نیز در همان شبکه ملی مقصد این پیام را دریافت کند. یعنی شبکه‌های ملی ایران و روسیه به یکدیگر متصل شده اند.
یعنی بانک‌های دو کشور در این شبکه به یکدیگر وصل شده اند؟
کریمی: بانک‌های دو کشور را عضو شبکه هم نکرده ایم. فقط شبکه‌های ملی دو کشور به یکدیگر متصل شده اند. به عبارت دیگر، سوییچ دو شبکه ملی ایران و روسیه به یکدیگر متصل شده اند.
با این تفاسیر کشور‌های دیگر هم می‌توانند وارد این نقطه اتصال دو کشور شوند. آیا تقاضایی برای این موضوع وجود داشته است یا اصلا برنامه‌ای برای اتصال سایر کشور‌ها به پیام رسانهای ملی ایران و روسیه در نظر گرفته شده است؟
کریمی: بله، با اتصال سامانه‌های پیام رسان ملی بانک‌های ایران و روسیه، حدود ۷۰۰ بانک روسی می‌توانند با بانک‌های ایرانی تبادل پیام مالی داشته باشند. به غیر از این بانک‌های روسی، ۱۰۶ بانک غیر روسی از ۱۳ کشور دیگر هم به این سامانه پیام رسان متصل شده و می‌توانند با بانک‌های کشور تبادلات مالی داشته باشند. همه بانک‌های این ۱۳ کشور، عضو شبکه روسیه نیستند. از هر کشور ۷ یا ۸ بانک هستند عضو پیام رسان روسیه بوده و با اتصال پیام رسان ملی ایران و روسیه آن‌ها هم می‌توانند از این شبکه پیام رسان استفاده کنند. از این به بعد، شبکه بانکی ایران نیز می‌تواند جذابیت‌های خاص خود را داشته باشد. زیرا بانک‌های ایران نیز به بانک‌های دیگر کشور‌ها متصل شده و می‌توانند با آن‌ها تبادل پیام داشته باشند. ممکن است ما هم بتوانیم یک سری کشور‌های اطراف خود را ترغیب کنیم تا به شبکه ملی پیام رسان ایران متصل شوند. با اینکار ما مزیت استفاده از پیام رسانهای ان‌ها را خواهیم داشت و آن‌ها هم می‌توانند به شبکه‌های پیام رسان دیگر کشور‌ها هم متصل شوند.
فعال نبودن سیستم پیام رسانهای یک کشور با سایر کشور‌ها چه مشکلاتی را ایجاد می‌کند؟
کریمی: زمانی که ارتباطات بانکی فراهم نباشد، روابط و مراودات تجاری و بازرگانی دچار مشکل می‌شود. از این رو با اتصال پیام رسانهای ملی ایران و روسیه، زمینه فنی ارتباطات بانکی دو کشور با یکدیگر فراهم شد. این موضوع همه پیام‌های استاندارد بانکی شامل ال سی، حواله، ضمانت نامه بانکی و ... را دربر می‌گیرد.
اتصال پیام رسانهای ملی ایران و روسیه با یکدیگر امتحانی هم انجام شده است؟
کریمی: در حال حاضر شبکه پیام رسانی دو کشور به یکدیگر متصل شده و همه بانک‌های دو کشور نیز می‌توانند به یکدیگر متصل شوند و برای شروع، یک بانک از ایران و بانک دیگری از کشور روسیه انتخاب شدند که نخستین پیام را تبادل کنند. علاوه بر این، طی روز‌های آینده نیز که هیأت فنی بانک مرکزی روسیه در ایران هستند، زمینه سازی برای ارتباط و ارسال همه پیام‌ها میان بانک‌های دو کشور فراهم می‌شود.
همانظور که گفتید، اتصال شبکه پیام رسان ملی دو کشور ایران و روسیه نخستین گام برای اجرای توافقنامه بانک‌های مرکزی دو کشور است. گام بعدی در این زمینه چیست و آیا استفاده از پول ملی دو کشور در مبادلات نیز به مرحله اجرا رسیده است؟
کریمی: در توافقنامه بانک‌های مرکزی ایران و روسیه، گام‌هایی تعریف شده است که اولین قدم آن همین اتصال پیام رسانهای ملی دو کشور است. یکی دیگر از آن اقدامات به کارگیری پول‌های ملی در مبادلات تجاری است. یعنی در مرحله اول سوییفت ملی بین دو کشور ایجاد شده است. اقدام دیگر هم پول‌های ملی است که چند ماه دیگر عملیاتی می‌شود. ولی هر اقدام بانکی را بخواهیم انجام دهیم، در مرحله اول، نیازمند یک سیستم پیام رسان هستیم که این اولین اقدام بوده و پیش نیاز همه اقدامات دیگر است. وقتی بانک‌ها بتوانند در شبکه بانکی به یکدیگر سرویس دهند دیگر نیاز تجار به این که در صرافی‌ها و بازار آزاد مسائل خود را حل کنند، کم می‌شود و در شبکه بانکی همه نیاز‌های دو کشور انجام می‌شود. چون شبکه بانکی خدمات بهتری به آن‌ها می‌دهد. شبکه‌های بانکی می‌توانند، ال سی و ضمانت نامه و تعهد پرداخت نیز برای بانک‌های مقصد صادر کنند؛ بنابراین از این جهت، خدمات بانکی رویه استاندارد و رویه معمول خود را می‌توانند داشته باشند. در صورتی که این اتفاق بیافتد، در نرخ ارز تاثیرگذار است. ولی نه از آن جهت که این سیستم به پول ملی و ارزش آن ارتباط مستقیم دارد. بحث روبل-ریال در گام بعدی است که می‌تواند تاثیر زیادی بر روی ارزش پول ملی و نرخ سایر ارز‌ها نیز بگذارد. ولی این سیستم پیش نیاز همه اقدامات است.
برنامه بعدی بانک‌های مرکزی برای اجرای توافقنامه اشاره شده چیست؟
کریمی: بنای ما بر این است که اقدامات خود را محرمانه نگه داریم و وقتی عملیاتی شد، آن را رسانهای کنیم. اتصال پیام رسانهای ملی از سوی دو کشور غیرقابل توقف است. به این معنا که بانک‌های دو کشور در یک زمین بازی ساخته شده توسط بانک‌های مرکزی دو کشور، در تعامل خواهند بود و از طرفی زیرساخت‌های این امر به هیچ عنوان غربی و وابسته به نظام سلطه نیست. در صورتی که اقدامی هنوز عملیاتی نشده، اعلام شود، دشمن نمی‌گذارد، این رخداد به درستی عملیاتی شود. اما باید در این زمینه گفت اقدامات دیگری مرحله به مرحله طراحی شده و در حال اجرایی شدن است که به محض عملیاتی شدن، آن را رسانهای نیز خواهیم کرد. در مورد پول ملی، چون بین روسای جمهور دو کشور صحبت شده، قطعا به کارگیری پول‌های ملی جزو اقداماتی است که قبلا رسانهای شده و در دست پیگیری است.
برخی به اشتباه اتصال شبکه پیام رسان ملی ایران و روسیه را همان اتصال شبکه‌های بانکی میر روسیه و شتاب ایران می‌دانند؛ در اینباره توضیح می‌دهید؟
کریمی: بله، همه فکر می‌کنند ارتباط میر و شتاب یعنی اتصال همین پیام رسانهای ملی دو کشور. این پیام رسانی یک بحث است و اتصال میر و شتاب یک بحث دیگر؛ یکی دیگر از اقدامات آتی هم همین اتصال میر و شتاب است. یعنی شبکه کارتی دو کشور به هم وصل خواهد شد. الان بانک‌های دو کشور به هم وصل شده اند و باهم می‌توانند پیام رد و بدل کنند. سوییچ پرداخت کارتی هم اگر وصل شود، مردم می‌توانند با کارت بانکی خود در کشور مقابل در مغازه‌ها خرید کنند. این موضوع نیازمند این است که هم این سوییفت ملی بین دو کشور برقرار باشد و هم کارت‌ها برقرار شوند. اتصال میر و شتاب هنوز رخ نداده است. الان سیستم پیام رسان بانکی دو کشور به هم وصل شده اند و از سوییفت بی نیاز شده ایم.
اتصال میر و شتاب چه زمانی رخ می‌دهد؟
کریمی: اتصال میر روسیه به شتاب ایران، جزو برنامه‌هایی است که برای اجرایی شدن آن زمانبندی مشخص وجود دارد. گفته شده در ماه‌های آینده این اتفاق می‌افتد. باید در این زمینه بگوییم امیدوارم در سال آینده و نیمه دوم سال این مساله نیز انجام شود.
منبع: فارس
