به گزارش خبرنگار ایبنا؛ محمدرضا فرزین؛ رئیس کل بانک مرکزی در گفت‌وگوی ویژه خبری با تشریح برنامه این بانک برای مدیریت بازار ارز و اصلاح نظام بانکی، به تاثیر رئیس جمهوری ترامپ بر اقتصاد ایران اشاره کرد و افزود: انتخاب ترامپ در آمریکا تاثیر بزرگی روی بازارهای جهانی داشته و ما هم می‌توانیم آثار آن را از دو جنبه بررسی کنیم. در اولین وهله باید آثار آن بر اقتصاد ایران را در نظر بگیریم. اقتصاد ایران نه تجارتی با آمریکا دارد، نه وابستگی آنچنانی به اقتصاد آن و نه اینکه تعاملات مالی داریم.
وی افزود: در مجموع حلقه‌های وابستگی اقتصاد ایران با آمریکا و حتی اروپا بسیار محدود است و روابط اقتصادی آنچنانی نداریم. کل تجارت ما با اروپا به اندازه یک پنجم تجارت ایران با آمریکا نیست، بنابراین انتخابات آمریکا و ریاست جمهوری ترامپ به صورت مستقیم اثر زیادی بر اقتصاد ایران ندارد.
فرزین تاکید کرد: همانطور که پس از انتخاب ترامپ شاهد بودیم نوسانات بازار ارز بسیار پائین و کمتر از یک درصد بود.
وی با اشاره به اینکه پیروزی ترامپ با توجه به اینکه آمریکا اقتصاد بزرگی دارد بر اقتصاد تمام جهان اثرگذار است، گفت: از نظر اثرات غیر مستقیم، اقتصاد آمریکا اقتصاد بزرگی است و بر اقتصاد تمام جهان اثرگذار است.
رئیس کل بانک مرکزی ادامه داد: پس از انتخاب ترامپ برخی از رمزارز‌ها حتی تا ۲۰ درصد هم افزایش قیمت داشت و ارزش یورو نیز کاهش نسبتا زیادی داشت، اما این در حالی بود که ارز ما کمتر از یک درصد کاهش ارزش داشت که یکی از کمترین واکنش‌ها را نسبت به سایر کشور‌های جهان داشته‌ایم.
اقتصاد ما اقتصاد ۸ سال پیش که ترامپ آمده بود؛ نیست
فرزین در ادامه گفت: همزمان با انتخاب ترامپ بازارهای فلزات، رمزارز‌ها و سایر بازارهای جهانی ناآرام شد. ترامپ اگر مطابق روش گذشته خود عمل کند و روابط خود با خارج را کاهش دهد، می‌تواند فرصت‌ها و تهدید‌هایی برای کشور‌های دنیا داشته باشد. بخشی از هراس به وجود آمده به دلیل این است که ترامپ در دوره قبلی خود در چارچوب سیاست مرکانتیلیسم عمل کرد و از سیاست‌های جهانی‌سازی دوری کرد.
به گفته رئیس کل بانک مرکزی، اعمال محدودیت تجارت با آمریکا و کمتر کردن حضور تجاری در بازارهای دنیا توسط ترامپ، اثرات زیادی بر اقتصاد اروپا و چین خواهد داشت که برای ما هم تهدید و هم فرصت است، اما این مهم است که کنش‌گری ایران در قبال سیاست‌ها چه باشد.
وی با بیان اینکه باید تحلیل سیاسی هم از رفتار ترامپ و نوع برخورد او با مسائل مختلف و تحریم‌های ایران در نطر داشته باشیم و سیاست‌های خود را بر این اساس در نظر بگیریم، گفت: اقتصاد ما در همان روز اول نشان داد که در برابر چنین اتفاقاتی تاب‌آوری بالایی دارد.
فرزین تاکید کرد: اقتصاد ایران، اقتصاد ۸ سال پیش نیست که انتخاب ترامپ اثر زیادی بر آن داشته باشد. در حال حاضر تعامل اقتصادی ما با کشور‌های منطقه و کشور‌های عضو بریکس افزایش پیدا کرده و با عضویت ایران در بریکس سیستم‌های مدیریت تحریم تقویت شده و از قدرت لازم برای مقابله با شوک خارجی برخوردار هستیم. ارزیابی می‌کنم اگر بتوانیم کنش‌گری لازم را در برابر تصمیمات ترامپ داشته باشیم، حتی فرصت‌هایی نیز برای ما وجود دارد و می‌توانیم با تهدید‌ها مقابله کنیم.
تاب‌آوری بازارهای ایران پس از انتخابات آمریکا
فرزین با اشاره به اینکه از قبل برای شروع این دوران آمادگی کسب کرده‌ایم، اظهار کرد: بیش از دو سال است که عضو بریکس هستیم و بسیاری از پیشنهاداتی که در دست اجرا است را خود ما پیشنهاد کرده‌ایم تا در بریکس اجرایی شود. در حال حاضر بخشی از همکاری‌ها با کشور‌های عضو بریکس عملیاتی شده و استفاده از دلار را در تعاملات خود با بسیاری از کشور‌ها حذف کرده‌ایم و ذخایر ارزی مطمئنی را نیز داریم.
وی افزود: حضور ترامپ و رویکرد او می‌تواند باعث شود که همکاری‌ها در بریکس افزایش پیدا کند و کشور‌های عضو سعی می‌کنند که از فرصت تعامل با یکدیگر برای جلوگیری از اثرات سیاست‌های آمریکا استفاده کنند.
رئیس کل بانک مرکزی گفت: باید ببینیم سیاست‌های ترامپ چه خواهد بود و بر رفتار کشور‌های منطقه و اعضای بریکس چه تاثیری می‌گذارد؟ ایران با وجود تحریم‌ها هنوز کشوری با اقتصاد باز است و با بسیاری از کشور‌ها تعامل داریم که بسیار کمک کننده است.
فرزین اظهار کرد: خود بنده برای روز‌های اول در رابطه با نتیجه انتخابات آمریکا نگرانی داشتم، اما روز چهارشنبه که انتخاب ترامپ اعلام شد، نوسانات محدود بود و تاب‌آوری را در بازار‌ها شاهد بودیم. باید ایجاد هراس در بازار‌ها را در نظر بگیریم و تحت این شرایط بنظر می‌رسد اقتصاد ایران اثرپذیری زیادی از نتیجه انتخابات آمریکا نداشته باشد.
پیشرفت خوب سیاست تثبیت
فرزین ادامه داد: ما در حوزه ارز در ۲ سال گذشته، سیاست تثبیت را اتخاد کردیم و در چهارچوب آن به دنبال این بودیم تا نوسانات نرخ ارز در بازارهای مختلف را به حداقل برسانیم و نیازهای تجاری و غیرتجاری ارز را در یک نظام رسمی تامین کنیم.
وی گفت: در دو سال گذشته این برنامه پیشرفت خوبی داشته و همچنان ادامه پیدا خواهد کرد. یکی از مهمترین سیاست‌های ما توسعه مرکز مبادله بود، همین امروز حراج ربع سکه را داشتیم و در طول یک هفته گذشته با شروع این حراج ها، قیمت سکه ۲میلیون و ۳۰۰ هزار تومان کاهش یافته است.
رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به اینکه از ابزار‌های مختلف در بازار ارز و طلا استفاده خواهیم کرد، افزود: تلاش می‌کنیم در آینده با همکاری بورس کالا یک قاعده‌مندی در حوزه بازارهای ثانویه طلا هم ایجاد کنیم.
فرزین تصریح کرد: ما الان نرخ ترجیحی ۲۸۵۰۰ داریم که به کالا‌های اساسی تخصیص می‌دهیم و از ابتدای سال تا کنون نزدیک به ۱۰ میلیارد دلار ارز ترجیحی به دارو و کالا‌های اساسی تخصیص داده ایم و بخش دیگر با ارز نیما و نرخ حدود ۵۰ هزارتومان تامین می‌شود که شامل ۵۰ درصد نیاز ارزی کشور است.
بازار ارز توافقی به‌جای بازار غیررسمی علامت‌دهی می‌کند
وی گفت: یک سال و نیم است بر بازار ارز توافقی کار می‌کنیم، نیما یک سامانه است ولی ارز توافقی بازار ارز تجاری است که تلاش می‌کنیم به این سمت برویم تا کل ارز صادرات و واردات کالا‌ها عرضه و تقاضا شود و در قالب حراج نرخ شکل بگیرد و این نرخ، نرخ حاکم در بازار این باشد و علامت دهی بکند.
فرزین مطرح کرد: در بازار کالا، نرخ سامانه نیمای ما بیشتر علامت دهی می‌کند، اما امید داریم بازار ارز توافقی به زودی علامت دهی کند، نرخ بازار غیررسمی تحت تاثیر مبادلات قاچاق است ولی بازار ارز توافقی تحت تاثیر تجارت داخلی کشور خواهد بود و ما هم به عنوان عرضه کننده در این بازار به عرضه ارز می‌پردازیم، ما بازار ارز توافقی را راه اندازی خواهیم کرد که به‌جای بازار ارز غیرسمی علامت دهی خواهد کرد و نرخ را در آنجا کاهش خواهد داد.
رئیس کل بانک مرکزی اشاره کرد: سالانه حدود ۷۰ میلیارد دلار تجارت داریم و صادرات غیرنفتی مان ۱۵ درصد رشد کرده و بازار بزرگی خواهد بود و به دنبال این هستیم که نرخ بازار ارز تجاری مان متاثر از متغیر‌های بنیادی‌مان شکل بگیرد و تحت تاثیر فرار سرمایه و قاچاق نباشد.
وی ادامه داد: امسال برای ۱۵ میلیارد دلار تامین مالی خارجی خودمان را آماده کرده بودیم. تفاهمنامه ۲ میلیارد دلاری با صندوق توسعه ملی امضا می‌کنیم و بازار اوراق ارزی را توسعه خواهیم داد. در گذشته اوراق ارزی در بازارهای خارج از کشور به فروش می‌رفت. سال گذشته یکی دو مورد را در مرکز مبادله عرضه کردیم و امسال هم این روش را ادامه خواهیم داد، شرکت‌های بسیار زیادی آمده اند و تقاضای تامین مالی ارزی کرده اند و اوراق آنها را در این بازار به فروش می‌رسانیم.
فرزین اظهار داشت: ما چون تحریم هستیم باید نوع ذخایرمان متفاوت می‌شد و در دوسال گذشته ذخایر طلای خود را افزایش دادیم و دارایی‌های ارزی خود را به طلا تبدیل کردیم و بیشتر به دنبال این بودیم تا منابع مطمئن ارزی را داشته باشیم،در نهایت نیز در حوزه ذخایر از اطمینان لازم برخوردار شدیم.
پیش‌بینی تورم ۳۰ درصدی تا پایان سال ۱۴۰۳
فرزین با بیان اینکه ما در سایر کشور‌ها منابع ارزی داریم که برخی از آنها بلوکه شده بود، گفت: خوشبختانه با تلاش‌هایی توانستیم منابع بلوکه شده را آزاد کنیم. سال گذشته در بانک مرکزی ۶۵ میلیارد دلار ارز فروخته ایم و طبق پیش بینی این عدد برای امسال به بالای ۷۰ میلیارد دلار خواهد رسید.
وی افزود: ما عضو صندوق بین المللی پول و رئیس یک گروه ۶ نفره هستیم که مجموع سهام گروه ۲.۵ درصد و سهم ایران ۰/۷۵ درصد است و ۵.۵ میلیارد دلار سرمایه ایران است. در سال گذشته صندوق در اجلاس تصویب کرد که تمامی کشور‌ها ۵۰ درصد سرمایه خود را افزایش دهند که ۷۵ درصد آن از طریق ارز محلی و ۲۵ درصد با دیگر ارز‌ها مانند دلار یا یورو است. انتقال منابع ارزی ایران از سایر کشور‌ها به صندوق بین المللی پول منجر به این می‌شود که سرمایه ایران در این صندوق به ۷ میلیارد دلار افزایش پیدا کند.
رئیس کل بانک مرکزی درباره تورم تاکید کرد: میزان تورم در ۵ سال اخیر افزایش پیدا کرده به طوری که حتی به کانال ۵۰ و ۴۰ درصد نیز رسیده بود برای همین ما سیاست تثبیت را اتخاذ کردیم تا سطح تورم را پایین بیاوریم، از اردیبهشت سال گذشته تاکنون هر ماه میزان تورم در اقتصاد کشور کاهش پیدا کرده است.
وی افزود: در مهر ماه تورم نقطه به نقطه ۳۴.۵ درصد کاهش پیدا کرده و این عدد در دوره‌ای به بالای ۵۷ درصد نیز رسیده بود. تورم سالیانه هم اکنون به ۳۸ درصد رسیده و به علت اینکه تورم نقطه به نقطه پایین‌تر است تورم سالیانه نیز کاهش پیدا می‌کند و امیدواریم تا پایان سال تورم نقطه به نقطه تا ۳۰ درصد کاهش پیدا کند.
فرزین اظهار کرد: تورم تولیدکننده در مهرماه به ۲۴.۵ درصد رسید زمانی که تورم تولیدکننده کمتر از مصرف کننده است؛ بنابراین احتمال کاهش تورم مصرف کننده نیز وجود دارد. یکی از دلایلی که کاهش تورم تولیدکننده تثبیت نرخ ارز است البته تثبیت به معنای میخکوب کردن نیست.
هدفگذاری ۲۵درصدی برای نرخ رشد نقدینگی
رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به اینکه نقدینگی یکی از متغیر‌هایی است که روی تورم اثر دارد، بیان کرد: تا پایان سال گذشته توانستیم نرخ رشد نقدینگی را به ۲۴.۳ درصد برسانیم و امسال نیز در کانال ۲۵ درصد برنامه ریزی کرده ایم؛ البته نرخ رشد نقدینگی در دو ماه گذشته کمی افزایش پیدا کرده است که علت آن تنگنا‌هایی است که در نقدینگی ایجاد شده است.
وی افزود: ما برای حل تنگنا‌های نقدینگی اقداماتی انجام داده ایم. بانک مرکزی برای کنترل نقدینگی ترازنامه بانک‌ها را کنترل می‌کند و بانک‌ها نمی‌توانند از مقداری معین بیشتر تسهیلات دهند؛ اما در ۷ ماهه امسال هزار و ۲۰۰ همت نقدینگی ایجاد کرده‌ایم که بخش زیادی به اوراق دولت و وام ازدواج تعلق گرفته؛ اما سهم تولیدکننده کاهش پیدا کرده برای همین امروزه شاهد تنگنا‌های تولید هستیم به همین منظور باید با سیاست‌هایی اتخاذ کنیم که به تامین مالی تولید کمک کنند.
فرزین گفت: اوراق گام یکی از ابزار‌هایی است که به تامین مالی تولید کمک می‌کند و امسال مشکلات این اوراق را با بورس برطرف کردیم به طوری که می‌توانیم تا ۱۰۰ همت به بنگاه‌ها اوراق دهیم و با برخی بنگاه‌ها مانند دارو، پتروشیمی، خودرو و. زنجیره این اوراق را تکمیل کرده ایم.
وی افزود: افزایش LC داخلی یکی دیگر از کار‌هایی است که به تامین مالی بنگاه‌ها کمک می‌کند و طبق برنامه ریزی قرار است بانک‌ها تا ۸۰۰ همت ظرفیت افزایش LC داشته باشند.
فرزین بیان کرد: فکتورینگ نیز یکی دیگر از ابزار‌هایی است که برای کمک به تامین مالی طراحی و آیین نامه آن را نیز به بانک‌ها ابلاغ کرده ایم. سال گذشته گواهی سپرده خاص را ایجاد کردیم که نرخ آن ۳۰ درصد بود؛ ولی امسال باید به ۲۵ درصد کاهش پیدا کند البته با توجه به قرارداد، نرخ این گواهی تعیین می‌شود.
رویه جدید برای بهره‌مندی بهتر بنگاه‌ها از تسهیلات بانکی
وی در ادامه به طرح جدید بانک مرکزی در حمایت از واحد‌های صنعتی کشور اشاره و خاطرنشان کرد: یکی از موضوعاتی که در دستور کار بانک مرکزی در قالب قانون رفع موانع تولید قرار گرفته، تامین سرمایه در گردش واحد‌های تولیدی با روش‌های جدید است؛ لذا با همکاری وزارتخانه‌های صمت، جهادکشاورزی، بهداشت، بانک‌های توسعه‌ای و سایر دستگاه‌های تخصصی موضوع سرمایه در گردش واحد‌های صنعتی دنبال خواهد شد.
فرزین اذعان داشت: در راستای طرح یاد شده به عنوان مثال وزارت صمت واحد‌های تولیدی که نیاز به سرمایه در گردش دارند، به بانک مرکزی معرفی می‌کند و ما برای آنها حد اعتباری بوجود می‌آوریم؛ بدین جهت بنگاه‌ها و واحد‌های تولیدی هم از تسهیلات بانکی و هم حد اعتباری که برای آنها در نظر گرفته خواهد شد، بهره‌مند می‌شوند.
وی با بیان اینکه بخش زیادی از منابع بانکی به سمت سرمایه در گردش بنگاه‌ها می‌رفت و بودجه‌ای برای طرح‌های ایجادی نمی‌ماند، تاکیدکرد: با رویه جدیدی که تعریف شده، فشار از روی بانک‌ها کاسته خواهد شد و اعتبار مالی برای سرمایه در گردش بنگاه‌ها و طرح‌های ایجادی، تامین خواهد شد.
رئیس کل بانک مرکزی در ادامه به اصلاح نظام بانکی پرداخت و گفت: یکی از چالش‌های جدی در این حوزه ناترازی بانکی است از اینرو فرایند اصلاح نظام بانکی آغاز شده، اما هنوز خودمان راضی نیستیم؛ برای ۸ بانک اصلاحات صورت گرفته و در حال پیش بردن این امر هستیم. مبحث دیگری که فرزین به آن اشاره کرد، بریکس و سازوکار همکاری بانک مرکزی با آن بود.
وی در خصوص بریکس گفت: ما در حوزه بین‌الملل برنامه‌ریزی طراحی کردیم تا با کشور‌هایی که طرف تجاری ما هستند به توسعه مراودات پولی برسیم. چون در شرایط تحریم هستیم باید از یک الگو و ابزار‌های ویژه استفاده کنیم. اولین موضوع این است که چون در چرخه دلار، تحریم هستیم باید دلار را حذف کنیم و معاملات خود را با ارز محلی انجام دهیم.
فرزین افزود: چندین ابزار در این خصوص قابل استفاده است که اولین ابزار، پیمان پولی است. دومین ابزار ما اتصال کارت‌های بانکی مثل کارت شتاب با کارت‌های کشور‌های طرف تجاری ماست و سومین ابزار ما نیز حذف سوئیفت است.
پیام رسان جایگزین سوئیفت در دستور کار است
رئیس کل بانک مرکزی ادامه داد: ما دیگر در شبکه سوئیفت با کشور‌های طرف تجارت، اطلاعات بانکی را مبادله نمی‌کنیم و پیام رسان بانکی ما کاملا متفاوت است. این پیام رسان نیز هم اکنون با ۱۱ کشور هماهنگ شده و هم اکنون به هر کشوری که تجارت تبادل مالی داریم می‌گوییم از سوئیفت خارج شود و به این پیام رسان متصل شود. ما به همین طریق و همچنین پیمان‌های پولی و اتاق‌های پایاپای با روسیه و چند کشور دیگر تبادل تجاری خواهیم داشت.
وی در خصوص ارز دیجیتال نیز گفت: اکثر بانک‌های مرکزی در کشور‌های دنیا به این سمت می‌روند که با ارز‌های دیجیتال خود با هم مبادله کنند. ما در این خصوص هم الگو‌های موفق و خوبی داریم که سال گذشته در جزیره کیش افتتاح و راه اندازی شد که امیدوارم به نتایج موفق تری برسد.
فرزین در خصوص صندوق‌های قرض الحسنه نیز گفت: سال گذشته به بحث صندوق‌های قرض الحسنه ورود کردیم و هم اکنون تقریباً تمام صندوق قرض الحسنه کشور شناسایی شدند که بر اساس اطلاعات ۳۵۰۰ صندوق در کل کشور داریم. از این تعداد اطلاعات ۱۸۶۰ صندوق در سیستم بانکی موجود است و ۹۰۰ صندوق غیر فعال است و حساب ۷۵۰ صندوق دیگر نیز به اسم اعضای هیئت امنا در مساجد و ... ثبت شده است.
رئیس کل بانک مرکزی اظهار داشت: این صندوق‌ها به خوبی تفکیک ودسته‌بندی شدند به‌طوری که صندوق‌های کوچک کمتر از ۴ میلیارد سطح تبادلات دارند و صندوق‌های بزرگ نیز باید بالای ۶۰ میلیارد تومان تبادل و گردش داشته باشند.
فرزین گفت: قصد ما این نیست که صندوق‌های قرض الحسنه را محدود کنیم و تعداد آنها را کاهش دهیم بلکه در نظر داریم فعالیت شان در کشور را توسعه داده و تسهیل کنیم. در خصوص اقدامات نظارتی صندوق‌ها هم به جز چند صندوق بزرگ که در شبکه بانکی هستند، مابقی برون سپاری خواهند شد.
