به گزارش خبرنگار ایبِنا، پیاده‌سازی و استقرار نهاد‌های پیگیر و رصدکننده عملکرد مالی سازمان‌های دولتی و شرکت‌های سهامی بورس در صربستان و اتحادیه اروپا، با هدف بررسی اثرات شفافیت گزارشگری مالی بر حمایت از سرمایه‌گذاران و سایر استفاده‌کنندگان از اطلاعات مالی در حال انجام است و نتایج نسبتا قابل قبولی در این زمینه به دست آمده است؛ البته که صربستان نیز همچون مابقی اقتصاد‌های نوظهور و در حال توسعه، راه طولانی برای بهبود شفافیت مالی خواهد داشت، اما اقدامات موثر آن‌ها می‌تواند به عنوان الگویی مناسب و قابل تامل برای اجرا در سایر کشور‌های در حال توسعه از جمله ایران، مورد توجه قرار گیرد. در بخش آخر این مجموعه مقالات، چگونگی اجرای فرآیند بستر شفافیت مالی در صربستان و نتایجی که از این ره آورد می‌توان در نظر گرفت بیان می‌شود.
چگونگی فرآیند اجرای بستر شفافیت مالی در صربستان
در ژانویه ۲۰۲۰، بانک جهانی، طرح بزرگی را در جهت پیاده سازی نظام شفافیت و پاسخگویی در صربستان با نام "ابتکار شفافیت در گزارشگری مالی" آغاز کرد. هدف کلی این طرح، شناسایی آسیب‌پذیری‌ها و حفره‌های حقوقی-ساختاری بود که بستر شفافیت و مسئولیت‌پذیری در حاکمیت را تضعیف می‌کرده است. در جهت بهبود این چالش ها، ۳ حوزه‌ی مهم شفافیت سازی بر مبنای قوانین و مقررات موجود طراحی شد. این حوزه‌ها با گرد هم آوردن و تسهیل گفتگو بین مردم، جامعه مدنی، بخش‌های تجاری و حاکمیت، بستری امن و قابل رصد برای حرکت به سوی شفافیت مالی و گزارشگری قابل اتکا ایجاد کرد.
پس از برگزاری یک سری جلسات و گفتگو‌های اولیه با ذینفعان حوزه شفافیت مالی و حضور نمایندگان همه‌ی اقشار مبتلا به شفافیت و شنیدن نظرات و پیشنهادات، در مارچ ۲۰۲۰، سه حوزه مهم شفافیت سازی معرفی گردید:
-حوزه شفافیت مالی که قلمرو آن، بهبود اطلاعات در زمینه هزینه‌های عمومی و قرارداد‌های بخش دولتی است.
-حوزه شفافیت فعال که در این حوزه، دولت موظف است فعالانه اطلاعات را به روش‌ها و قالب‌های قابل دسترس، به اشتراک عمومی بگذارد
-حوزه تقویت مسئولیت پذیری که در این حوزه، دولت در زمینه تقویت یکپارچگی رصد فعالیت‌های مالی و اخلاق کاری مقامات دولتی ورود می‌کند.
در آپریل ۲۰۲۰، جزئیات اولیه مرتبط با اقدامات و الزامات سیاستی برای هر یک از این حوزه‌ها به سازمان‌ها و وزارتخانه‌های مربوطه ابلاغ شد.
در ادامه، کمیته راهبردی "ابتکار شفافیت در گزارشگری مالی" در ژوئن ۲۰۲۱ به منظور تسهیل استراتژیک تعامل بین ذینفعان طرح شفافیت سازی، ایجاد شد. این کمیته متشکل از نمایندگان چهار نهاد عمومی- حاکمیتی مالی، یک نماینده از بخش تجاری خصوصی و ۵ نماینده از سازمان‌های مردم نهاد بود. شرکای توسعه طرح‌های تجاری دولتی و وزارتخانه‌های بازرگانی و اقتصاد نیز به عنوان نمایندگان ناظر در این کمیته حضور دارند.
جلسات کمیته سازماندهی چهار بار در سال در فواصل زمانی منظم برگزار می‌شود. کمیته مذبور، در قالی ۵ کارگروه عملیاتی برای شناسایی و مقابله با چالش‌های مشخص شده، اولویت‌های خود را بر گلوگاه‌های احتمالی فساد مالی در بخش‌ها و طرح‌های دولتی قرار داده و سعی بر آن دارد کلیه سازمان‌های تحت پوشش خود را، ملزم به ارائه گزارش‌های شفاف، قابل استناد و مستمر ماهانه کند. همچنین تلاش می‌کند در سلسله جلسات کارشناسی، از اقدامات شفاف مالی انجام شده در سنوات گذشته حمایت کند و ریسک‌های مرتبط با فعالیت‌های مالی جدید را رصد و مدیریت کند.
جلسات اولیه این کمیته در دوره جولای تا سپتامبر ۲۰۲۱ برگزار شد. اولین کارگاه آموزش "شفافیت سازی عمومی" در مقیاس بزرگ با حضور ذینفعان مربوطه به طور آزمایشی در زمستان ۲۰۲۱ برگزار شد.
تحلیلی از گزارشگری مالی در بازار سرمایه صربستان
تجزیه و تحلیل و بررسی‌های سال ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ نشان می‌دهد که بیش از ۷۵ درصد از شرکت‌های صرب فهرست شده در بازار سرمایه، الزامات شفافیت و کیفیت افشای اطلاعات برای عموم را برآورده کرده و تعهدات خود را به موقع انجام می‌دهند. این شرکت‌های مذکور، کلیه گزارشات تجاری و سایر اطلاعات مورد نظر را طبق قوانین، آئین نامه‌ها و مقررات بازار سرمایه ارائه کرده اند. ناشران علاوه بر گزارش‌ها، اطلاعات، تصمیمات و سایر داده‌های اجباری، گزارش‌ها و برنامه‌های فصلی و همچنین اطلاعات رویداد‌های مهمی را که می‌تواند بر عملیات تجاری ناشر و قیمت اوراق بهادار تأثیر بسزایی داشته باشد، ارائه کرده‌اند. از نظر کمیت اطلاعات و گزارش‌های مالی، مهم‌ترین تفاوت شرکت‌های مورد تجزیه و تحلیل مربوط به اطلاعات مربوط به جلسات مجمع سهامداران، تصمیمات هیئت‌مدیره، گزارش جلسات هیئت مدیره و همچنین اطلاعات مربوط به رویداد‌های مهم و اخبار تجاری است.
در مورد گزارش‌های مالی سالانه، اطلاعات منتشر شده عموماً مربوط به گزارش‌های تلفیقی و غیر تلفیقی، گزارشات مالی حسابرس‌ها و یادداشت‌های صورت‌های مالی است. اطلاعات منتشر شده در مورد گزارش‌های مالی سالانه تلفیقی و غیر تلفیقی و طرح‌های تجاری مطابق با الزامات قانونی تهیه می‌شود. این گزارش‌ها حاوی تمام اطلاعات مورد نیاز، مانند وضعیت مالی شرکت، شرح توسعه آینده مورد انتظار شرکت، تغییر خط مشی و معاملات مهم با اشخاص حقیقی و حقوقی مرتبط هست. بر اساس قانون بازار سرمایه و با عنایت به روابط سرمایه‌گذاران، شرکت‌های بورسی نیز موظفند نسبت به عملکرد خود در پرداخت سود سهام در دوره قبل گزارش دهند. این اخبار معمولاً حاوی اطلاعات منتشر شده در مورد روز‌های سود سهام و رکورد و پرداخت سود سهام است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که بیشتر شرکت‌های مورد تجزیه و تحلیل، پرداخت سود سهام را گزارش کرده اند.
شرکت‌های بررسی شده، اسناد قانونی خود را در وب سایت‌های خود و همچنین در وب سایت BELEX منتشر کرده اند. این اطلاعات افشا شده همچنین شامل پیش نویس اساسنامه و قوانین شرکتی نیز هست.
گزارش‌های مربوط به تصمیمات هیئت مدیره در جلسات حاوی اطلاعاتی در مورد سود به دست آمده، ارائه نتایج، برنامه‌های سرمایه‌گذاری، اطلاعات در مورد استراتژی بلند مدت، گزارش‌های توسعه پایدار و ... است.
داده‌های منتشر شده در رابطه با مجمع سهام داران (SA) معمولاً حاوی اطلاعاتی در مورد انتقال سهام و گزارش‌های مرتبط با آن است.
اطلاعات رویداد‌های مهم و اخبار تجاری عمدتاً شامل اطلاعات مربوط به معاملات تجاری جدید، تصمیمات مجمع سهام داران، انتشار اوراق بهادار، اعلامیه‌های ادغام و تصاحب، سیستم مدیریت کیفیت است.
آیا صربستان در شفافیت گزارشگری مالی موفق بوده است؟
چارچوب نظارتی گزارشگری مالی و شیوه‌های شفافیت مالی در صربستان دستخوش تغییرات قابل توجهی به ویژه دراجرای استاندارد‌های حسابداری بین المللی و رویکرد‌های نظارتی شده است.
صربستان به عنوان کشوری که بلندپروازی‌های خود را برای الحاق به اتحادیه اروپا دارد، ملزم است در جهت تسریع این امر، قوانین را برای مطابقت با دستورالعمل‌های اجرایی مالی اتحادیه اروپا اصلاح کند و اجزای ساختار مالی خود را ملزم کند که صورت‌های مالی را طبق استاندارد‌های بین المللی گزارشگری مالی تهیه کنند. با این حال، هماهنگی و یکپارچگی این نهاد‌ها و اجزا و به طورکل، انطباق ساختار حاکمیت مالی کشور صربستان با دستورالعمل‌های حسابرسی اتحادیه اروپا در زمینه شفافیت گزارشگری مالی هنوز به طور کامل اجرایی نشده است و همچنان مشکلاتی در حوزه اجرا و پیاده سازی قوانین جدید و پیروی از این مقررات منطبق بر گزارشگری شفافیت مالی در عمل وجود دارد.
هدف ما از نگارش این ۴ یادداشت، بررسی وضعیت (کیفیت و کمیت) گزارشگری شفافیت مالی در میان شرکت‌های بورسی در بازار سرمایه داخلی صربستان، به عنوان نمای جهان شمول و کلی (Big Picture) اقتصاد یک کشور، جهت شناخت عملی و استفاده از راه حل‌ها و الزامات اجرایی کارا و بهینه برای توسعه بیشتر و بهبود شفافیت گزارشگری مالی در کشور بوده است. تحلیل مبانی هنجاری و شیوه‌های گزارشگری مالی به چند موضوع مهم اشاره دارد:
--الزامات گزارشگری شفافیت مالی، یکی از راه حل‌های حیاتی برای توسعه و پایدار اقتصاد بازار داخلی و بین المللی خواهد بود؛ نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد که سرمایه گذاران خارجی که سهم آن‌ها از حجم کل و تعداد معاملات در بازار سرمایه صربستان در دوره بحران مالی جهانی رو به کاهش بوده است، علت آن را گزارش‌های مالی غیر مستمر و مبهم اعلام کرده اند.
--گزارشگری مالی داوطلبانه توسط نهاد‌های مالی برای ایجاد روابط با کیفیت‌تر و مستحکم‌تر با عموم سرمایه‌گذاران ضروری است. بررسی نشان می‌دهد که ۲۵ شرکت سهامی عام و خاص از مجموعه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار بلگراد که سطح متوسط رو به بالای افشای داوطلبانه اطلاعات مالی را داشته اند، با بهبود چشمگیر در خرید و فروش سهام خود و تعاملات با سهام داران روبرو بوده اند.
--این مطالعه نشان می‌دهد که از نظر سطح افشا، بین شرکت‌های بزرگ و کوچک، شرکت‌های فهرست‌شده در بازار پرایم و استاندارد، و همچنین در میان شرکت‌هایی با پیچیدگی‌های مختلف عملیات تجاری، تفاوت چشم گیری وجود دارد.
--بررسی‌ها نشان می‌دهد که شرکت‌های داخلی که هدفشان جذب سرمایه گذاران خارجی است، باید کیفیت گزارشگری مالی خود به زبان انگلیسی را بهبود بخشند. اگرچه انتشار اطلاعات به سایر زبان‌های دنیا یک الزام قانونی نیست، اما روابط خوب با سرمایه‌گذاران نیز مستلزم ارائه به موقع و به همان اندازه گسترده اطلاعات به سرمایه‌گذاران خارجی به زبان‌های دیگر مانند روسی، آلمانی، ایتالیایی و ... است.
منابع:
۱. A group of Authors (۲۰۲۰) ,” Promoting Transparency in Corporate Reporting: A Quarter Century of ISAR”, UNCTAD: UNITED NATIONS, New York and Geneva, Press ۳th.
۲. Alexander, D. , Archer, S. (۲۰۲۱) ,” Miller International Accounting – Financial Reporting Standards Guide”, Chicage, Chapter ۲۲.
۳. Dencic-Mihajlov, K. (۲۰۲۰) ,” Reforms of corporate governance and takeover regulation: evidence from Serbia”, South-Eastern Europe Journal of Economics ۲ (۱۳) , pp:۱۲۰۵-۲۲۷.
۴. Kothari, S. , (۲۰۱۹) ,” Role of Financial Reporting in Reducing Financial Risks in the Market, “, Building an Infrastructure for Financial Stability , Federal Reserve Bank of Boston, pp. ۸۹-۱۰۲.
۵. LEPĂDATU, Gheorghe V. , PÎRNĂU, Mironela (۲۰۲۱) ,” Transparency in Financial Statements (IAS/IFRS) ”, European Research Studies, Volume XII, Issue (۱) , pp: ۱۱۲-۱۳۰.
۶. OECD (۲۰۲۰) , “Transparency and Disclosure Practices of State-Owned Enterprises and their Owners”,https://www.oecd.org/corporate/transparency-disclosure-practices-soes.of State-Owned Enterprises.
۷. Pakmaram, Asghar , Bahri Sales, Jamal , Leqaeian, Sara (۲۰۱۸) ,” The Effects of Transparency of Financial Information and Board Composition on Forecast Accuracy of Corporate Earnings”, International Journal of Finance and Managerial Accounting, Vol.۳, No.۱۱, pp: ۸۲-۹۳.
۸. Pervan, I. (۲۰۲۰) ,” Financial Reporting on the Internet and the Practice of Croatian Joint Stock Companies Quotes on the Stock Exchanges”, Financial Theory and Practice ۲۹ (۲) , pp:۱۵۹-۱۷۴،
۹. Pervan, I. , Horak, H. , Vasilj, M. (۲۰۱۹) ,” Financial reporting regulation for the listed companies: analysis for selected Eastern European transitional countries in the process of EU enlargement”, Economic Thought and Practice ۱۹ (۲) , pp: ۲۷۷-۳۰۹.
۱۰. Spasić, Dejan , Denčić-Mihajlov, Ksenija (۲۰۲۰) ,” Transparency of Financial Reporting in Serbia – Regulatory Framework and Reporting Practices”, The Economies of Balkan and Eastern Europe Countries in the Changed World, Procedia Economics and Finance ۲۳ (۹) , pp: ۱۵۳ – ۱۶۲.
۱۱. Selvi, J. , Yilmaz, F. (۲۰۱۷) ,”The importance of financial reporting during privatization: Turkish case”,Annales Universitatis Apulensis Series Oeconomica ۱۲ (۲) , pp: ۶۷۲-۶۹۱.
۱۲. Thalassinos, E. (۲۰۱۸) ,“Trends and Developments in the European FinancialSector”, European Financial and Accounting Journal, vol. ۳, no. ۳, pp: ۵۱-۶۸.
