به گزارش روز سه‌شنبه ایبِنا، اخیرا هیات دولت در جریان بررسی گزارش کمیسیون اقتصاد درباره لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی کشور، تغییر واحد پول رایج کشور از ریال به تومان را در متن لایحه تصویب کرد. به این ترتیب در صورت تصویب این لایحه در مجلس و تبدیل آن به قانون، واحد پول کشور به تومان تبدیل خواهد شد که بر اساس مصوبه دولت هر تومان برابر با ۱۰ ریال است.
اگر از منظر کارشناسی به این مسئله نگاه شود، سوالی که مطرح می‌شود آن است که منافع و هزینه‌های تغییر واحد رسمی پول از ریال به تومان کدام است؟ بدون شک اولین نکته‌ای که در تببین منافع این اقدام باید مورد توجه قرار گیرد ضرورت تبعیت مناسبات پولی و مالی کشور از واقعیت‌ها و عرف مورد قبول و رایج در بین عموم مردم است. توضیح آنکه در حال حاضر عموم مردم بسیار به ندرت در مناسبات خود از لفظ ریال استفاده می‌کنند و تومان به صورت غیررسمی جایگزین ریال شده است. با این حال متفاوت بودن واحد رسمی از عرف پذیرفته شده، سبب ایجاد اشتباهات و مشکلات ناخواسته می‌گردد.
منفعت دیگری که انتظار می‌رود در اثر اجرای صحیح سیاست حذف یک صفر از پول ملی ایجاد شود، ساده‌سازی عملیات پولی، بانکی و حسابداری است. در واقع، حذف یک صفر سبب می‌شود فعالیت‌های روزانه پولی و مالی به شیوه ساده‌تری انجام پذیرد و اشتباهاتی که ممکن بود در موارد متعدد (مانند پُر کردن فرم‌های بانکی یا انتقال وجه) در اثر استفاده از ریال ایجاد شود، به حداقل ممکن برسد.
اثر روانی مثبت در بین عموم مردم، آخرین منفعتی است که انتظار می‌رود در اثر جایگزینی تومان با ریال اتفاق بیافتد. در واقع با اجرای این سیاست مردم احساس خواهند کرد که در مبادلات خود مقدار کمتری پول می‌پردازند و این به لحاظ روانی می‌تواند دارای تاثیرات مثبتی باشد. این مسئله به ویژه در مسافرت‌های خارج از کشور و مقایسه پول ملی ایران با سایر کشورها نمود پیدا می‌کند.
در کنار منافع ذکر شده، اجرای سیاست حذف صفر از پول ملی هزینه‌ها و چالش‌هایی نیز به دنبال خواهد داشت که لازم است برای مدیریت آنها نیز تدابیر مناسب در نظر گرفته شود. مهمترین چالش در این رابطه امکان بی‌اثر شدن این سیاست در آینده در اثر ایجاد تورم است. در واقع، ممکن است پس از اجرای سیاست تبدیل ریال به تومان، دولت به سیاست کاهش تورم پایبند نباشد و در اثر ایجاد تورم‌های مستمر، مجددا نیاز به حذف صفر دیگری از پول ملی احساس شود. این خود به معنای بی‌اثر شدن سیاست حذف یک صفر می‌باشد. بنابراین، کنترل تورم و ثبات پولی را می‌توان یکی از پیش‌نیازهای مهم در اجرای سیاست حذف صفر از پول ملی در نظر گرفت.
علاوه بر این، اگر بانک مرکزی بخواهد به صورت دفعی نسبت به جایگزینی اسکناس‌ها و مسکوکات فعلی با اسکناس‌ها و مسکوکات جدید اقدام کند، این اقدام هزینه‌بر خواهد بود. بر این اساس، یک گزینه مناسب جهت کاهش این هزینه‌ها آن است که اسکناس‌ها و مسکوکات فعلی از دور خارج نشود، اما به تدریج که نیاز به انتشار اسکناس و مسکوک جدید ایجاد می‌شود، واحد جدید (تومان) مبنای عمل قرار گیرد.
در پایان لازم به ذکر است که اجرای صحیح سیاست تغییر واحد پول ملی از ریال به تومان، نیازمند مدیریت صحیح بانک مرکزی و دولت است. علاوه بر این، مهمترین پیش‌نیاز پایدار بودن این اقدام، کنترل تورم و وجود ثبات پولی در اقتصاد کشور است. به نحوی که آثار مثبت سیاست حذف یک صفر از پول ملی در طول زمان خنثی نشود.
محمدحسن حقیقی؛ کارشناس اقتصادی
