به گزارش خبرنگار ایبِنا، تعیین دلار به عنوان یک پول جهان‌روا پس از جنگ جهانی دوم، آمریکا را به برترین قدرت اقتصادی جهان و ارز آن را به معتبر‌ترین ارز جهانی تبدیل کرد. پس از آن نیز اقتصاد کشورهای جهان به دلار گره خورد و همین مسئله برای آمریکا تبدیل به سلاحی برای اعمال قدرت به کشورهای دیگر شد. ایالات متحده آمریکا در سال‌های اخیر به قدری از این سلاح استفاده کرده است که کشور‌ها را به فکر استفاده نکردن از دلار و بی‌اعتبار کردن آن انداخته است.
در حال حاضر ایالات متحده آمریکا بیش از ۱۶ کشور را مورد تحریم قرار داده است و اگر تحریم ساکنان دیگر کشور‌ها توسط آمریکا را نیز در نظر بگیریم، آمریکا در بیش از ۳۰ کشور اعمال تحریم کرده است. همین اعمال قدرت‌ها باعث شده تا کشورهای جهان برای حذف دلار از مبادلات و عبور از هژمونی آن متحد شده و برنامه‌هایی را در نظر بگیرند.
انتقال قدرت از شرق به غرب و چندقطبی شدن قدرت جهانی، روندی است که از سال‌ها پیش بسیاری از آینده پژوهان نوید آن را داده‌اند. تحولات پس از جنگ اوکراین نیز حاکی از تسریع این فرآیند است. ظهور قطب‌های جدید اقتصادی در جهان از جمله هند و چین، هژمونی چین در شرق آسیا، وابستگی اروپا به گاز روسیه و نفت خاورمیانه، روند خروج آمریکا از مناطق جهان و جایگزینی آن با قدرت‌های منطقه‌ای، گرایش قدرت‌های نوظهور به ترتیبات جدید اقتصادی در تجارت جهانی و استفاده از ارز‌های جایگزین دلار در سطح جهانی همگی از نشانه‌های تسریع در فرآیند انتقال قدرت سیاسی و اقتصادی در جهان هستند.
تحولات دیگری مثل از سرگیری روابط ایران و عربستان و همچنین توافقات روسیه و چین با عربستان مبنی بر استفاده از ارز‌های محلی در خرید نفت نیز نشان از شروع تحولاتی مهم در مبادلات جهانی دارد.
شکست آمریکا در جنگ جهانی دلار از زبان ترامپ
ترامپ، رئیس جمهور سابق ایالات متحده آمریکا در مصاحبه‌ای با شبکه فاکس نیوز، اظهار کرده است: ایران بواسطه چین با عربستان سعودی همراه شده و چین دارد غلبه می‌کند. من از تعدادی افراد شنیدم که می‌گفتند «دلار هرگز معیار بودن خود را از دست نمی‌دهد» آیا آن‌ها شوخی می‌کنند؟ چین می‌خواهد ارز استاندارد و معیار را تغییر دهد و اگر این اتفاق بیافتد، برای آمریکا مثل شکست در یک جنگ جهانی است. اگر این اتفاق بیافتد به معنی واقعی کلمه، ما یک کشور درجه دو خواهیم بود. آمریکا در حال از دست دادن بزریل، کلمبیا و آمریکای جنوبی است. ما حتی ایران و همچنین روسیه را نیز از دست داده‌ایم.
چین را به دلیل «سیاست چین واحد» از دست داده‌ایم و می‌بینیم که فرانسه نیز در حال بازبینی سیاست‌های خود است. چه اتفاقی در حال رخ دادن است؟ آمریکا دارد قافیه را می‌بازد. پول ما چیزی است که ما را قدرتمند و قوی می‌کند و اگر ارز خود را از دست بدهیم، این معادل شکست در یک جنگ جهانی است.
حرکت به سمت جهان پسا دلار
روچیر شارما؛ کارشناس شبکه CNBC می‌گوید: رخداد‌های بعد از آغاز جنگ اوکراین، فاصله بین توانمندی مالی و اقتصادی آمریکا را نشان داد و حالا هم نوبت به گسست توانایی ژئوپولیتیک آمریکا رسیده است. چین با میانجیگری در خاورمیانه، به دنبال ایفای نقش بسیار بزرگتری در عرصه جهانی است و آمریکا می‌بیند که به حاشیه رانده شده است؛ بنابراین چیزی که با آن مواجهیم گسست بزرگی است که بین قدرت مالی و قدرت ژئوپولیتیک آمریکا به وجود آمده است.
همه تغییرات با شتاب در جریان‌اند و نکته مهمی که وجود دارد، کاهش ارزش دلار در روز‌های اخیر است، در حالی که همه دلار را پشتوانه امنی می‌دانند، بنظر می‌رسد بزرگترین تحول طی سال‌های گذشته در حال رخ دادن است. با کاری که آمریکا در اعمال تحریم‌ها علیه روسیه انجام داد و حوادث سال‌های اخیر، بسیاری از کشور‌ها از جمله چین و هند به دنبال تنوع بخشیدن و رهایی از معیار دلار برای تجارت هستند. آن‌ها فهمیده‌اند جهان بیش از اندازه به آمریکا وابسته شده است و به دنبال کنار گذاشتن دلار هستند. کشورهای جهان پیمان‌های دوجانبه برای استفاده از ارز‌های ملی منعقد می‌کنند و کشور‌هایی مثل چین نیز در حال تنوع بخشی هستند و اوراق قرضه کشورهای دیگر را می‌خرند.
از اندونزی گرفته تا اروپا همه به فکر کنار گذاشتن دلار هستند. چنین تحولی در جریان است و کم کم داریم به سوی جهان پسا دلار حرکت می‌کنیم.
اتحاد کشور‌ها برای دلارزدایی
اتحادیه جنوب شرق آسیا یا سازمان آسه آن شامل ده کشور مالزی، اندونزی، سنگاپور، تایلند، فیلیپین، برونئی، ویتنام، میانمار، کامبوج و لائوس است که با هدف ایجاد یک پایگاه تولید در بازار جهانی از طریق حذف تعرفه و موانع غیرتعرفه‌ای و جذب سرمایه‌گذاری خارجی به کشورهای عضو این اتحادیه تشکیل شده است. این اتحادیه به توافقات مهمی نیز با کشور‌هایی مثل چین، هند، ژاپن، کره جنوبی، استرالیا و نیوزلند برای توسعه روابط تجاری رسیده است.
اعضای اتحادیه آسه‌آن نیز تصمیم گرفته‌اند از کارت‌های اعتباری بانک‌های منطقه‌ای برای حذف دلار در مراودات تجاری ده کشور عضو این اتحادیه استفاده کنند و در مراودات تجاری خود دیگر از سامانه‌های پرداخت بانک‌های خارجی استفاده نکنند.
همچین کشورهای عضو بریکس که شامل برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی می‌شود تصمیم بر استفاده از یک ارز واحد به عنوان جایگزین در مبادلات خود گرفته‌اند.
کشورهای آسیایی از تصمیمی دیگر هم صحبت می‌کنند که بر اساس آن می‌خواهند یک صندوق مالی آسیایی را تاسیس کنند تا روابط تجاری آن‌ها از طریق ارز‌های ملی و ارز جایگزین دلار را تسهیل کند. این کشور‌ها قصد دارند تا اتحادیه پایاپای آسیا را که تشکیل شده از ۹ کشور و ایران نیز عضوی از آن است را با هدف استفاده از ارز‌های ملی در تجارت و حذف دلار و یورو از مبادلات، احیا کنند.
